Наш суайчыннік Уладзімір Суслаў будуе ў Лімасоле новы аўтамабіль на сонечных батарэях, рыхтуецца да трэніровак на трэку і плануе ўзяць на гонках-2015 галоўны прыз. Не выключана, што пад беларускім сцягам.
На Кіпры Уладзімір Суслаў жыве больш за 10 гадоў. Падрабязнасці, якія прывялі гэтага чалавека на востраў, заслугоўваюць асобнага аповеду. Сённяшні — аб захапленні альтэрнатыўнай энергіяй, дзякуючы якому Уладзімір, фізік-ядзершчык па адукацыі, заслужыў прыз за найлепшы дызайн спраектаванага і пабудаванага аўтамабіля на сонечных батарэях — solar car.
Ветракі і сонечныя панэлі усё мацней захапляюць даследчыкаў. Улады сонечнага Кіпра даўно «разгойдваюць» насельніцтва вострава, пераконваючы ўсталёўваць сонечныя панэлі для асвятлення і абагравання. Асобны напрамак — solar car. З 2010 года Кіпрскі інстытут па вывучэнні альтэрнатыўнай энергіі праводзіць гонкі на аўтамабілях, паліва для якіх ніколькі не каштуе.
На гонках, якія адбыліся 22 чэрвеня ў цэнтры Нікасіі, Уладзімір Суслаў заняў другое месца, саступіўшы пераможцу некалькі колаў. «Мы лідзіравалі першую палову гонкі, але ў аўтамабіля зламаўся кантролер, вымусіўшы на некаторы час спыніць рух. Паломка прыкрая, але вытлумачальная: паездка па цэнтральных вуліцах Нікасіі была для майго solar car першай».
Куды паедзе аўтамабіль на сонечных батарэях далей, колькі каштуе і ці лёгка зрабіць solar car самастойна, Уладзімір распавёў па Skype — з майстэрні ў Лімасоле.
— Калі зацікавіліся аўтамабілямі на сонечных батарэях?
— Як толькі прыехаў на Кіпр. Альтэрнатыўная энергія мяне цікавіць даўно, а сонца на востраве так шмат, што яго трэба ўтылізаваць.
— Але сонечных батарэй на Кіпры шмат — і на дахах, і ў дварах дамоў. Утылізуюць і без вас!
— Сонечныя асвятляльнікі ўстаноўлены далёка не ў кожным двары, кіпрыёты пакуль грэюць сонцам ваду ў пластыкавых бочках, прыладжаных на даху. Хоць і шырока рэкламуюцца, сонечныя панэлі не знаходзяць асаблівага попыту — мясцовае насельніцтва вельмі ўжо інертнае, яго трэба доўга разгойдваць, перш чым яно пачне нешта рабіць.
Аўтамабіляў на сонечных батарэях няма зусім, толькі гоначныя. Для ўдзелу ў дарожным руху solar car павінен прайсці рэгістрацыю, а гэта вельмі складана — занадта ўжо ён незвычайны.
— Ці дарагая гэта задума — сабраць solar car?
— Хутчэй, клопатная. Па фінансах можна і танна, а можна і дорага сабраць — хто як змудраваў. Мой аўтамабіль, да прыкладу, сабраны з падручных матэрыялаў, куплялі толькі алюміній для кузава, трубы квадратнага сячэння для падвескі, кантралёры і сонечныя батарэі.
Падвеска самаробная, на гумовых стрыжнях, простая, лёгкая, камфартабельная і канструктыўная. З яе дапамогай забяспечылі нахіл сонечных панэляў. Стратэгічна гэта вельмі важна — лавіць сонца.
Рулявое кіраванне ад старадаўняга французскага грузавіка, ветравое шкло — ад рэтра-аўтамабіля Triumph (Англія), колы ад скутара Dio, электраматор магутнасцю ў 3 квт таксама ад скутара, толькі кітайскай вытворчасці. Маторам, убудаваным у кола, задаволены — з ім машына літаральна ляцела.
Даражэй за ўсё абышліся сонечныя панэлі калінінградскай вытворчасці, лёгкія і гнуткія. У канструкцыі іх 11, агульная плошча — 9 м.кв., замаўлялі ў Расіі, пераплачваючы на ўсіх этапах, канчатковай цаны панэляў не памятаю. Усяго ў аўтамабіль ўклалі каля 6 тысяч еўра.
— Дзіўна, што сонечныя батарэі знайшлі ў Расіі, а не на Кіпры, дзе крыніц альтэрнатыўнага асвятлення ўсё ж куды больш…
— Такія панэлі, як у нас, гнуткія і лёгкія, на Кіпры не вырабляюць. Між тым, менавіта яны далі нашай машыне пэўную перавагу. Уся панэль важыць каля 20 кг — гэта вельмі мала!
— Распавядаючы пра працу, вы кажаце «мы». Вам дапамагалі?
— Для працы над solar car арганізавалі клуб «РА» — рэалізацыя альтэрнатыў, куды ўвайшла група мінчан, якія на дадзены момант пражываюць на Кіпры. Гэта чацвёра актывістаў і каля дзясятка аматараў.
— Хто па адукацыі людзі, якія самастойна сабралі «сонечнае машыну»?
— Solar car збіраў я, фізік-ядзершчык, выпускнік фізічнага факультэта БДУ. Астатнія члены клуба — бізнэсмены, яны і спансавалі праект.
Працаваць над аўтамабілем пачалі некалькі гадоў таму, мэтай паставілі ўдзел а гонках-2013. Але незадоўга да гэтага на Кіпры здарыўся крызіс, нам аб'явілі аб адмене гонак. Потым, праўда, грошы знайшліся, гонкі адбыліся, але без нас — мы часова спынілі канструктарскія працы. У гэтым годзе аўтамабіль сабралі за паўтара месяца. Гэта была штодзённая праца, дапамогу ў якой акрамя членаў клуба аказаў знаёмы аднаго з іх — доктар, які прыехаў на адпачынак. Практычны і кемлівы, ён дапамог парадамі, хоць канструктарскай адукацыі ў яго няма. Мы ледзь паспелі — у дзень тэхагляду, які абавязаны прайсці аўтамабілі-ўдзельнікі, мы яшчэ дараблялі solar car.
— Як выглядаюць гонкі?
— Як звычайныя, з той толькі розніцай, што шуму і дыму аўтамабілі-ўдзельнікі не вырабляюць. Да гэтага часу гонкі праходзілі ў вёсцы Гераскіпу, што недалёка ад Пафасу, гледачоў не было, арганізацыя кульгала. У гэтым годзе мерапрыемства арганізавалі ў цэнтру Нікасіі. Кругавы маршрут даўжынёй 1,6 км праклалі па трох галоўных вуліцах, стаялі паліцыянты, за імі — натоўп гледачоў. Людзей было вельмі шмат, хоць увесь перыметр людзі не запоўнілі — гэта ўсё ж не Формула-1.
Рух працягваўся тры гадзіны, на адзін аўтамабіль прыходзілася па тры кіроўцы, кожны сядаў за руль два разы. Хто праехаў больш колаў, той і выйграў. Найлепшы вынік — 65 колаў, мы на другім месцы — 57.
— На спаборніцтвы прыязджалі з іншых гарадоў?
— Так, кіпрыёты любяць гонкі. У ліку ўдзельнікаў былі дзве замежныя каманды — з Палестыны і Джордана. Нашу хацелі запісаць як беларускую, але мы, падумаўшы, адмовіліся, прадставіўшыся прыватным клубам — ніякага дачынення Беларусь да нашага solar car не мела ні ідэйна, ні матэрыяльна. Але калі краіна, з якой я прыехаў, зацікавіцца праектам, з задавальненнем прадстаўлю яе на спаборніцтвах у 2015 годзе.
— Малаверагодна, што праектам зацікавяцца: усё ж гонкі на Кіпры можна назваць лакальнымі, у Беларусі яны не вядомыя. Самі на беларускія арганізацыі выходзіць не спрабавалі?
— Вострай неабходнасці ў гэтым у мяне пакуль няма: грошай хапае, ідзе будаўніцтва другой solar car. Пазмагацца за гонар сваёй краіны рады, вось толькі сонечная энергія не з'яўляецца ў беларусаў прыярытэтнай, ды і ўлады не асабліва ёю цікавіцца.
—…Як і ў іншых паўночных краінах, дзе не так шмат сонца, як на Кіпры?
— Няпраўда — у паўночных краінах вялікая цікавасць да выкарыстання сонечнай энергіі! На чэмпіянаце свету ў Аўстраліі рэгулярна перамагаюць датчане. Усё залежыць ад жадання ўдзельнічаць у гонках, вывучаючы магчымасці solar car.
— Наколькі вялікая цікавасць да гонак на solar car у кіпрыётаў?
— Кіпрыёты любяць гонкі — на рарытэтных машынах, спартыўных, solar car. Апошнія, на мой погляд, самыя цікавыя — аўтамабілі ляцяць, не выдаючы гукаў, паветра чыстае. Цікава, што ніякі электрамабіль не прапрацуе 3 гадзіны, толькі solar car здольны на такое. Таму і доўжацца спаборніцтвы 3 гадзіны — каб машыны паказалі: яны ездзяць даўжэй, чым электрамабілі, пакуль свеціць сонца.
— Ці можна зарадзіць аўтамабіль для начной паездкі?
— Так. Мой аўтамабіль за 20—30 хвілін зараджаецца для язды на гадзіну.
— Ці складана ўзяць удзел у гонках?
— Не. Патрэбен толькі аўтамабіль, які пройдзе тэхагляд. У гэтым годзе набралася 10 машын, у наступным, магчыма, будзе больш.
— Ці ёсць абмежаванні ў допуску?
- Так, і шмат. Абавязкова наяўнасць металічнай дугі, якая абараняе кіроўцы, абмежаваныя даўжыня (не больш за 5 метраў), шырыня (не больш за 1,8 м) і вышыня (не больш за 1,6 м), вага і тып батарэі. Можна выкарыстоўваць толькі свінцова-кіслотныя батарэі вагой да 60 кг.
— Хто можа сесці за руль аўтамабіля на сонечных батарэях?
— Любы ахвотны — пасведчання кіроўцы для таго, каб кіраваць solar car, не патрабуецца.
— Які кошт валодання аўтамабілем?
— Нулявы, калі не лічыць матэрыялаў на яго пабудову і самой працы. Гэта адзін з відаў транспарту будучыні, які можна сабраць з падручных матэрыялаў, а «запраўляць» сонцам.
— А колькі складае тэрмін эксплуатацыі?
— Колькі заўгодна доўга, калі даглядаць аўтамабіль.
— Ці змянілася ваша жыццё пасля гонак?
- Так. Я даказаў, што магу зрабіць аўтамабіль на сонечных батарэях. Прыемна, што пасля гонак многія сталі цікавіцца solar car. З'явіліся ахвотныя ўдзельнічаць у новым праекце — стварэнні другой машыны на сонечных батарэях.
— Але для чаго вам аўтамабіль, на якім нікуды нельга паехаць?
— Для трэніровак на трэку. Гэта цікава само па сабе і карысна — у наступным годзе я планую перамагчы.
