Напрыклад, у пытаньнях энэргетычнай бясьпекі неабходна мысьліць шырэй за лёгіку супрацьстаяньня «ўлада — апазыцыя». З адказаў палітоляга Віталя Сіліцкага, дырэктара Беларускага інстытуту стратэгічных дасьледаваньняў, на онлайн-канфэрэнцыі радыё «Свабода»:
Пра Віктара Лукашэнку: Узмацненьне пазыцый Віктара Лукашэнкі цягам часу падаецца прадказальным і лягічным. Але варыянт пераемніка можа сапраўды “завіснуць” таму, што адмовіцца ад улады дзеючы прэзыдэнт захоча яшчэ ня хутка.
Пра пэрспэктывы Руху за Свабоду: Калі рух За Свабоду – гэта замаскаваная кампанія “Мілінкевіч 2011”, то ў мяне вялікія сумненьні, што гэтую грамадзкую функцыю ён выканае. Тады гэта проста пятая партыя ў АДС.
Пра рост дабрабыту: Будзе цікава паглядзець, ці зможа ўлада стрымаць паўстаньне грамадзянскай супольнасьці (сапраўднай, а не ў НДА-шным разуменьні), калі сярэдні заробак перасягне 500 даляраў, калі сярэдні спажывец будзе выціснуты з кухні ў публічную сфэру, калі адпачынак за мяжой стане нормай, а сучасныя камунікацыі будуць дасяжнымі для кожнага.
Пра носьбітаў пераменаў: Сапраўдныя патэнцыйныя фактары пераменаў – гэта тыя, якія пажынае плады адноснага дабрабыту. Спадзяваньні, што апазыцыю да ўлады прывядуць пакрыўджаныя адменай ільготаў пэнсіянэры, марныя.
Пра Эўрапейскі Марш: Пайду безумоўна. Ужо таму, што гэты марш аб'яўлены, а я чалавек праэўрапэйскіх памкненьняў.
Пра Зубкова: У Расеі вызначыўся пэўны кансэнсус што да Беларусі, і таму чакаць нейкіх радыкальных зьменаў у палітыцы ў залежнасьці ад асобы не выпадае.
Пра АДС і Мілінкевіча: Я думаю, казаць можна пра пэрспэктывы дэмакратычнага руху ў Беларусі. Калі мы яго разьбіваем на складнікі, пэрспэктыва зьнікае па азначэньню. Калісьці Бэн Франклін сказаў трапна – ці трымаемся разам, ці вісім паасобку.
Пра дапамогу эмігрантам зь Беларусі. «Ратаваньне тапельцаў – справа рук саміх тапельцаў». Набярыцеся мужнасьці, як Севярынец ці Дашкевіч. У вас у вольным свеце абараніць сябе магчымасьцяў нашмат больш, чым у тых патрыётаў, якія засталіся ў Беларусі.
* * *
Наколькі рэальным Вам бачыцца варыянт "Віктар Лукашэнка -- пераемнік Аляксандра Лукашэнкі"?
Цяжкае пытаньне. Тэарэтычна – цалкам магчыма, хаця б таму, што А.P. Лукашэнка наўрад ці будзе давяраць каму-небудзь больш, чым сваім сынам. Прынамсі ён і сам казаў, што ў яго няма сяброў. Акрамя таго, сцэнар перадачы ўлады, скажам, у Азербайджане, паказвае, што такое цалкам магчыма. Але тут пачынаюцца акалічнасьці. Па-першае, Лукашэнка-старэйшы пакуль не падаў аніводнага сыгналу, што ён зьбіраецца перадаць уладу. Не варта забываць, што і сам Лукашэнка-старэйшы публічна назваў Віктара Аляксандравіча “слабым”, што не надае козыраў патэнцыяльнаму пераемніку. Гэта своеасаблівы намёк на тое, што “ўзмацняць” яго будуць яшчэ доўга. Па-другое, наўпрост заяўляць пра такі сцэнар вельмі небясьпечна. Папросту кажучы, ўладная эліта пачне ўспрымаць Лукашэнку-старэйшага як “кволую качку”, што можа спавадаваць непрадказальныя працэсы ў яе шэрагах. Магу толькі сабе ўявіць, што як толькі дзеючы кіраўнік дзяржавы заявіць пра магчымасьць свайго зыходу, можа пачацца сапраўдная барацьба ўнутры пануючай клясы, якая можа прывесьці да самых непрадказальных наступстваў. Таму і старэйшаму, і малодшаму ўрэшце рэшт спатрэбіцца “асадзіць назад” каб нават спыніць такія чуткі. Іншая справа, што сын – па вызначэньню той чалавек, які можа сказаць бацьку нашмат больш, чым чыноўнік, які трасецца ад страху за пасаду, свабоду і нават жыцьцё. Таму ўзмацненьне пазыцый Віктара Лукашэнкі цягам часу падаецца прадказальным і лягічным. Але, варыянт пераемніка можа сапраўды “завіснуць” таму, што адмовіцца ад улады дзеючы прэзыдэнт захоча яшчэ не хутка.
Спадар Сіліцкі, выступаючы на РС, вы салідарызаваліся зь беларускімі ўладамі з нагоды недапушчэньня польскіх дэпутатаў на тэрыторыю Беларусі. Чаму Вы выступаеце супраць сьвяткаваньня палякамі "цуду на Вісьле", які яны адзначаюць як Дзень Войска Польскага? Якая катастрофа Беларусі ў наступе палякаў на бальшавікоў у 1920 годзе? Зьміцер Дзядзенка
Я паставіў пад пытаньне этычнасьці такога візыту, але падтрымку забароны ўезду на тэрыторыю Беларусі польскіх дэпутатаў мне ўжо хтосьці прыпісаў. У вольным грамадзтве чалавек вольны святкаваць тое, што лічыць патрэбным. А іншы чалавек мае права выказваць сваё стаўленьне да дзеяньняў іншага. Неэтычным сьвяткаваньне падзеяў расейска-польскай вайны на тэрыторыі сёньняшняй Рэспублікі Беларусь я лічу таму, што для Беларусі тагачасныя Расея і Польшча былі, даруйце, абое рабое. Ірвалі на кавалкі з аднолькавым імпэтам, амаль як Нямеччына і Расея ірвалі тую ж Польшчу падчас пакту Рыбэнтропа-Молатава. Паверце мне, шаноўны спадар, да візыту расейскіх дэпутатаў у Менск на сьвяткаваньне “дня народного единства” 4 лістапада я паставіўся б так жа. Ёсьць цывільны фармат эўрапейскіх паводзінаў, эўрапейская гісторыя вельмі складаная, трыюмфы адных нацыяў былі катастрофамі іншых. Напрыклад, у Румыніі нацыянальнае сьвята – ўз’яднанне з Трансільваніяй, якое для Угоршчыны было катастрофай. Аднак, сьвяткаваць гэты дзень ва Угоршчыне ці патрабаваць распаўсюджваць жалобу на Румынію цывільны эўрапейскі палітык ня будзе. Я цудоўна разумею і тое, што сёньняшняя Польшча падтрымлівае незалежнасьць Беларусі, і тое, колькі робіць яе грамадзянская супольнасьць для прамоцыі беларускай культуры. Аднак, гэта не адмаўляе таго, што Беларусь заслугоўвае таго, каб да яе ставіліся б па тых жа стандартах, якіх патрабуе да сябе любая іншая эўрапэйская краіна.
Diktatorski rierzym lukaszenko priesliedujet Naszych gramadzian na tierritorii Bielarusi za diemokraticzieskije i nacyonalno patrioticzieskije pogliady.No etot rze rierzym morzet swobodno priesliedowac Naszych gramadzian polit.emigrantow i na tierritorii Unii Ewropiejskoj, Naszy emigranty prosto biezzaszitny.Pocziemu niema ot Bielaruskoj apozicyji czielowieka kotoryj by zasziszal Naszych emigrantow i pomogal rieszac prosto rzytiejskije pytania. Mikolaj Saskiewicz Warszawa,Polska
Ведаеце, магу адказаць толькі фразай з Ільфа і Пятрова, што “ратаваньне тапельцаў – справа рук саміх тапельцаў”. Набярыцеся мужнасьці, як Севярынец ці Дашкевіч. У вас у вольным свеце абараніць сябе магчымасьцяў нашмат больш, чым у тых патрыётаў, якія засталіся ў Беларусі.
Ці па выніках недаўняй канферэнцыі ў Кіеве бачыце (і калі так, то ў чым) канкретныя формы для супрацоўніцтва паміж беларускімі незалежнымі экспэртамі і апазыцыйнымі палітыкамі? Ці ёсць увогуле жаданне такога супрацоўніцтва?
Палітыкі і эксперты добра ведаюць адны іншых, але на мой погляд, доўгі час палітычная супольнасьць бачыла экспертную выключна ў якасці паліттэхнолягаў, калі хочаце, прарабаў, якія мусілі выканаць пэўную працу ў межах вызначанага праекту.
Мне здаецца, і ў апазіцыйных палітыкаў, і ў аналітыкаў ёсць адна галоўная праблема – дэфіцыт адэкватнага бачаньня краіны, накірунку яе развіцця. Такі дэфіцыт лепш за ўсё праяўляецца ў бясконцым чаканьні нейкага крызісу ці калапсу. І калі старыя прагнозы не апраўдваюцца, заўжды можна намаляваць больш жудасную карціну маючага адбыцца апакаліпсісу. Падчас нафтагазавага канфлікту ўзімку, здаецца, нават Настрадамус адпачываў.
Складваецца ўражаньне існаваньня сацыяльнай замовы на падобныя мантры, якую попрасту старанна і адэкватна абслугоўваюць. Я персанальна сутыкаўся з нараканнямі, калі пісаў пра тую ці іншую тэорыю змовы ў атачэньні Лукашэнкі ці ставіў пад сумнеў чарговае прадказаньне эканамічнага калапсу. Дык вось, мне акурат так і казалі, што я пазбаўляю людзей апошняй надзеі!
Яшчэ адно ўражаньне ад канфэрэнцыі – калі робіцца спроба перавесьці дыскусію з простага канстатаваньня ці тлумачэньня фактаў (напрыклад, чаму грамадзтва дагэтуль падтрымлівае Лукашэнку), ці з традыцыйнай крытыкі экспэртамі апазыцыйных палітыкаў, і перайсьці да пытаньня, а чым жа экспэрты дакладна могуць дапамагчы апазыцыі – то справа пераходзіць да размоваў, што “такой апазыцыі дапамагчы ўжо няма чым” або што “сытуацыя склалася так, што, якія б захады не рабіла б апазыцыя, вынік будзе адным і тым жа, і ад яе нічога не залежыць”. І калі першая лінія паводзінаў нагадвала жаданьне застацца “белым і пушыстым”, то другая падштурхнула да больш грунтоўных роздумаў.
Менавіта ваш пакорлівы слуга год таму абвясціў пра непазбежнасьць дысыдэнцкага перыяду ў палітычным жыцьці краіны, што акурат азначае, што цягам яго ад палітычнай апазіцыі і, больш шырока, ад палітычный дзейнасьці шмат чакаць не вымагае не па прычыне неэфектыўнасці апазіцыі, а з-за таго, што не існуе палітычнага прасэсу як такога. На канферэнцыі гэтую тэзу разгарнуў Юры Дракахруст. Вось цытата з яго прэзентацыі: “Спрэчкі пра тое, якія дзеяньні апазыцыі правільныя, а якія – памылковыя, па вялікім рахунку ня маюць сэнсу. Дастаткова таго, што апазыцыя неяк варушыцца, барахтаецца, брыкаецца – гэта візуальны вобраз існаваньня альтэрнатывы. Гэта мінімум , але і максымум адначасна.” І далей, “ад якасьці апазыцыі не залежыць, калі адбудзецца зьмена рэжыму. Ад гэтай якасьці залежаць формы, у якіх адбудзецца зьмена (чым ніжэй якасьць – тым большая імавернасьць крывавага пераходу), а самае галоўнае – ад якасьці апазыцыі залежыць тое, што будзе пасьле зьмены.” Іншымі словамі, і палітыкі і аналітыкі – гэта дзве часткі таго ж самага дысыдэнцкага асяродку, які мала на што ўплывае, але ў варушэньні і брыканні якога ёсць нейкая самадастатковая каштоўнасць – можна сказаць, акурат яна стварае нейкі абшар свабоды ў несвабодным грамадзтве, выпрацоўвае ідэялогію пераменаў, якія невядома калі адбудуцца, рыхтуе грамадзтва да “гадзіны Ч” і такім чынам забясьпечвае светлую цывілізаваную еўрапэйскую будучыню для нашых дзяцей і ўнукаў.
Такая пазыцыя зручная як для экспэртаў так і для палітыкаў. Першых гэта вызваляе ад адказнасьці, другім дае нагоду, скажам так, адмахнуцца ад крытыкі. Магчыма, мінімум – гэта сапраўды штодзённая дысыдэнцкая (асьветніцкая, праваабарончая і г.д.) дзейнасьць, якая не ставіць мэтай дасягненьне нейкага палітычнага выніку. Але ці максымум гэта? Ці не залежыць тое, “што будзе пасьля зьмены” і нават калі яна будзе, ад таго, якім чынам апазыцыя “варушыцца, барахтаецца, брыкаецца?” Бо ва ўмовах адсутнасьці моцнай і інтэлектуальна падмацаванай апазыцыі ўлада здольная перажыць не адзін і не два крызысы, на якія апазыцыйная супольнасьць так спадзявалася ўсе астатнія гады. Датаго ж, мы жывем у ХХІ стагоддзі, з іншымі тэхналагічнымі і інфармацыйнымі магчымасьцямі, з нашмат больш шырэйшай ступеньню свабоды, чым была дадзена ўсходнееўрапэйскім дысыдэнтам 20-30 год таму, і перадусім – з нашмат большымі чаканьнямі ад апазыцыі, якія сфармаваліся досьведам дэмакратычных прарываў у навакольлі.
Калі казаць пра тое, як могуць экспэрты дапамагчы тым, хто яшчэ “барахтаецца”, то тут трэба памятаць, што новы палітычны кантэкст, новыя надзеі, новая якасьць апазыцыі, калі яна і дасягалася, то дасягалася хутчэй не паліттэхналягічнымі распрацоўкамі, а мужнасьцю і самаадданасьцю тых людзей, якія выходзілі на плошчы, працавалі на вуліцах, лезьлі, як кажуць, напралом. На мой погляд, такі фэномен як Плошча Каліноўскага стаў магчымы дзякуючы ўзнікненьню новых формаў самаарганізацыі ў беларускім грамадзтве, паўстаньню нейкага архіпелягу субкультураў, дзе людзі самі сабе літаральна выдзёўбваюць прастору свабоды, а значыць і ствараюць прастору для нейкай альтэрнатыўнай дзейнасьці. Наогул, здаецца, што альтэрнатыўнай супольнасьці зараз не хапае ведаў пра тое, што насамрэч уяўляе нашае грамадзтва, у які бок яно мяняюцца, як адбываецца трансфармацыя светапогляду і каштоўнасьцяў, і г.д. Іншымі словамі, наладжваньне камунікацый з грамадзтвам немагчыма без разуменьня і вывучэньня сацыяльных кантрактаў, якія склаліся паміж уладай і насельніцтвам, з аднаго боку, і без высьвятленьня, тых групаў, якія могуць стаць фактарамі зьменаў, з іншага.
Прывяду некалькі прыкладаў. Напрыклад, цягам прэзыдэнцкай кампаніі 2006 года, прыватны бізнэс не падтрымаў заклік апазыцыі да эканамічнай лібэралізацыі. Чаму, таму што яна ўспрымалася як адкрыцьцё шлюзаў для расейскага капіталу, які б беларускі бізнэс проста зруйнаваў бы.
Другі прыклад – гэта гісторыя з адменай ільготаў у гэтым годзе, ад чаго шмат хто ў Беларусі чакаў сацыяльнага выбуху. На дзіва, грамадзтва на выразна непапулярныя меры амаль не адрэагавала, па той простай прычыне, што яны закранулі толькі адну ці дзьве сацыяльныя групы.
Ад апазыцыйнай супольнасьці традыцыйна чакаюць выпрацаваньня “пазытыўных альтэрнатываў”. Наконт гэтага пункту існуе багата міфаў, адзін з якіх – што як толькі апазыцыя прадставіць грамадзтву тое, што апошняму спадабаецца, справы ў апазыцыі пайдуць угару. Скажу можа нават і насуперак таму, што сам часьцяком казаў і пісаў: пазытыўных альтэрнатываў за апошнія пятнаццаць год апазыцыя выпрацавала хоць адбаўляй. Праблема для яе ў тым, што значную частку ўлады проста пераймаюць і прадстаўляюць у якасьці ўласнага ноў-хаў, што вельмі лёгка зрабіць, калі каналы камунікацыі паміж апазыцыяй і грамадзтвам парушаныя і прад’явіць прэтэнзіі на аўтарства вельмі лёгка. Так Лукашэнка ў нас стаў галоўным барацьбітом за незалежнасьць, а зорку героя за макраэканамічную стабілізацыю, аб неабходнасьці якой спадар Багданкевіч так упарта гаварыў, атрымаў спадар Пракаповіч. І такіх прыкладаў можна прывесьці яшчэ шмат. Улада адчувае балявыя кропкі ў сваёй канструкцыі і робіць захады, каб іх ліквідаваць. Такім чынам, час ад часу атрымліваецца, што незалежная экспэртная супольнасьць працуе (і яшчэ будзе працаваць) на мадэрнізацыю ў рамках дзеючай сыстэмы. У выніку, задаволеныя ўлады, задаволена грамадзтва, кепска толькі апазыцыі. Добра гэта ці кепска? З пункту гледжаньня традыцыйнай парадыгмы каляпсу – безумоўна кепска. Але трэба памятаць, што перад незалежнай супольнасьцю стаяць задачы, на мой погляд, нашмат шырэйшыя за пазбаўленьне ад рэжыму. Беларуская незалежнасьць яшчэ не да канца скансалідаваная, працэсы ў адносінах з Расеяй не набылі незваротнага характару. І калі справа даходзіць пра пытаньні энергетычнай бяспецы, то проста неабходна мысьліць шырэй за лёгіку супрацьстаяньня “ўлада - апазыцыя”.
Дзякуй сп.Віталь за аптымізм! Адкажыце, што згубіў, а што прыдбаў Аляксандар Мілінкевіч за час пасьля г.зв. прэзыдэнцкіх выбараў? Тое ж пытаньне адносна прадстаўнікоў кіруючага ядра АДС, г.зв. "сямібаяршчыны"...
Па-першае, тэрмін «семібаяршчына» неўласьцівы беларускай гістарычнай традыцыі. Калектыўнае кіраўніцтва АДС – гэта хутчэй варыянт Liberum Veto. На мой погляд, Мілінкевіч згубіў час, а прыдбаў, прынамсі, свабоду дзеянняў. У прынцыпе, Мілінкевіч – гэта не палітычны, а грамадзянскі лідэр, і можа зьмястоўная праца ў рамках грамадзянскай супольнасці зараз нашмат больш важная, чым імітаванне яшчэ адной перадвыбарчай кампаніі. Да таго ж, Мілінкевіч, на мой погляд, быў выразна дысыдэнцкім кандыдатам, тым, хто выканаў задачу гуртавання незалежнага грамадзтва і прыхільнікаў пераменаў. Само па сабе гэта не гарантавала перамогі, але гэта – неабходны падмурак для таго, каб мець шанец на перамогу ў будучым. Як кіраўнік палітычнай кааліцыі, ён быў, мякка кажучы, не ў сваім фармаце (што не адмяняе таго факта, што калектыўнае кіраўніцтва, што прыйшло яму на змену, скажам так, не бліскучае). . Што тычыцца кіраўніцтва АДС, то яны безумоўна набылі новыя пасады, якія, дарэчы, нясуць з сабой адказнасьць, якую яны знялі з плячоў Мілінкевіча. Набылі таксама шанец даказаць слушнасьць прэтэнзіяў на палітычнае лідэрства. Ну, а што згубілі, то тут нагадваюцца радкі з Боба Дылана – «If you`ve got nothing, you’ve got nothing to lose” (Калі нічога не маеш – няма чаго і губляць). Ведаеце, мы настолькі ўжо прызвычаліся да паразаў апазыцыі, што чарговую няўдачу мала хто і заўважыць. У гэтым сэнсе, Мілінкевічу нашмат цяжэй, бо наконт яго фігуры ў 2006 годзе сфармаваліся занадта высокія чаканьні.
Як вы лiчыце, цi пойдзе Пуцiн на трэцi тэрмiн i цi можа гэта мець нейкiя наступствы для Беларусi? Сяргей, Вялейка
У Расеі ўсё ж такі больш павагі да працэдураў, чым у нас, і яны там даволі складаныя – дзякуючы сьв.п. Барысу Мікалаевічу. Каб зьмяніць Канстытуцыю, трэба было пачынаць загадзя, склікаць Канстытуцыйную асамблею і г.д. Ужо відавочна, што часу на гэта няма. Але з прызначэньнем Зубкова Пуцін выразна акрэсьліў магчымасьць свайго павяртаньня да ўлады праз чатыры гады, што расейская Канстытуцыя цалкам дазваляе. Такі паварот, пры ўмове, што прэзыдэнтам робяць Зубкова, канешне, цалкам будзе залежыць ад волі апошняга. Сыстэма ўлады і палітычная традыцыя ў Расеі такая што кіраваць па-за сцэнай, зрабіцца шэрым кардыналам без дазволу намінальнай першай асобы там немагчыма. Аднак, прынамсі Зубкоў можа быць тым чалавекам, які больш за адзін тэрмін сядзець ва ўладзе не захоча. Я думаю, што ў Расеі вызначыўся пэўны кансэнсус што да Беларусі, і таму чакаць нейкіх радыкальных зьменаў у палітыцы ў залежнасьці ад асобы не выпадае – калі толькі асоба не цалкам нефарматная.
Ці пойдзеце Вы на Эўрапейскі Марш і калі пойдзеце то чаму.
Пайду безумоўна. Ужо таму, што гэты марш аб'яўлены, а я чалавек праэўрапэйскіх памкненьняў. Калі ёсьць магчымасьць заявіць пра свае каштоўнасьці і прапагандаваць іх, трэба ёй карыстацца.
Как вы думаете какие сейчас политические перспективы у Александра Милинкевича и его движения ЗА СВОБОДУ?
Я думаю, казаць можна пра пэрспэктывы дэмакратычнага руху ў Беларусі. Калі мы яго разьбіваем на складнікі, пэрспэктыва зьнікае па азначэньню. Калісьці Бэн Франклін (той самы, што на 100 далярах) сказаў трапна – ці трымаемся разам, ці вісім паасобку. Да таго ж, рух За Свабоду вызначае сабе як грамадзкі, а не як палітычны рух. Што я лічу асабіста вельмі слушным, бо ў ідэале гэта дазваляе дасягнуць трох рэчаў. Па-першае, не даць грамадзянскай дзейнасьці быць спаралізаванай партыйнымі разборкамі. Па-другое, знайсьці формы ўзаемадзеяньня з людзьмі, якім не пасуе сяброўства ў палітычных структурах. Па-трэцяе, адыйсьці ад парадыгмы дзеяньня “ад выбараў да выбараў”. Іншая справа, як гэта будзе рэалізавана. Арганізатарам Руху трэба клапаціцца пра тое, каб гэта быў сапраўды рух, прывабны для людзей – прыхільнікаў пераменаў, каб у ім гэтым людзям было нечым заняцца і было каму іх выслухаць. Калі ж рух За Свабоду – гэта замаскаваная кампанія “Мілінкевіч 2011”, то ў мяне вялікія сумненьні, што гэтую грамадзкую функцыю ён выканае. Тады гэта проста пятая партыя ў АДС.
Парайце, калі ласка, якія кнігі, інтэрнэт-рэсурсы і г. д. могуць бць насарэч карысныя пачынаючаму палітолагу і журналісту, што пачынае пісаць на тэмы палітыкі? З павагай, Dana
Як я разумею, рэч ідзе не аб грунтоўнай паліталягічнай адукацыі, таму і парады адпаведныя. Заўжды варта пачынаць з клясыкаў – ад Арыстоцеля праз асьветнікаў і да Таквіля. Макіявелі не прапусьціце! Калі Вас цікавяць пытаньні палітычных працэсаў у сучасным грамадзтве, раю пачаць з кнігі Сэмюэла Хантынгтана “Палітычны парадак у мяняючыхся грамадзтвах,” мне здаецца, гэта адзін з базавых паліталягічных тэкстаў, ён ёсьць на расейскай мове. Што да Інтэрнэт-рэсурсаў, то вельмі шмат залежыць ад таго, якімі мовамі вы валодаеце. Я ў працы карыстаюся збольшага англійскай, таму і рэкамендаваць магу адпаведна. Як журналісту, Вам могуць быць цікавыя біяграфіі вядомых палітыкаў, я заўжды чытаю іх з задавальненьнем. Вельмі раю зьвярнуць увагу на кнігу Ханы Арэнд “Паходжаньне таталітарызму” і яшчэ шмат чаго па гэтай тэматыцы. Акрамя таго, як журналісту варта зьвяртаць увагу на палітычную мэмуарыстыку – дарэчы, цешуся, што гэты жанр пачынае развівацца і ў Беларусі. Мая любімая кніга па палітычным ідэялогіям – гэта кніга Томаса Соўэла “Сonflict of Visions: Ideological Origins of Political Struggles,” aле я ня думаю, што яна перакладзена. Ізноў такі, вялікае пытаньне ў мовах.
Чым Вы патлумачыце раптоўную любоў Саакашвіллі да Лукашэнкі, выяўленую ў часе візыту ў Менск грузінскага міністра? І хто будзе наступны? Юшчанка? Адамкус? А можа, і Буш пасьпее?
Магчыма, што гэта нейкая спроба падражніць Крэмль напярэдадні перамоваў перад новым годам. У прынцыпе, а якія аргумэнты супраць паўнавартасных дыпляматычных адносінаў з Грузіяй? Я разумею, што вас турбуе, што такія візыты легітымізуюць рэжым Лукашэнкі. Аднак, дыпляматыя і кантакты – гэта неабходны складнік палітычнага прэсінгу. Дзеля яго неабходная прысутнасьць. Сытуацыя складваецца так, што Эўропа можа Лукашэнку спатрэбіцца, а таму пошукі нейкіх кантактаў будуць працягвацца. Дык вось, на мой погляд, неабходна сфармаваць парадак дня і вызначыць фармат магчымага дыялёгу. Вызначыць кола пытаньняў, якія Эўропа можа дапамагчы вырашыць, як і, скажам так, кошт пытаньня. Гэты парадак дня мусіць быць больш прадметным, чым вядомае пасланьне ЕС, што было накіраванае напрыканцы мінулага году. Далей, па кандыдатурах. Юшчанка – магчыма. Адамкус – не, таму што кантакты паміж ЭЗ і Беларусьсю жорстка структурызаваныя палітыкай усяго Зьвязу. Буш ня толькі не дасьпее, але і не пасьпее.
Ці будзе дзейнічаць і для беларусаў формула: абураецца не бедны, а чалавек сярэдняга стану, у якога ўлада адбірае тоя што ёсць і надзею ? Валеры Грыцук
Наконт вашых перакананьняў пра спад – у мяне вялікія сумненьні. Па нашых прагнозаў, сапраўдных эканамічных цяжкасьцяў не вымагае чакаць да 2011 года. Ваша формула мае права на жыцьцё, аднак, ізноў такі, мы ўвесь час засяроджваем увагу на пэрспэктыве нейкага каляпсу. Для мяне больш цікавым сюжэтам ёсьць узрост дабрабыту і тыя сацыяльныя зрухі, якія дзякуючы яму адбываюцца. Будзе вельмі цікава паглядзець, ці зможа ўлада стрымаць паўстаньне грамадзянскай супольнасьці (сапраўднай, а не ў НДА-шным разуменьні), калі сярэдні заробак перасягне 500 долараў, калі сярэдні спажывец будзе выціснуты з кухні ў публічную сфэру, калі адпачынак за мяжой стане нормай, а сучасныя камунікацыі будуць дасяжнымі для кожнага. Акрамя таго, гэты новы сацыяльны кантракт трэба ж увесь час падтрымліваць, а гэта значыць ісьці на пэўныя зьмены (хай пакуль не палітычныя), якія немінуча пашыраюць гэтую публічную прастору, адкрываюць магчымасьці для новых актораў і г.д. Адзін прыклад – у 2001 годзе, калі карыстальнікаў мабільнай сувязі ў Беларусі было 40 тысяч, улада блякавала незалежнае назіраньне, проста адключыўшы сеціва на дзьве гадзіны. Ужо ў 2004 годзе гэта стала немагчымым, а сапраўдная камунікацыя, у тым ліку і палітычная, зараз адбываецца праз хай-тэк! Тут ёсьць яшчэ багата сюжэтаў. Для апазыцыі сапраўдны шанец з’явіцца тады, калі запатрабаваньні грамадзтва пачнуць выходзіць за межы таго сацыяльнага кантракту, які дзяржава можа прапанаваць.
Бясконцае чаканьне крызысу для апазыцыі беспэрспэктыўна. Бо сапраўдныя патэнцыйныя актары пераменаў – гэта магчыма тыя, якія зараз пажынае плады адноснага дабрабыту. Іх трэба вызначыць, з імі трэба наладзіць камунікацыі. Спадзяваньні, што апазыцыю да ўлады прывядуць пакрыўджаныя адменай ільготаў пэнсіянэры, дастаткова марныя.
Ці не здарыцца сусветны дэфолт глабалістычнай эканомікі, маштабам нашмат большым, чым Вялікая Дэпрэсія 1930-х, і ці не згубяцца на ягоным фоне ўсе эканамічныя праблемы невялікай РБ Алесь Белы
Расейцы ў такіх выпадках кажуць, "Знал бы прикуп - жил бы в Сочи" :) Ланцуг дэфолтаў, як цягам азіяцкага крызысу 1997 г., цалкам магчымая, але з такіх крызысаў сусветная эканоміка выходзіць за два гады. У прынцыпе, зараз заходнія краіны пажынаюць наступствы разагрэву эканомік пачатку 2000-х гг. (пасьля 11 верасьня) і амаль нулявых працэнтных ставак, якія трымаліся некалькі гадоў. Таму нейкая карэкцыя (так паліткарэктна завецца крызіс) цалкам непазьбежная. З іншага боку, выпрацаваныя магутныя мэханізмы, калі так сказаць, калектыўнай фінансавай бясьпекі, таму поўнага гамону не чакайце :)
