Ці памятаеце: у колішнія савецкія часы сталічныя чыноўнікі з задавальненьнем бралі службовыя паездкі ў былы каралеўскі горад, каб, апроч іншага, паглядзець увечары варшаўскае тэлебачаньне? Гэта, безумоўна, надавала паездцы лёгкі прысмак замежнасьці, парушала агульную савецкасьць ўражаньняў. А тут яшчэ бюст пісьменьніцы зь нярускім надпісам, ды крама “Эліза” з польскай касмэтыкай…
Сёньняшняй моладзі не зразумець усёй вартасьці тадышняга цуду з польскім тэлебачаньнем. Няхай. Я пра цяперашні час сказаць хачу. Вось быў расейскі тэлеканал “Культура”, перакрылі. У нас, прынамсі. А там жа былі перадачы пра новыя кнігі, пра літаратуру, ды іншыя. Прыдумалі замест — свой, каб чытаўся па-руску-беларуску аднолькава, ды каб назва сама — невыразна-глыбакадумнай была. Спачатку з “Культуры” бралі асобныя перадачкі, але хутка самі з вусамі сталі. Але што нам да іхніх вусоў?
Якім жа адкрыцьцём стала для мяне польская “Культура”! Так-так, спачатку часопіс легендарны. А цяпер вось тэлеканал з такой назвай. Невыпадкова названы, дальбог, каб пераемнасьць адчувалася. Што мне падабаецца глядзець? З Кракава сюжэты: размовы пра кніжныя навінкі ў кавярні вулічнай, у кнігарні, на паэтычным фэсьце. Днямі — гутарка з Пітэрам Слотэрдайкам, вяртаньне да аповесьці Бёля “Зьняважаны гонар Катарыны Блюм”. Успомніліся міжволі студэнцкія гады, фэст кіно ФРГ у сталіцы БССР. Уражаньне ад фільмаў абсалютнай нетутэйшасьці, іншасьці, ад той жа экранізацыі “Катарыны Блюм”. Ці можна ўявіць сабе на бэтэ гутарку са Слотэрдайкам? А польскі тэлетэатар? Нічога блізкага з усходняга боку ад калючага дроту ніколі не існавала.
“Хаця прагрэс не стаіць на месцы”. У пэўным сэнсе. Контрпрапагандысцкія перадачкі нават на галоўным канале адыёзна сталі выглядаць, усё ж ХХІ стагодзьдзе! Сапхнулі на “культурны”, маўляў, “для сямейнага прагляду”. Хтосьці не стравуе Літву, Польшчу, Украіну, Эўропу, Амэрыку, увесь сьвет, ягонай душы мілыя адно макумбы! На здароўе! Але ж мы — ЭЎРАПЕЙЦЫ! Мы звыкла пераключаем на польскую “Культуру”.
11.ХІ — файная дата. Адзінаццаць — мая лічба. Нашая, зрэшты, таксама файная — 25.ІІІ. Але можа мы засьпяшаліся неапраўдана? Бо нават палякі, у якіх усё было непараўнаўча лепш ва ўсіх сэнсах, зрабілі гэта пазьней, але грунтоўна… "Беларуская культура плача ціхенька ў кутку".
