1990. Калтовіч і чарка гарэлкі
Быў месяц май, ніхто не хацеў паміраць, і мне хацелася выпіць. Я прайшоў берагам Сьвіслачы да гатэлю «Беларусь», зайшоў у бар і прымастаколіўся каля стойкі. Не пасьпеў я зрабіць замову, як на маім плячы павіс бандыт Калтовіч: «Ты цяпер пісьменьнік. Быў мастаком, а стаў пісьменьнікам. А я стаў бандытам, і ня проста бандытам, а казырным бандытам з салдатамі. Паглядзі — бачыш дваіх зь дзеўкамі, у кутку? Мае салдаты! У мяне да цябе прапанова: ты напішаш пра мяне, а я табе заплачу!» Быў час, калі бандыты верылі ў слова і замаўлялі кнігі пра сваё жыцьцё. «Колькі заплаціць, каб ты напісаў?» — «Чарку гарэлкі купі, і я напішу». — «Давай я табе дзеўку на гадзіну куплю. Выбірай. Любую ў бары магу купіць». Мне хацелася выпіць. «Замоў гарэлкі». Калтовіч замовіў сотку і пайшоў да дзевак з салдатамі. Я выпіў бандыцкай гарэлкі і сышоў з гатэлю «Беларусь». Пра сваё абяцаньне я згадаў толькі тады, калі мне расказалі пра сьмерць бандыта. Калтовіч рабаваў аўтобусы і машыны ў Польшчы, на трасах паміж Беларусьсю і Варшавай. Застрэліў Калтовіча адзін зь ягоных салдатаў, палічыўшы, што той несправядліва падзяліў нарабаванае. Салдат стрэліў Калтовічу ў вока. Але і салдаты нядоўга пагулялі без свайго атамана па гэтым сьвеце. Іх пастралялі польскія паліцыянты. Быў час, калі ў Беларусі, Польшчы і Літве бандытаў стралялі без судоў і сьледзтваў. Ніхто іх не шкадаваў, ніхто не гараваў па іх заўчаснай сьмерці, ніхто не вяртаў пазык іхнім сваякам. А мне падумалася: выпіў ты чарку бандыцкай гарэлкі, даў слова напісаць пра бандыта Калтовіча, дык і напішы пра стрэл зь пісталета ў вока. Як бы там ні было напачатку, а слова ўсё ж вартае таго, каб яго трымаць.
3.07.2005, 20:01
1961. Тата і Турэц
На аўтобусе «Менск—Горадня» мы — тата, мама і я — ехалі ў госьці, у вёску Варакомшчыну. У мястэчку Турэц аўтобус зламаўся канчаткова. Спачатку ён заглух пасярод задушлівай гарачыні жнівеньскага поля, але шафёр неяк яго завёў, а ў Турцы аўтобус заводзіцца не захацеў. Папэрхаў жалезным кашлем, павуркатаў вантробным голасам і заціх. Пасажыры пахадзілі па прывакзальным пляцы і паселі на лавы ў драўляным буданчыку станцыі. Тата ўзяў мяне на рукі, і я заснуў. Прахапіўся я ноччу. Мы з татам выйшлі на ганак. Белая поўня стаяла над сіне-чорным краявідам. Мне было страшна ў халодным чорна-сінім Турцы, пад сьцюдзёным сьвятлом высокай поўні. Той страх трохгадовага дзіцяці перад бясконцай цемрадзьдзю запомніўся на ўсё жыцьцё, а назва «Турэц» зьнітавалася з жахам. Часам, калі робіцца страшна жыць, згадваю маленькую, кепска асьветленую станцыю ў вялікім безнадзейна-чорным краявідзе і сябе, маленькага і перапалоханага ў таты на руках.
8.07.2005, 14:16
