6 красавіка завяршыўся тыднёвы расійскі міратворчы тур па Украіне. Каля дваццаці журналістаў і грамадскія актывісты з Расіі, у тым ліку аўтар гэтых радкоў, наведалі сем гарадоў (Кіеў, Львоў, Івана-Франкоўск, Адэса, Луганск, Данецк, Харкаў) з падвойнай добрай мэтай.
З аднаго боку, на свае вочы ўбачыць рэальнае становішча спраў ва ўсіх геаграфічных частках Украіны і расказаць потым пра гэта як мага большай колькасці расейцаў. З іншага боку, мы хацелі паказаць простым украінцам, што разам з пуцінскай ёсць і іншая Расія. Яе грамадзяне не згодныя з яе ўладай і жадаюць не абвастрэння адносін паміж нашымі брацкімі краінамі, а свету, сяброўства і ўзаемнай павагі паміж народамі.
Гэтая, другая, місія, як мы мяркуем, паспяхова рэалізавана. Яе завяршальным акордам стала выступленне ўдзельнікаў тура з сцэны кіеўскага Майдану. Мы гаварылі аб нашай надзеі на тое, што барацьба ўкраінскага народа за дэмакратычныя правы стане прыкладам для будучай рэвалюцыі ў Расіі. Скандавалі «Расія без Пуціна!» і «Украіна без Пуціна!», а ў канцы праспявалі хорам гімн «Шчэ ня вмерла Украіна … «
Складаней, на жаль, з тым, каб выканаць іншую задачу нашага тура — дапамагчы зламаць тую сцяну інфармацыйнай хлусні, якую расійскія афіцыйныя СМІ будуюць паміж маімі суайчыннікамі і Украінай. Зрабіць гэта ой як няпроста. Бо інфармацыйная вайна ўжо даўно ідзе поўным ходам. Колькасць прапагандысцкіх фальшывак, якімі шпігуюць расійскіх абывацеляў, проста зашкальвае. На жаль, амаль ва ўсе друкаваныя, а ўжо тым больш тэлевізійныя СМІ цяперашняй Расеі прабіцца з праўдзівай інфармацыяй пра Украіну практычна нерэальна. Гэтак, у аўтара гэтых радкоў па чарзе знялі з ужо падпісаных у друк нумароў газеты ўсе тры матэрыялы на гэтую тэму. Што ж, будзем распавядаць у інтэрнэце, у сацыяльных сетках аб тым, што бачылі самі. Бо толькі асабісты досвед зносін дае правільнае разуменне таго, што адбываецца ва Украіне.
Прыехаўшы з Масквы ў Кіеў, мы разбіліся на чатыры групы. Адны з'ехалі ў Львоў і Івана-Франкоўск, іншыя — у Харкаў, трэція — ў Луганск і Данецк. Я асабіста выбраў маршрут у Адэсу. Даўно марыў убачыць гэта раскошны, каларытны горад ля мора, хоць сам вырас у такім жа шматнацыянальным і жыццелюбным Баку, які справядліва называлі «закаўказскай Адэсай». Ды і аб палітычнай сітуацыі ў гэтым паўднёвым горадзе ходзіць супярэчлівая інфармацыя …
Адэса цалкам апраўдала мае чаканні. Вельмі прыгожы горад з цёплай, душэўнай атмасферай. Шмат размаўлялі з людзьмі — на вуліцах, у хостэле, дзе мы жылі, на плошчы і «анцімайдане», з грамадскімі актывістамі, дэтальна размаўлялі з начальнікам абласной міліцыі Пятром Луцюком аб крымінальнай сітуацыі. Дарэчы, нас, якія прызвычаіліся да суровых паліцэйскіх як нязменнага атрыбута маскоўскага пейзажа, прыемна здзівіла іх заўважная адсутнасць на вуліцах Адэсы, якая не перашкаджала падтрымліваць у горадзе нармальны парадак.
Значная частка адэсітаў, па нашых адчуваннях, настроена апалітычна, а палітызаваныя расколатыя на дзве прыкладна роўныя часткі. Прыхільнікі Майдана штодня ўвечары збіраюцца ля помніка Рышэлье на Прыморскім бульвары, намётавы Антымайдан - у парку «Кулікова поле». Маючы зносіны і з тымі, і з іншымі, мы чулі пра адны і тыя ж сацыяльныя праблемы, якія стаяць перад краінай — карупцыя, нізкі ўзровень жыцця, эканамічны крызіс … Розніца была, па сутнасці, толькі ў адным — тыя, хто стаяў на Антымайдане, спадзяюцца на дапамогу Расіі, ідэалізуючы яе ўладу. Калі мы пачыналі расказваць ім пра тое, што такое на самой справе, а не ў тэлевыяве, сучасная Расія, то чулі абураныя істэрычныя крыкі: «Гэта праплачаны правакатар! Вы адмыслова хлусіце». Эх, можна зразумець адэскіх актывістаў, якія ў ходзе акцыі пратэсту пад лозунгам « Усе СМІ хлусяць» разбілі бітамі тры тэлевізары, а таксама расклалі на агароджы консульства РФ вермішэль, якая сімвалізуе тую «локшыну», якую ім вешаюць на вушы афіцыйныя расійскія СМІ.
Зрэшты, былі на Антымайдане і тыя, хто не спакушаўся «маннай нябеснай» расійскага вырабу. Больш за тое, прыхільнікі Майдана ўжо вядуць перамовы з гэтым, адэкватным, крылом Антымайдану, каб разам аб'яднаць намаганні ў барацьбе за новую, справядлівую і квітнеючую Украіну — без якога-небудзь сепаратызму. Запомнілася, як чалавек з Херсона, які жыў у нашым хостеле, у гутарцы са мной з запалам лаяў цяперашнюю ўкраінскую ўладу, але цвёрда канстатаваў: «Калі Пуцін ўвядзе сюды войска, то я сам са зброяй у руках ўстану на абарону Адэсы».
А самым сільным уражаннем, што запомнілася, стаў пікет каля будынка Адэскага суда. Туды прыйшло некалькі дзесяткаў жыхароў горада, абураных адмовай забараніць марш Антымайдану да помніка Рышэлье, якая, на іх думку, справакавала збіццё майданаўцаў, якія знаходзіліся там. Кіраўніцтва суда схавалася за зачыненымі дзвярыма ад пратэстуючых, але тыя дамагліся не толькі іх адкрыцця, але і таго, што старшыня суда вымушаны быў пагадзіцца мець зносіны з тымі, хто прыйшоў на пікет пад відэакамерамі, хаця спачатку бурна пратэставаў супраць гэтага. Гутарка была скончаная толькі пасля таго, як кіраўнік суда адказаў на ўсе рэзкія, адкрытыя пытанні і даў распараджэнне свайму памочніку дапамагчы мітынгоўцам з юрыдычнай кансультацыяй. Мне ўрэзалася ў памяць, як адзін з іх заявіў старшыні суда: «Вы зразумейце, ва Украіне — новы час. Цяпер мы не просім, а патрабуем ад вас. Вы — не гаспадары народа, а яго слугі». Эх, калі гэты час у Расіі наступіць?
Такі ж настрой мы адчувалі ў Кіеве, а мае калегі — яшчэ і ў іншых гарадах Украіны. Нават у Харкаве, дзе як лічыцца, моцныя сепаратысцкія настроі, мы сустракалі ўсё тое ж жаданне самім, самастойна, вырашаць праблемы Украіны — без расійскай акупацыі. Дзеці расказвалі, як яны фарбавалі дрэвы ў жоўта-блакітны колер, і ніхто з мінакоў не выказаў сваёй незадаволенасці. Яшчэ большую аднадушнасць у гэтым пытанні, зразумела, ўдзельнікі нашага тура сустрэлі ў Львове і Івана- Франкоўску. Дарэчы, адным з тых, хто паехаў у заходнюю Украіну, быў габрэй па нацыянальнасці, які пагутарыў з рабінам мясцовай сінагогі і з задавальненнем пачуў пра адсутнасць антысеміцкага ціску ў гэтым «бандэраўскім логаве «.
Толькі ў Луганску і Данецку, па расповедах нашых таварышаў, моцныя прарасейскія настроі, заснаваныя ў першую чаргу на моўным пытанні. Аб гэтай жа праблеме, якая патрабуе свайго рашэння, я чуў і ў Адэсе. Упэўнены, што народ Украіны справіцца з ёй, як і з іншымі. Бо тут рэвалюцыя ўжо адбылася. Нам у Расіі толькі яшчэ трэба паўтарыць слаўны шлях Майдана …
