Дваццаць гадоў таму на першай паласе праханаўскай газеты «Завтра» з'явіліся вялікія партрэты пераможцаў прэзідэнцкіх выбараў ва Украіне і Беларусі, Леаніда Кучмы і Аляксандра Лукашэнкі. Шавіністычны штотыднёвік літаральна захлынаўся ад захаплення: ну нарэшце да ўлады прыйшлі тыя, хто верне Беларусь з Украінай рускаму цару. Беларусьнаша! Украінанаша!
Праз дваццаць гадоў Крэмль усё гэтак жа вядзе беспаспяховую, хоць цяпер і крывавую, вайну за ўкраінскія землі, спрабуючы прымусіць былую «другую рэспубліку» Савецкага Саюза адмовіцца не толькі ад курсу на вяртанне ў цывілізаваны свет, але і, па сутнасці, ад уласнай дзяржаўнасці.
А вось з Беларуссю амаль усё ўдалося: краіна жыве амаль на поўным расійскім утрыманні, яе эканоміка нічым не адрозніваецца ад таго «народнагаспадарчага комплексу», які Лукашэнка атрымаў ад камуністычнага начальства.
Беларусь увайшла не толькі ў праславуты Мытны саюз, але і ў АДКБ.
На яе тэрыторыі знаходзяцца расійскія войскі, гатовыя па адным толькі ўзмаху рукі Уладзіміра Пуціна ўчыніць ваенны пераварот ў падведамаснай дзяржаве.
Беларуская палітычная і прадпрымальніцкая эліта дэградавала, апазіцыя знішчаная, апарат улады, арміі і спецслужбаў інфільтравацца расійскімі агентамі. Чаму ж з Беларуссю ўдалося, а з Украінай не? І гэта пры тым, што ў 1994 годзе Масква актыўна падтрымлівала на прэзідэнцкіх выбарах ва Украіне Леаніда Кучму і працівілася поспеху Аляксандра Лукашэнкі ў Беларусі. Нават напярэдадні другога тура прэм'ер-міністр Віктар Чарнамырдзін, які прыляцеў у Мінск падтрымаць маскоўскага фаварыта Вячаслава Кебіча, адмовіўся размаўляць з найбольш верагодным пераможцам выбараў. Адзіным расійскім палітыкам, які вітаў Лукашэнку, тады быў Уладзімір Жырыноўскі. А вось дапамагаць Кучме ў Кіеў прылятаў Аркадзь Вольскі, і сваіх сімпатый да былога ўкраінскага прэм'ера яшчэ да выбараў не хавалі вышэйшыя кіраўнікі Расеі і іншых краін СНД.
Можна сказаць, што, апынуўшыся ў прэзідэнцкім кабінеце, Кучма адразу ж стаў большым патрыётам, чым Бандэра з Шухевічам. Але гэта не зусім так: другі прэзідэнт Украіны ў першыя і апошнія гады свайго праўлення быў аточаны маскоўскімі стаўленікамі. Першы кіраўнік яго адміністрацыі — Дзмітрый Табачнік. Апошні — Віктар Медзвядчук. Абодва ніколі асабліва не хавалі сваёй пагарды да ўсяго ўкраінскага. Кучма - зусім не ідэолаг. Хутчэй — тыповы «чырвоны дырэктар», які вучыўся быць кіраўніком дзяржавы літаральна на хаду.
Але ўся найноўшая гісторыя ўкраінскай дзяржаўнасці — гэта вечная канкурэнцыя курсу на пабудову ўласнай краіны з жаданнем быць на пабягушках у Крамля. І
прыхільнікі незалежнасці складаюць гэтак сур'ёзную і ўпэўненую ў будучыні Украіны сілу, што з ёй не можа не лічыцца ніводзін кіраўнік дзяржавы.
Дакладней, адзін — мог. Гэта быў Віктар Януковіч, які ператварыўся ў сочынскага пенсіянера, якога расшуквае украінскае правасуддзе.
Януковіч - гэта і быў сапраўдны ўкраінскі Лукашэнка.
Тое, што Маскве не ўдалося ў 1994 годзе, паспрабавалі пракруціць праз 16 гадоў. Беспаспяхова.
А беларускія прэзідэнцкія выбары выявіліся змаганнем людзей, начыста пазбаўленых дзяржаўнага падыходу.
І Лукашэнка, і Кебіч імкнуліся да жыцця за расейскі кошт. І два іншых кандыдаты, якім сапраўды балела за Беларусь, — лідар Народнага фронту Зянон Пазняк і «бацька» беларускай дзяржаўнасці Станіслаў Шушкевіч — апынуліся далёка ззаду за аматарамі халявы.
Ну а потым ніякіх сапраўдных прэзідэнцкіх выбараў ужо і не было.
Беларускае грамадства заплаціла за свой выбар страшную цану.
І справа не толькі ў застылым «саўку», палітычных рэпрэсіях, беднасці, адсутнасці асабістых перспектыў для таленавітых і перспектыўных людзей. Справа нават не ў тым, што беларусы адмовіліся ад свайго сцяга і апетага вялікім Багдановічам герба-»Пагоні», а іх культура знаходзіцца на становішчы падчаркі ва ўласнай краіне.
Самае страшнае, што нават сёння мы не можам з упэўненасцю сказаць, ці захаваецца беларуская дзяржаўнасць у агляднай будучыні.
А вось адносна ўкраінскай, я думаю, ні ў каго ўжо ніякіх сумневаў няма.
