Адна з праблем сучаснай Чэхіі і, у першую чаргу, яе сталіцы Прагі — гэта, вядома ж, прастытуцыя. У краіне дзейнічае правіла: «Усё, што не забаронена, тое дазволена». Прастытуцыя не з'яўляецца незаконнай, а значыць, яна дазволена. Здавалася б, праблемы і няма. Аднак пражскія гарадскія ўлады спрабуюць зрабіць усё, каб у краіне быў прыняты закон, які стане рэгуляваць найстаражытную ў свеце прафесію.
Па дадзеных сацыёлагаў, у Празе «на пастаяннай аснове» прастытуцыяй займаецца прыкладна 10 тысяч чалавек. Каля 80 % з іх — гэта жанчыны, тыя, што засталіся 20 % — мужчыны. У чэшскай сталіцы пад шыльдамі начных клубаў адкрыта 80 публічных дамоў. А яшчэ больш за тысячу кватэр прыгожа называюцца «Прыват». Гэтыя кватэры — свайго роду міні-бардэлі. І выкарыстоўваюцца чыста для заробку.
Аб прастытуцыі і магчымым прыняцці закона пра яе мы гаворым з дэпутатам парламента Марэкам Бэндам і адным з кіраўнікоў праскай гарадской адміністрацыі Лукашам Мангартам.
Вось як тлумачыць неабходнасць прыняцця закона аб прастытуцыі Лукаш Мангарт: «Праблема прастытуцыі не з'яўляецца новай для Прагі, усе мы пра яе даўно ведаем. Але ўсё закрываюць на гэта вочы, і ніхто гэтым не займаецца. Менавіта таму пражскі гарсавет падрыхтаваў праект закона «Аб рэгуляванні прастытуцыі». Я ўпэўнены, што такі закон дапамог бы чэшскай сталіцы і іншымгарадам. Цяпер ні ў кіраўніцтва чэшскіх гарадоў, ні ва ўрада няма ніякіх механізмаў кантролю над прастытуцыяй. Але зусім хутка мы прадставім гэты закон парламенту і будзем змагацца за яго прыняцце».
Дэпутат Марэк Бэнда упэўнены, што закон, калі і будзе прыняты, то адразу створыць нямала праблем:
«Найбольшая праблема будзе як раз у тым, што менавіта лічыць прастытуцыяй. Як юрыдычна вызначыць гэта паняцце. Так, мы ведаем, што больш за 20 гадоў у краіне прапануюцца розныя сэксуальныя паслугі. Мы ведаем, што ў шматлікіх гарадах улады спрабавалі і спрабуюць неяк з гэтай з'явай або змагацца, або рэгуляваць яе. Але ніхто не ў стане юрыдычна даказаць, што прастытуткі прапануюць свае паслугі. Разумееце? Тым больш, даказаць, што яны займаюцца гэтым рэгулярна, а таму павінны быць прызнаныя свайго роду прадпрымальнікамі і плаціць падаткі. Усё адбываецца ў нейкіх закрытых памяшканнях клубаў, салонаў, у спальнях. Але калі мы не ўмантуем у кожнага жыхара краіны чып, які будзе паказваць, калі і чым ён займаецца, то мы не зможам і даказаць факт прастытуцыі. А чыпы — гэта ўжо Джордж Оруэл. А так, у рэальным жыцці, большасць прастытутак скажа: «Я нічым такім не займаюся. Ну так, можа я ў грамадскіх месцах вяду сябе некалькі з выклікам, і мне дораць падарункі. І што? Гэта не прастытуцыя. Гэта зусім не мой бізнэс, я ўсё раблю для задавальнення»».
Нельга рабіць незаконным тое, з чым дзяржава не ўмее змагацца
Больш за тое, Марэк Бэнда лічыць, што закон аб рэгуляванні прастытуцыі наогул не патрэбны:
«Па-першае, прастытуцыя легалізавана. Яна не з'яўляецца чымсьці незаконным, і занятак ёю не лічыцца злачынствам. Нелегальна сутэнёрства, а не прастытуцыя. Па-другое, гэта ўсё, вядома, прыгожа гучыць. Але ўявіць, што камусьці ўдасца «адрэгуляваць» найстарэйшую прафесію ў свеце — гэта ілюзіі. Нідзе ў свеце гэтага зрабіць не ўдалося. Усё гэта наіўна і працаваць не будзе. Закон закране нейкі маленькі працэнт прадстаўнікоў гэтай прафесіі. І ўсё. У сучасным грамадстве ёсць такія рэчы, якія ніяк заканадаўча не адрэгулюеш. Ёсць віды дзейнасці, з якіх ніколі не атрымаецца збіраць падаткі. Ёсць рэчы, якія не могуць існаваць пад кіраваннем дзяржавы. І прастытуцыя ставіцца як раз да такіх рэчаў. У прастытутак будуць касавыя апараты? Яны стануць весці бухгалтэрыю? А раз ёсць звычайная бухгалтэрыя, то з'явіцца і «чорная бухгалтэрыя»? Вядома, ёсць рэчы, з якімі трэба змагацца. Гандаль людзьмі, дзіцячая прастытуцыя. Але гэта зусім не частка закона, прапанаванага Прагай. Нават калі траціну прастытутак зарэгіструецца і падпарадкуецца закону, а траціна — гэта вельмі шмат, то атрымаецца, што дзве траціны будуць абвешчаныя па-за законам. Яны стануць нелегаламі, злачынцамі. Мы павінны будзем з імі змагацца. Мне цікава, як мы гэта будзем рабіць? Таму нельга рабіць па-за законам тое, з чым мы не ўмеем змагацца».
Тэарэтычна Чэхія магла б скарыстацца вопытам іншых еўрапейскіх краін. Аднак менавіта з легалізаванай прастытуцыяй ў многіх дзяржавах справы ідуць не так, як хацелася б уладам гэтых краін. У Амстэрдаме хочуць выціснуць кварталы публічных дамоў на ўскраіны. Ці хаця б паменшыць гэтыя кварталы. Каб проста змяніць імідж галандскай сталіцы, якая ператварылася ў суцэльны бардэль або кафешоп.
У Нямеччыне прастытуцыя легальная ўжо 11 гадоў. Да прыкладу, бюджэт горада Кёльна штогод атрымлівае каля аднаго мільёна еўра ў якасці падаткаў менавіта ад прастытутак і бардэляў.
Але, што прызнаюць немцы, пад кантроль атрымалася паставіць не больш за 50 % гэтага бізнесу. Акрамя таго, кварталы з публічнымі дамамі могуць з'явіцца ў любым раёне любога горада, нават на цэнтральнай плошчы. Улады нямецкіх гарадоў незадаволеныя тым, што не могуць самі вырашаць, дзе размяшчаць такія кварталы. Адбылася і зусім непрыемная рэч: за апошнія дзесяць гадоў Нямецччына стала еўрапейскім цэнтрам па гандлі людзьмі. Асноўнай краінай Еўропы, дзе развіты ўсе віды бізнэсу, неяк звязаныя з прастытуцыяй. Гэта і наркотыкі, і вытворчасць порна, і нелегальная міграцыя, і дзіцячая прастытуцыя. Нямала нямецкіх палітыкаў лічаць, што краіне наогул не варта было рабіць прастытуцыю легальнай.
Будзе несумленна, калі прастытутак вызваляць ад падатку на прыбытак
Аднак гарадскія ўлады Прагі запэўніваюць дэпутатаў і грамадства, што мэта чэшскага закона — не столькі ў легалізацыі прастытуцыі, колькі ў тым, каб даць гэтай з'яве юрыдычны тэрмін.
Слова Лукашу Мангарту з адміністрацыі Прагі:
«Так, прастытуцыя не лiчыцца крыміналам. Яна не забароненая. Але наш закон — не для таго, каб зрабіць з нейкай забароненай з'явы нешта легальнае. Закон вызначае, што такое наогул прастытуцыя. Калі мы хочам нейкую з'яву кантраляваць, то мы павінны, у першую чаргу, сфармуляваць, што гэта наогул такое. Наш закон гэта робіць. Таксама ён вызначае ўмовы, пры выкананні якіх можна займацца гэтай дзейнасцю. Як для ўладальнікаў тых клубаў і будынкаў, дзе займаюцца прастытуцыяй, так і для саміх прастытутак. Гэтыя ўмовы мінімальныя. Дзяржава павінна імкнуцца да таго, каб яны былі хаця б фізічна здаровыя. А зараз атрымліваецца, што дзяржаве напляваць на здароўе людзей. Як кліентаў, так і саміх прастытутак».
«У нашым законе умовай для занятку прастытуцыяй з'яўляецца факт, што чалавек здаровы, што ў яго не было крымінальнага мінулага і судзімасцяў. І, зразумела, узрост. Каб ён быў паўналетнім. Ёсць у праекце закона і частка аб тым, дзе можна займацца прастытуцыяй. Стварэнне спецыяльных месцаў для гэтага. Гэта публічныя дамы і на гэта падобнае. Трэба, каб гарадскія ўлады маглі вырашаць, у якіх раёнах могуць знаходзіцца бардэлі. Пакуль мы як горад можам рэгуляваць прастытуцыю толькі ў грамадскіх месцах: на вуліцах, плошчах. З дапамогай гарадской паліцыі. Мы гэта зрабілі, і ў Празе на вуліцах стала менш прастытутак. Але прастытуткі перайшлі з вуліц у зачыненыя памяшканні, дзе мы, гарадскія ўлады, па законе ўжо няпаўнамоцныя».
Яшчэ Лукаш Мангарт упэўнены ў тым, што дзякуючы падаткам з прастытуцыі гарадская казна атрымае нямала грошай:
«У праекце нашага закона напісана так: «Прастытуцыя — гэта добраахвотнае прадастаўленне сэксуальных паслуг з мэтай атрымання прыбытку». Прастытуцыя — гэта бізнес, але не зусім класічны і не зусім тыповы. Да прыкладу, у краіне існуе адзіная база дадзеных прадпрымальнікаў і фірмаў. Адкрытая база дадзеных, агульнадаступная. Любы можа даведацца, хто валодае той ці іншай крамай або якім-небудзь агенцтвам. Мы падумалі, што з прастытуцыяй варта змяніць гэтую схему. І дадзеныя пра бардэлі і прастытутках не рабіць грамадска даступнымі. Для, так скажам, гарантыі спакойнага жыцця чалавека гэтай прафесіі. Думалі мы і пра падаткі. Спачатку мы хацелі вызваліць прастытутак ад падатку на прыбытак. А потым падумалі, што ў праекце закона гэты падатак трэба пакінуць. Таму што інакш гэта будзе несправядліва ў адносінах да прадстаўнікоў іншага бізнесу. Несумленна, каб яны плацілі гэты падатак, а прастытуткі былі ад яго вызваленыя».
Кліенты прастытутак змогуць судзіцца з лекарамі і дзяржавай?
Дэпутат Марэк Бэнда не згодны з Лукашам Мангартам ні па адным з пунктаў. Ні адносна падаткаў, ні з нагоды таго, што, калі гарадскія ўлады атрымаюць права вырашаць, дзе знаходзіцца бардэлям, то тыя з цэнтра горада будуць вымушаныя пераехаць на ўскраек.
«Мы ўсё гэта ведаем з амерыканскіх фільмаў. Там забаранілі бардэлі, і юрыдычна яны адразу ператварыліся ў матэлі або ў гасцініцы з пагадзіннай аплатай. Прыйшлі кліент і прастытутка і запісаліся як муж і жонка. І што? Такое будзе і ў Празе. Яшчэ я прытрымліваюся цвёрдага меркавання, што дзяржава не павінна збіраць з прастытуцыі падаткі. Прастытуцыя — гэта продаж цела і ў нейкай ступені — душы. І гэта такая з'ява, якую дзяржава не павінна абкладаць падаткамі. Я думаю, што, калі дзяржава гэта зробіць, яно ператворыцца ў суценёра».
« Або вось кажуць, што закон вызначыць узрост, пачынаючы з якога можна займацца прастытуцыяй. Гучыць прыгожа. Але вы ж разумееце, што такое будзе на афіцыйным рынку, а падлеткавая прастытуцыя ўсё роўна застанецца. Ці стан здароўя кліента. Гэта не жарт. Праект закона прадугледжвае, што прастытутка ходзіць да лекара раз у тры месяцы. Але вось ВІЧ. Ім можна заразіцца сёння, а вірус выявяць толькі праз месяц. Прастытутка ўжо заражаная, але па аналізах яна яшчэ здаровая. Значыць, кліент можа падаць у суд на дзяржаву, якая гарантуе яму па законе здаровую прастытутку. Ён можа падаць у суд і на лекара, сказаўшы, што той ведаў пра хваробу прастытуткі, але даў ёй даведку, што яна здаровая. Атрымаецца, што лекар нясе такую ж адказнасць, як і сама прастытутка», — заключае дэпутат Марэк Бэнда.
