Як ваююць у Украіне расійскія дэсантнікі. Сведчанні родных Мікалая Казлова, які страціў нагу пад Марыупалем.
Мікалай Казлоў з бацькам. На грудзях у Мікалая — медаль «За вяртанне Крыма»
На вучэнні 31-я асобная гвардзейская дэсантна-штурмавая брыгада рушыла 3 жніўня. Вайскоўцам сказалі, што з Ульянаўска (месца базіравання) яны паедуць грузавікамі на палігон Чэбаркуль (Чэлябінская вобласць). Кантрактнік Мікалай Казлоў вырас у Азёрным пад Чэлябінскам, таму азіраўся па баках, але знаёмых Уральскіх гор усё не было. Уздоўж дарогі разгарнуўся стэп. Хутка ўсе зразумелі: вязуць ва Украіну.
— Іх таксама ў Крым, хутчэй за ўсё, адпраўлялі: перакідваюць нібыта на вучэнні — і ўсё, ты ўжо ў Севастопалі, добры дзень. Загад на камандзіроўку аформлены, адмовіцца нельга. Сістэма арганізавана так, што бацькі-камандзіры ведаюць, што рабіць, а ў салдатаў не пытаюцца, — кажа дзядзька Мікалая Сяргей Казлоў. — Я Кольку спытаў: ты падпісваў якія-небудзь паперы? Ён сказаў: «Калі трэба было, за мяне ўжо ўсё падпісалі».
Паводле звестак вайсковага камісарыята Азёрскага, 21-гадовы Мікалай Казлоў, аўтамеханік па спецыяльнасці, да чэрвеня 2013 праходзіў тэрміновую вайсковую службу ў вайсковай часці 73612 31-й асобнай дэсантна-штурмавой брыгады, з 1 жнівень 2013 служыў там жа па кантракце.
Мікалай (злева) у форме ўкраінскай міліцыі. Фота з «Вконтакте» яго бацькі. Май 2014-га
Першым баявым заданнем Мікалая стаў Крым. Мяркуючы па фатаграфіях, якія бацька дэсантніка выклаў на сваёй старонцы Укантакце, спачатку Коля (па фармулёўцы бацькі) «ахоўваў новы ўрад у форме маладых, неапазнаных і ветлівых людзей у вайсковай форме, а потым у беркутаўскай форме». Цяпер фатаграфія Колі ва ўкраінскай міліцэйскай форме шырока разышлася па інтэрнэце. Многія выказалі здагадку, што расійскія дэсантнікі пад выглядам «Беркута» ўдзельнічалі ў разгоне Майдану ў лютым. Сяргей упэўнены, што фота было зроблена ў калідоры Вярхоўнага савета, які Мікалай, верагодна, пад выглядам «беркутаўца» і ахоўваў: «Моладзь дурная, усюды фоткі выкладвае: з Украіны, з Крыма… Фотак з Кіева ніхто не бачыў. Напэўна, нашых там не было. І потым, Коля — спецыяліст па антыдыверсійнай барацьбе, іх палкай размахваць не вучылі».
З медалём «За вяртанне Крыма» Коля вярнуўся ва Ульянаўск. Ажаніўся. І ў жніўні апынуўся ва Украіне.
Ваяваў Мікалай тыдні два. Згодна з баявым заданнем (як ён патлумачыў свайму стрыечнаму брату Дзмітрыю) душыў артылерыйскія кропкі праціўніка.
— Коля кажа: украінцы вельмі разумна і хітра ваююць, — распавядае Сяргей. — Артылерыя надзіва дакладная. Колеў атрад трапіў у засаду на жыўца. Спачатку ўкраінцы ўзялі ў іх дваіх палонных, 24 жніўня нашы пайшлі іх адбіваць — вось іх і абстралялі.
Як распавядаў Казлоў дзядзьку, стралялі з нейкай бранябойнай прылады. Першым жа стрэлам Колю адарвала нагу.
— Усе думалі, ён двухсоты (труп — Рэд.), — кажа Сяргей Казлоў. — Нехта з салдат паспеў адцягнуць яго з лініі агню. Коля сам змог накласці жгут на тое, што засталося ад нагі, спыніць кроў, укалоць лекі…
Далей Колю двое сутак — з сэпсісам, у спякоту, з вялікай стратай крыві — везлі да мяжы. У растоўскім ваенным шпіталі (па словах Колі, перапоўненым параненымі) зрабілі аперацыю і адправілі ў Маскву.
Дадому дэсантнік патэлефанаваў ужо з Цэнтральнага ваеннага клінічнага шпіталя імя Вішнеўскага — камандаванне зрабіць гэта не палічыла патрэбным, і Коля проста ўзяў у кагосьці мабільны тэлефон. «Назваў толькі шпіталь, а ў таго куча аддзяленняў па ўсім Падмаскоўі. Добра, я ў Маскве жыву. Пачаў шукаць, падняў знаёмых, ледзь знайшоў», — распавядае Сяргей.
Па прагнозах лекараў, Мікалай правядзе ў шпіталі яшчэ чатыры месяцы. Згодна з афіцыйнымі лічбамі ваенна-страхавой кампаніі, вайскоўцы, тыя, што засталіся інвалідамі першай групы, атрымліваюць 1,5 мільёна рублёў. «Гэта прыкладна нямецкая дапамога па беспрацоўі за 15 месяцаў, — падлічвае Сяргей. — Ці не тая сума, з якой варта з маладосці заставацца інвалідам». Пры тым па размовах з пляменнікам Сяргей не заўважыў, каб той цікавіўся падзеямі ва Украіне і ішоў ваяваць за свае погляды:
— Якая палітыка, 20 гадоў… Дэсантна-штурмавая брыгада — гэта эліта, гэта спецназ, — кажа Сяргей Казлоў. — Там выдатна, ёсць добрая перспектыва трапіць у міратворчыя войскі ААН, свет пабачыць. За гэтым Колька туды і ішоў. Ім, вядома, скормліваюць: «Сусветны імперыялізм акружае нас з усіх бакоў», — гэта засвойваецца на нейкім узроўні. Але на вайну ён не хацеў. Проста прывезлі — і ўсё. Загад.
Дзе менавіта пляменнік быў паранены, Сяргей не ведае. Коля распавядаў толькі, што дэсантнікаў ва Украіне адправілі на штурм. Мяркуючы па зводках навін, гэта быў Марыупаль.
— Коля кажа: «Там квіток у адзін канец». Заходзяць паўбатальёна або паўроты — назад не вяртаюцца. Ідуць танкі, ідуць БТРы — не вяртаюцца. Назад вывозяць толькі трупы і параненых. Кажа: уся тэхніка, якая заходзіць ва Украіну, запраўленая на шлях у адзін бок. Бензіну ў самой Украіне ім не знайсці. Атрымліваецца, яны не разлічваюць ісці назад?..
Мабыць, каб выконваць рэжым радыёмаўчання, у брыгадзе Мікалая адабралі тэлефоны і любыя сродкі сувязі. Дэсантнік распавядаў Дзмітрыю (стрыечнаму брату), што некалькі разоў іх атрад бачыў іншых людзей у камуфляжы, адкрываў агонь — і потым разумеў, што гэта свае. «Страты ў іх і ад сяброўскага агню».
— Я не хачу траўмаваць Колю, асаблiва не распытваю, — кажа Сяргей. — Адзінае пытанне задаў: ты забіў каго-небудзь? Адказаў: «Не ведаю».
Раненне Мікалая выклікала зусім розную рэакцыю членаў яго сям'і.
Дзядзька дэсантніка Сяргей Казлоў, IT-спецыяліст з Масквы, напісаў аб раненні пляменніка на сваёй старонцы ў Facebook: «Ён цяпер бязногі інвалід да канца жыцця. Крым наш цяпер…»
Бацька, Усевалад Казлоў, кіроўца аўтобуса на вытворчым аб'яднанні «Маяк» (там перапрацоўваюць радыеактыўныя матэрыялы) у закрытым горадзе Азёрскім, 3 верасня даў інтэрв'ю «Эху Москвы».
«А што расказваць? — сказаў той. — Ён салдат. Ён даў прысягу і сумленна выконваў загад. І не уцёк, і не збаяўся, як вашыя там… бандэрлогі гэтыя, за якіх вы запрагаеце ўвесь час. Зразумела? <…> Я ганаруся ім. Ён сапраўдны салдат. І што б з ім ні здарылася — я буду яго гадаваць, буду падымаць і не кіну ніколі. <…> У нас на Урале пры Пуціну толькі жыць пачалі, адраджацца. А вы ў Маскве жывяце там… у вас зусім іншая краіна. Ведаеце, чаму ва Украіне называюць маскалямі рускіх? Толькі з-за Масквы. Вы на вайне былі? Вы ўвогуле ўяўляеце, што гэта такое? Вы ўяўляеце, калі з абодвух бакоў ідуць перастрэлкі «Градам»? Калі абстрэльваюць межы нашы.. Я не ведаю, дзе ён быў. Хутчэй за ўсё, на мяжы. І што б ён ні рабіў, ён мае рацыю. Запомніце, ён выконваў загад. Ўсё».
— Я думаю, гэта завучаны тэкст, — Сяргей кажа без злосці, хутчэй з сумам. — Мы з братам на наступны дзень размаўлялі — слова ў слова ўсё паўтарыў. У нас дзед дысідэнт, бацька дысідэнт, я сам дысідэнт. Толькі братка адваяваў у Афгане, усё жыццё быў дальнабойнікам… Сына выгадаваў пад сябе.
Я датэлефанавалася да Усевалада Казлова ў суботу, калі ён быў на ў дарозе да сына ў Маскву. Праз тры дні пасля інтэрв'ю «Эху» бацька дэсантніка казаў зусім інакш: «У Колі ўсё добра. Не ведаю, ці застанецца ў яго інваліднасць. Не бачыў яго, не магу сказаць».
Сцісла размова звялася да «не ведаю». Я спытала, ці сапраўды Коля быў паранены ва Украіне.
— Не ведаю. Хутчэй за ўсё, не. Пра Украіну — гэта здагадкі, мне яны не патрэбныя. Дакументальна ў мяне пакуль нічога няма, казаць проста так сэнсу не бачу.
— Вы будзеце дамагацца расследавання таго, дзе і як пацярпеў ваш сын?
— Не ведаю. Не думаю. Мне цяпер не да таго.
Пазней я даведалася, што ў пятніцу Усевалад Казлоў сустрэўся з журналістамі, сабранымі адміністрацыяй Азёрскага, і заявіў, што яго сын «нёс службу ў міратворчай брыгадзе» на мяжы з Украінай, «праходзіць лячэнне ў найлепшым шпіталі Масквы» і нават «ён у гуморы».
У адказ на афіцыйным сайце адміністрацыі Азёрскага з'явілася паведамленне, што «сям'і вайскоўца, які патрапіў у няпростую жыццёвую сітуацыю, будзе аказана разнастайная падтрымка».
У той час, пакуль Мікалай Казлоў быў у шпіталі, стала вядома аб гібелі «пры выкананні абавязкаў ваеннай службы» двух яго таварышаў па службе: намесніка камандзіра 4-га ўзвода 4-й роты 31-й брыгады Мікалая Бушына і старэйшага стралка сапёрна-дэсантнага штурмавога батальёна вайсковай часці 73612 Ільнура Кільчанбаева. Яшчэ двое дэсантнікаў 31-й брыгады, Руслан Ахмедаў і Арсень Ільмітаў, 28 жніўня яны трапілі ў палон на тэрыторыі Украіны пад Ілавайскам.
P.S. У суботу сюжэт пра Мікалая Казлова з'явіўся ў эфіры перадачы НТВ «Цэнтральнае тэлебачанне» (гл. з 11-й хвіліны). Мікалай быў прадстаўлены як той, хто «яшчэ нядаўна быў у самым пекле і, нарэшце, вярнуўся дадому».
Ні слова пра тое, ваяваў ён як апалчэнец ці як кантрактнік расійскай арміі, сказана не было. Толькі ў канцы сюжэту, як падводку да наступнага (пра загінулага ва Украіне фатографа Андрэя Сценіна) вядучы Вадзім Цекменаў вымавіў: «У спісах знявечаных і загінулых не толькі добраахвотнікі, але і тыя, хто апынуўся на вайне па абавязку службы». Адносілася гэтая фраза да фатографа Сценіна або дэсантніка Казлову, застаецца незразумелым — магчыма, так было сказана наўмысна.
