Радзім Гарэцкі, фота svaboda.org.
«НН»: Беларускі Рур пад Лельчыцамі — гэта рэальнасць?
Радзім Гарэцкі: Дакладна сказаць не можам. Там ёсць вялікія паклады бурага вугалю, соляў, рассыпныя радовішчы (горныя пароды, мінералы). На паўднёвай мяжы ёсць крэйда і мергель. А на поўначы рэгіёна можа быць бурштын. Пры пэўных абставінах гэтая мясціна сапраўды зможа ператварыцца ў «беларускі Рур».
«НН»: А чаму дакладна не можаце сказаць? Кепска даследавана?
РГ: Слабавата. Геалагічны здымкі праводзіліся, але не настолькі дасканалыя, як хацелася б. Яшчэ дакладна не можам сказаць, якія аб’ёмы там розных карысных выкапняў. Вельмі добра, што на гэтыя мясціны звярнулі ўвагу. Пры спрыяльных умовах гэта можа сябе апраўдаць.
«НН»: Галоўнай будзе здабыча вугалю?
РГ: Я вось якраз гэтага і баюся, што ўсё будзе сканцэнтравана на вугалі. А там жа шмат усяго, апроч вугалю. Нават уран ёсць! Трошку золата маецца. Патрэбная комплексная распрацоўка мясцін, а не аднаго толькі выкапня, як было ў нас у СССР. Здабывалі, скажам, адзін вугаль, а ўсё астатняе проста выкідвалі.
«НН»: Ці якасны беларускі буры вугаль?
РГ: Ён ва ўсім свеце не вельмі якасны. Канечне, той вугаль, які здабываецца ў Данбасе, нашмат лепшы. Але і наш някепскі. Ён знаходзіцца недзе ў прамежкавым стане паміж каменным вугалем і торфам. Шмат чаго можна рабіць з нашага вугалю — і алівы, і вадкае паліва.
«НН»: Гэтага вугалю сапраўды так шмат?
РГ: Хапае, але яшчэ раз паўтаруся, што дакладна не падлічана. Тут яшчэ варта адзначыць складаныя ўмовы працы. Гэта балоты. Гідрагеалогія будзе нялёгкай, як будуць паводзіць сябе падземныя воды. Шмат пытанняў, ці гэта будзе кар’ер, ці шахта. Калі шахта, ці гэта будзе нахільная, ці вертыкальная. Што рабіць з вадой. Я быў на падобных радовішчах у Польшчы і Германіі, дык там адпампоўваюць ваду ў рэчкі ці некуды яшчэ. У Мікашэвічах не так шмат вады, але там яе таксама адпампоўваюць. Трэба падлічыць, ці не будзе даражэй качаць гэтую ваду (аграмадныя грошы за электрычнасць) за тое, што здабудзецца. Ёсць такі панятак «ТЭА» (тэхнічнаэканамічнае абгрунтаванне), ад яго правядзення будзе шмат залежыць. У нас жа часта бывае, што спачатку робяць, а потым падлічваюць.
«НН»: А што датычыць солі, яе там больш, чым у Салігорску?
РГ: Соль і калійная, і харчовая ёсць у Тураўскай дэпрэсіі (паніжэнні зямной паверхні). Таксама соль ёсць на выступе Мікашэвічы — Жыткавічы. Туды вока ўжо паклаў расійскі алігарх Гуцэрыеў. Цяжка сказаць, ці больш яе, чым у Салігорску, але яна дакладна ёсць. А калійныя ўгнаенні — гэта ж траціна валютнай выручкі краіны.
«НН»: У Беларусі ёсць сланцавы газ?
РГ: На выступе Жыткавічы — Мікашэвічы дакладна маюцца сланцы. Там пластамі паміж сланцамі, аргалітамі, пясочкам можа быць і сланцавы газ. Але ж яго вельмі цяжка здабываць. Толькі амерыканцы пакуль маюць неабходную тэхналогію. Нам, можа быць, яшчэ ранавата.
«НН»: А ці глыбока знаходзяцца нашы карысныя выкапні?
РГ: У Глушкавічах граніт, напрыклад, на паверхні. Вугаль залягае дзесьці на глыбіні 50—250 метраў. Калі ўжо на глыбіні 500 метраў, то здабываць яго вельмі цяжка.
Радзім Гарэцкі
Нарадзіўся ў 1928 у Мінску. У 1930¬я разам з сям’ёй знаходзіўся ў высылцы ў Расеі. Пасля зняцця абвінавачванняў з бацькі, вядомага вучонага Гаўрылы Гарэцкага, скончыў Маскоўскі нафтавы інстытут. У 1952 прыняты ў Геалагічны інстытут Акадэміі навук СССР, дзе працаваў да вяртання сям'і ў Беларусь (1971).У 1972 абраны членам¬карэспандэнтам АН БССР. У 1977 абраны правадзейным членам АН БССР і прызначаны дырэктарам Інстытута геахіміі і геафізікі АН БССР. Ад 1992 да 1997 быў віцэ¬прэзідэнтам Акадэміі навук Беларусі. Ад 1993 да 2001 з’яўляўся прэзідэнтам «Згуртавання беларусаў свету «Бацькаўшчына».