Кацярына Кібальчыч: Масквой трэба ўмець карыстацца 27

Беларуская журналістка Кацярына Кібальчыч пераехала ў Маскву 10 гадоў таму.

Але яна не пакідае беларускай тэматыкі: асвятляла прэзідэнцкія выбары, за што атрымала прэмію «Залатое пяро Расіі», зняла фільм «Беларуская мара» пра Плошчу-2010, а цяпер адкрыла бясплатныя курсы беларускай мовы «Мова ці кава».

Нядоўгая дарога да Масквы

«Я заўсёды хацела працаваць на тэлебачанні і разумела, што ў Беларусі няма магчымасці гэта рабіць — узровень нашага ТБ вельмі нізкі.

Я вучылася на факультэце журналістыкі БДУ і на трэцім курсе ўладкавалася на АНТ. Мне было 19 гадоў, і я была наймалодшай супрацоўніцай з усіх. Вяшчанне канала пачалося з майго рэпартажа: у першым выпуску „Нашых навінаў“ пасля ўступу Аверкава я расказала пра некалькі кілаграмаў ртуці, якую вылілі ў смеццеправод аднаго з мінскіх дамоў. Цікава было б знайсці гэты рэпартаж, асабіста для сябе, але баюся, мяне да АНТ і блізка не падпусцяць.

Я папрацавала паўгода і зразумела: трэба неяк „валіць“.

Спачатку хацела ехаць у Польшчу. Я ведаю польскую мову — дзяўчынай спявала ў хоры Чырвонага касцёла і вывучыла яе падчас гастроляў. Падала на стыпендыю, але мне адмовілі. Таму я сабрала валізку, касету з рэпартажамі і паехала ў Маскву. Два з паловай гады я працавала на Трэцім канале („Масковія“), а пасля атрымала запрашэнне ад Першага канала. Цяпер сяджу з дзіцём дома, але застаюся штатным супрацоўнікам Першага».

БТ ≠ Першы канал

«Першы канал — гэта тэлебачанне, якое мае дзяржаўны погляд на падзеі. Але нельга сказаць, што гэта тое ж самае, што БТ. Да БТ яму яшчэ далёка-далёка.

Калі на канале НТВ з’явіўся скандальны фільм „Анатомія пратэсту“, журналісты байкатавалі, некаторыя нават звольніліся. Там такое пачалося! А калі б гэта кожны дзень адбывалася? Нельга сказаць, што расійскае ТБ цалкам свабоднае, але там няма такога, як у Беларусі. Там ёсць і шмат крытычных матэрыялаў. Мабыць, першых асоб дзяржавы і не надта крытыкуюць, але там няма такой „ідыліі“: усё добра, дзеці спяваюць, папса танчыць і ўсе задаволеныя. І людзі там не баяцца выказвацца.

Калі ў Беларусі абваліўся даляр, я шукала чалавека, які б расказаў мне, што яму знізілі заробак.

Медыкам тады не толькі не праіндэксавалі зарплату, але яшчэ і падрэзалі. Я скантактавалася з гомельскай педыятаркай, якая пагадзілася даць інтэрв’ю. Яна ў выніку стала атрымліваць менш за $100 і вырашыла звольніцца з клінікі.

Ёй трэба было сказаць, колькі яна зарабляла раней і колькі зарабляе цяпер. Яна думала тры дні, але муж быў супраць…

У выніку адмовілася размаўляць. Пасля я не знайшла ніводнага чалавека, хоць і шукала. У Расіі ж дзе заўгодна спытай „ці вы задаволеныя жыццём?“ — вам столькі нагавораць!»

«На мітынгі не хадзіла: беларускай „вайны“ хапае»

«Я не хадзіла на мітынгі ў Маскве, нават як журналіст.

Мне беларускай «вайны» хапае. Калі пачыналася Балотная, я была ўжо цяжарная і не рызыкавала. Але некаторыя мае калегі з Першага хадзілі.

Пасля гэтых пратэстаў пайшла хваля свабоды слова на ТБ.

Добры прыклад: нябожчык Ігар Кваша, які вёў перадачу «Чакай мяне», праз інтэрнэт заклікаў людзей ісці на мітынгі, казаў, што калі застанецеся дома, дык будзеце быдлам, а не грамадзянамі. І гэта чалавек, які працуе на галоўным афіцыёзным канале! І пасля гэтага яго не «выкінулі з канала».

Поўная дэмакратыя парве Расію на кавалкі

«У Расіі бездань сіл, бакоў і фактараў. Скажу шчыра, я не падтрымліваю рэвалюцыю ў Расіі так адназначна, як у Беларусі.

Мне здаецца, што поўная дэмакратыя парве Расію на кавалкі.

Інтэлігенцыя, якая мітынгуе, прадстаўляе свае інтарэсы, а не інтарэсы народа. Гэта насамрэч дэмакраты, лібералы, якія хацелі б жыць у еўрапейскай краіне. Але не ўсе расейцы, асабліва ў правінцыі, жадалі б гэтага.

Яны слаба разумеюць, якія змены адбудуцца ў іх жыцці. І нават мітынгоўцы не ўсе за рэвалюцыю. Яны за лібералізацыю, супраць застою.

Пасля распаду СССР расійцы расчараваліся. Усе думалі: „Скінем камуністаў і зажывём!“, але ў выніку шмат страцілі. Цяпер расійцы зарабляюць неблагія грошы, бізнэсоўцы разумеюць, што сярод тых, хто пойдзе браць Крэмль, заўсёды знойдуцца тыя, хто пойдзе браць булачную. Таму булачнік не будзе галасаваць за рэвалюцыю.

Калі кажуць пра фальсіфікацыі ў Расіі, звычайна ўзгадваюць „накрутку“ ў 10–15%. Маім словам, што ў Беларусі галасы не лічаць увогуле, а вынікі спускаюць „зверху“, не вераць нават людзі з выбаркамаў: маўляў, больш за 15% немагчыма падрабіць.

Людзі, якія параўноўваюць сітуацыю ў Расіі з Беларуссю, не ведаюць, што робіцца ў Беларусі.

Я не брала ўдзелу ў расійскіх выбарах, але калі б ведала, што ад майго голасу залежыць вынік і пайшла галасаваць, з усіх кандыдатаў абрала б Пуціна, хоць я і не ягоны фанат. У Беларусі за Лукашэнку б не галасавала. За каго заўгодна, але не за яго».

Масквой трэба ўмець карыстацца

«Жыву пад Масквой, за горадам. Масква мне не падабаецца, я не люблю яе, але гэта фантастычны горад, дзе збыліся мае мары. Туды едуць за „доўгім рублём“. Гэты горад, як Лос-Анджэлес, трэба ўмець ім карыстацца, і ён шмат чаго дасць.

Гэта горад магчымасцяў. Там цікава жыць, асабліва журналісту».

Беларускія прадукты вязём на сувеніры

«Я не ем мяса і малочных прадуктаў, схіляюся да вегетарыянства. Але беларускія тавары папулярныя ў Маскве. Калі прыйсці на рынак, то чарга будзе каля беларускага шапіка. Напэўна, гэтыя бабулькі-пакупніцы нешта разумеюць. Думаю, што насамрэч якасць лепшая, бо ў Беларусі няма свабоднай канкурэнцыі і малаказаводы атрымліваюць датацыі. Расійскія ж у „свабодным плаванні“. Беларускую згушчонку, тушонку і хлеб скрынкамі возім сябрам на сувеніры».

«Мова ці кава» ў Маскве

«Я вырашыла рабіць курсы беларускай мовы ў Маскве. Яны бясплатныя, таму за незаконную прадпрымальніцкую дзейнасць мяне не прыцягнуць (смяецца).

Адбыліся ўжо 4 заняткі.

14 студзеня мы ўпершыню сабраліся ў маскоўскай кавярні Starbucks. Прыйшло шмат лю-дзей — каля 40 чалавек. Я думала, што будзе нешматлюдна, але да такой колькасці не падрыхтавалася. Мы разбіліся на дзве групы і гулялі ў „Мафію“, а выкладчыкі Васіль Дранько-Майсюк і Вольга Вербіловіч былі вядоўцамі.

У асноўным прыйшлі беларусы. Яны пакінулі сваю Радзіму, і ў іх ёсць жаданне знайсці сяброў, ёсць супольныя тэмы.

Прыйшла прэс-сакратарка Чэхаўскага тэатральнага фестывалю, палітолаг Кірыла Коктыш з жонкай, студэнт Мытнай акадэміі, які хоча стварыць суполку беларусаў Масквы. Рускія пісалі пра жаданне наведаць курсы па-расейску, некаторыя на сапраўднай трасянцы: „Я дюже хочу учить мову“.

Я абяцаю людзям, што мы будзем вучыць беларускую мову весела, цікава, без падручнікаў і сшыткаў.

Пачынаем мы з размінкі, з „news cafe“. Гэта адзінае хатняе заданне: цягам тыдня трэба чытаць беларускамоўную прэсу, а на занятку пераказаць упадабаны артыкул сваімі словамі. Такім чынам мы не адрываемся ад радзімы ў Маскве і заадно вучым лексіку з розных тэмаў: ад сэксу да палітыкі. 70–80% заняткаў — моўная практыка. Будзе рубрыка „пытаннечка“, „калька з рускай“, „тыповыя памылкі“, „жывая мова“… Людзі размаўлялі, жартавалі. Пад канец я забылася, што знаходжуся ў Маскве.

З цягам часу некаторыя людзі „адваляцца“, а з астатнімі мы будзем працаваць больш сур’ёзна. Я хачу зрабіць якасны інтэлектуальны прадукт, і для мяне істотныя не толькі веды, але і эмоцыі, якія людзі атрымліваюць».

Ці будзе «Мова ці кава» ў Мінску

«Чаму я раблю гэтыя курсы? Насамрэч я хачу арганізаваць такія ж у Мінску.

Маскоўская група — гэта эксперымент. Мы будзем збіраць інфармацыю пра тое, што падабаецца людзям, а што не.

Я жыву ў Маскве, і немагчыма зрабіць курсы ў Мінску дыстанцыйна. Мы ўсё зробім па „франшызе“, як той самы „Старбакс“ „прыехаў“ з ЗША ў Маскву, так і „мову ці каву“ экспартуем у Мінск. Але гэта будзе адзін праект, над ім будзе працаваць адна каманда.

Я лічу, што беларуская мова сёння — адзінае, што можа аб’яднаць народ. Я рускамоўны чалавек, які мае намер паказаць, што на гэтыя заняткі могуць прыйсці і людзі з БРСМ, і журналісты дзяржаўных СМІ.

Мы прыйшлі вучыць мову, шукаць сяброў, прыемна правесці вечар у добрай кампаніі.

У Маскве мы занялі цэлае крыло кавярні, для нас спецыяльна зачынілі дзверы, каб народ не прабіваўся — мы ўваход усё адно заблакавалі. У Мінску, я буду дамаўляцца з кавярнямі, але яны самі павінны ў чарзе стаяць: гэта і прыбытак, і піяр. Калі ў нас, прабачце, і гэты праект спыняць, то гэта канец. Усё. Край. Вешалка».

* * *

Адкрыццё курсаў «Мова ці кава» ў Мінску адбудзецца 18 лютага, пачатак а 19:00. Далей заняткі будуць адбывацца кожны панядзелак.

Гэта будзе аналаг такога самага "вывучэння мовы ў кавярні", якое пачалося з ініцыятывы журналісткі Кацярыны Кібальчыч у Маскве.

Цікава, што ў Маскве і Мінску курсы будуць ісці адначасова: 20:00 маскоўскага часу — гэта як раз 19:00 беларускага. Такі ментальны кантакт, каб іскрыла:)

На першы занятак прыедзе Васіль Дранько-Майсюк, выкладчык аналагічных курсаў у Маскве. У Мінску выкладаць мову будуць: Алеся Літвіноўская (філолаг) і Глеб Лабадзенка (журналіст), час ад часу «Мову ці каву» будзе весці Андрусь Такіданг, музыкант гурту «Рэха».

Кавярня: «Дом Фішэра», пр.Незалежнасці 84а.

Набор у групу на старонцы facebook.com/MovaCiKava.

Запісаў Кірыла Хілько

Хочаш падзяліцца важнай інфармацыяй ананімна і канфідэнцыйна? Пішыце рэдактару «Нашай Нівы» ў ТГ