1. Крэдытныя карты
Пятро атрымлівае сем мільёнаў у месяц. Таксама ў яго ёсць некалькі крэдытных картак з агульным абавязкам у 21 мільён. За абслугоўванне гэтага крэдыту Пеця штомесяц плаціць банкам дзесяць адсоткаў ад свайго заробку: семсот тысяч.
Атрымліваецца амаль царкоўная дзесяціна. Калі б Пятро пакланяўся Залатому Цяляці, яго б, магчыма, такая сітуацыя і задавальняла. Аднак Пятро моліцца іншым багам, а свае банкі ціха ненавідзіць за штомесячнае вымаганне грошай.
Пры гэтым паволі выплаціць крэдыт і перастаць выплачваць даніну ліхвярам не можа. Па-першае, яго шчыльна трымае на кручку такі прыём як «мінімальны плацёж»: калі Пятро перастане марнаваць грошы з крэдытак, яму прыйдзецца на працягу некалькіх месяцаў жыць на палову зарплаты, чаго ён сабе дазволіць не можа.
А па-другое, вакол столькі спакус, столькі рэчаў-якія-можна-купіць-за-грошы … Што Пятро не бачыць іншага выйсця, акрамя як працягваць год за годам карміць банкі, якія жыруюць на яго бядзе.
Цікавы факт: Пятро даўно ўжо марыць аб уласным бізнэсе, пры гэтым рэнтабельнасць у трыццаць працэнтаў гадавых яго больш чым задаволіла б. Аднак арганізаваць абсалютна жалезны гешэфт — выплаціць банкам пазыку і пачаць класці працэнты па крэдыце сабе ў кішэню — Пятро не можа. Матрыца не пускае.
2. Аўтамабілі
Коля любіць аўтамабілі. Раней ён ездзіў на метро, потым назбіраў грошай на жыгулі. Цяпер перамяшчаецца на ўзятым у крэдыт «Лансеры». Грошай у яго ў абрэз, часта даводзіцца эканоміць на самым важным, тыпу водпуску або дактароў. Але жыцця без свайго аўто Коля ўжо не ўяўляе.
Яму трэба аддаваць крэдыт за машыну, расплачвацца за ўцюханае дылерам дадатковае абсталяванне і недарэчна дарагую страхоўку. Яму трэба вырашаць кучу дробных праблем з паркоўкай, з драпінамі, з заменай расходнікаў і з гарантыйным рамонтам. Яму трэба раз на сезон мяняць гуму і тры разы на тыдзень заліваць сабе поўны бак.
Коля, у прынцыпе, не скардзіцца. Кожны асобны грашовы ўпырск у машыну цалкам па сілах. Вось толькі калі б Коля старанна падлічыў кошт валодання сваім скарбам, ён бы высветліў, што вузкавокі чатырохколавы сябар штомесяц зжырае траціну яго заробка і палову яго вольнага часу.
Ці мог Коля набыць замест «Лансера» «Форд» ці «Опель» у нармальным стане, каб не парыцца наогул ні крутой страхоўкай, ні іржой / драпінамі, ні дарагімі запчасткамі? Каб кідаць машыну дзе заўгодна, і каб правіцца за дробны прайс у добрым сэрвісе побач з домам, без папяровай валтузні і без чэргаў?
Напэўна, мог бы. Але калі вы скажаце Колю, што ён абраў сабе машыну не па ўзроўні, Коля нават не будзе пасылаць вас у ср*ку з вашымі парадамі. Коля проста зробіць здзіўленыя вочы і пакруціць пальцам ля скроні.
3. Недасып
Воля спіць па шэсць гадзін у дзень. Часам — па пяць гадзін. Прачнулася, жахнула кавы — і давай мітусіцца да самай ночы.
Іншая дзяўчына на яе месцы даўно б ужо задумалася аб тым, што неяк яна няправільна жыве. Але Воля вось ужо шмат гадоў не высыпаецца, і думаць яна ўжо даўно адвучылася. Калі ў Волі выпадаюць свабодныя паўгадзіны, яна налівае сабе чарговы кубак якой-небудзь танізуючай бурды і … сядае тупіць.
Глядзіць тэлевізар, утыкае ў інтэрнэт, проста глядзіць асалавелымі вачыма ў сцяну і ганяе па коле пустыя думкі.
Збоку здаецца, што выйсці з гэтага заганнага кола вельмі проста. Трэба проста ўзяць сабе за правіла ныраць пад коўдру роўна а дванаццатай ночы. Пара тыдняў васьмігадзіннага сну, і вы Волю не пазнаеце. Яна стане спакойнай і добрай, перастане гаўкаць на людзей і пачне ўсё паспяваць.
Але … каб у рытме вальса перарабіць усе справы да адзінаццаці вечара трэба здзейсніць някіслы валявы высілак. А на такі высілак сонная Воля, нажаль, не здольная.
Нявыспаная Воля будзе штодня марнаваць некалькі гадзін на рознага роду бессэнсоўнае глупства. З-за гэтых страчаных гадзін Воля будзе штодня класціся не ў дванаццаць, а ў два. А ў восем раніцы — хочаш ці не хочаш — ёй давядзецца нявыспанай уставаць і клыпаць на працу.
4. Дарагія рэчы
Глеб не настолькі багаты, каб купляць танныя рэчы. Дакладней, ён наогул не багаты. Глеб – проста жабрак, і грошай у яго часта не хапае нават на кубак гарачай кавы ў аўтамаце паверхам ніжэй за яго офіс.
Аднак казаць «ідзіце ў дупу, гэта для мяне занадта дорага» Глеб не ўмее. З-за гэтага ён пастаянна купляе сабе рэчы, пры выглядзе якіх нават у значна больш забяспечанага чалавека на горле неадкладна сціскаюцца халодныя зялёныя лапкі.
Скураная куртка цаной у два заробкі? Я не настолькі багаты, каб купляць танныя рэчы. І пляваць, што ў памерах і фасонах Глеб не разбіраецца, з-за чаго выглядае ў гэтай куртцы як сын скупшчыка крадзенага.
Ноўтбук апошняй мадэлі за тры тысячы баксаў? Я не настолькі багаты, каб купляць танныя рэчы. Вазьму крэдыт пад вар’яцкія працэнты, буду два гады харчавацца аўсянай кашай з соллю і ездзіць зайцам на метро, але затое ў мяне на паліцы будзе пыліцца прыгожы серабрысты ноўтбук.
Пытанне, і чаго б Глебу не быць сціплейшым і не купляць сабе рэчы крыху горшыя, але ў дзесяць разоў танней?
Ды ўсё проста. Глеб лянуецца выдаткаваць тры хвіліны часу, каб параўнаць цэны і характарыстыкі, каб пралічыць плюсы і мінусы пакупкі. Яму прасцей па-кавалерыйску секануць рукой і сказаць: «Я вырашыў, купляю». Акрамя таго, нягледзячы на дзіравыя чаравікі і залепленыя ізастужкай акуляры, Глеб саромеецца паведамляць прадаўцам, што ён жабрак.
5. Рамонт
Клава лічыць, што кватэры занадта дарагія. Адзін Бог ведае, якіх намаганняў ёй і яе сям’і каштавала гэтая новая двухпакаёўка. Цяпер Клава робіць у кватэры рамонт.
Возьмем, напрыклад, кухню.
Можна пайсці ў будаўнічы краму і купіць там самую танную кухню за пару мільёнаў. За гэтыя грошы Клава атрымае некалькі ўбогіх шафак з ЛДСП, хай без усялякіх прэтэнзій на дызайн, але ўсё ж якія ўмеюць захоўваць у сабе талеркі і рондалі.
Можна наведаць якую-небудзь нашу мэблевую фабрыку і выбраць з каталога кухню пад замову. Гэта будзе даражэй, але затое сяброўкі Клавы будуць ухвальна цокаць языкамі пры выглядзе падсвятлення ўнутры шафак і сінусоіднага карніза над пылазборнымі дэкаратыўнымі палічкамі.
Можна зайсці ў салон італьянскай мэблі і паддацца сціпламу абаянню буржуазіі. Там цэны на кухні пачынаюцца дзесьці ад дзксяці мільёнаў, але калі крыху пашанцуе, можна будзе адхапіць што-небудзь з старой калекцыі з велізарнай зніжкай…
Пытанне, якой халеры Клава купіла кухню за сто трыццаць мільёнаў? Гэта ж гадавы (!) яе з мужам заробак. Пры гэтым ніякіх назапашванняў у сям’і не чакаецца, ім і так прыйшлося пазычаць, каб завяршыць рамонт да зімы.
Не, я разумею, кухня - гэта важна, кухня — гэта надоўга, Італія — гэта якасць… Але калі Клава не магла ніяк паўплываць на цану кватэры, то вось хаця б цана рамонту была ў яе ўладзе? Вось сур’ёзна, калі б Клава выдаткавала на рамонт не дваццаць тысяч даляраў, а дзве — што, зэканомленыя два гады працы не акупілі б ёй маральных пакут ад выгляду таннай пліткі і тонкага ламінату?
6. Ныццё
Ягор пастаянна расказвае знаёмым гісторыі, адна дзіўнейшая за іншую. Ён вечна на ўзводзе, у яго пастаянна хтосьці вінаваты: то начальнік, то даішнік.
Вядома, Ягор мае права ў коле сяброў абкладаць геніталіямі каго заўгодна … але ж Ягор пастаянна пакутуе з-за чужых праблем. Звычка лезці ў чужыя праблемы рэгулярна прымушае яго адчуваць панурае бяссілле, усведамляць, што недзе нешта дрэнна, а ён не можа нічога змяніць.
Калі б Ягору хто-небудзь патлумачыў, што наш свет уладкаваны несправядліва, і што адзіны спосаб зрабіць яго лепш — пачаць з самога сябе, Ягор, напэўна, даўно б ужо быў на які-небудзь кіруючай пасадзе. Мазгі і рукі ў Ягора на месцы, энергія з яго так і прэ.
Вось толькі Ягор, на жаль, аддае перавагу марнаванню сваёй бясконцай энергіі не на стваральную дзейнасць, а на выкрыццё і пакаранне людзей, якія — на думку Ягора — паводзяць сябе няправільна.
Сам сябе Ягор лічыць добра прыстасаваным да жыцця чалавекам: ён умее скандаліць і стаяць на сваім, можа пры выпадку нават у морду даць. Сябры ж глядзяць на Ягора з дрэнна прыхаваным жалем.
Бо Ягор пастаянна ўляпваецца на роўным месцы то ў скандалы, то ў бойкі, то нават у нейкія недарэчныя суды.
7. Нежаданне вучыцца
Дарка выдаткавала дзесяць гадоў на школу і шэсць гадоў на інстытут. Страшна падлічыць, колькі дзесяткаў тысяч гадзін яна правяла ў пыльных аўдыторыях, напружана ўслухоўваючыся ў тужлівае мармытанне педагогаў. Дарка ганарыцца сваім сінім дыпломам і ніколі не прапускае выпадку пахваліцца гучнымі літарамі навучальнай установы, якое ёй удалося абседзець.
Разам з тым,
Дарка лянуецца выдаткаваць адзін дзень, каб навучыцца нармальна працаваць у Вардзе. З-за гэтага яна робіць дакументы ў тры разы даўжэй, чым магла б, пры гэтым дакументы атрымліваюцца крывыя. Дарка не бачыць у гэтым ніякай праблемы. Начальства ж несправядліва лічыць Дарку дурніцай
і плаціць ёй удвая менш, чым куды менш цямлівай Каці. Бо Каця, нягледзячы на ўсе свае недахопы, Ворд асвоіла на прыстойным узроўні.
Яшчэ Дарцы лянота выдаткаваць некалькі вечароў, каб скончыць курсы кіравання. Таму Дарка не адчувае габарытаў сваёй прыгожай машынкі, паркуецца па 10 хвілін там, дзе ўмелы кіроўца запаркаваўся б за некалькі секунд, і не радзей, чым раз у паўгода трапляе ў недарэчныя аварыі.
Да кучы ў Даркі вельмі туга адкрываецца замок на ўваходных дзвярах. Кожны вечар Дарка падоўгу тыцкае ў яго ключом, уздрыгваючы ад кожнага шолаху ў пад’ездзе і націскаючы на ключ з розных бакоў. Пры гэтым выдаткаваць пяць хвілін часу і знайсці рашэнне праблемы ў інтэрнэце ў галаву Дарцы нават не прыходзіць.
На жаль, у момант выдачы дыплома Дарцы забыліся сказаць, што халява скончылася, і што абавязак прымушаць сябе вучыцца цяпер ускладзены асабіста на яе.
8. Этанольная пятля
Юра перыядычна глядзіць у люстэрка і думае, што трэба было б, нарэшце, запісацца ў трэнажорную залу: прыбраць піўны жывоцік і ўзбадзёрыць мышцы гірамі-гантэлямі. Аднак Юра працуе пяць дзён на тыдзень, а пасля працы выпівае кружку-другую разведзенага этанолу.
Ён зусім не алкаголік: Юра верыць, што спірт у малых дозах калі не карысны, то хаця б не асабліва шкодны.
Аднак праца і алкаголь так добра структуруюць яго час, што запісацца ў трэнажорную залу яму абсалютна няма калі, ды і сіл пасля подзвігаў працоўных на подзвігі спартовыя ўжо не застаецца.
Вострых прычын мяняць рытм свайго жыцця ў Юры няма. Проста
Юра выглядае на пятнаццаць гадоў старэйшым за свой век і ўвесь час адчувае сябе злёгку паршыва … але ў цэлым усё ок. Матрыца трымае Юру сталёвай хваткай.
Шанцаў сарваць са свайго горла яе пальцы ў Юры, проста скажам, няшмат.
9. Дрэнныя зубы
Рыгор зусім не пакутуе ад зубнога болю. Ён ведае, што ў яго глыбокі карыес на чатырнаццаці зубах … але вось канкрэтна цяпер нічога не баліць, і візіт да стаматолага, нібыта, можна пакуль адкласці.
Рыгор разумее, што карыес — гэта не насмарк, сам па сабе ён не пройдзе. Рыгор разумее, што ставіць пратэзы — гэта і доўга, і балюча, і дорага. Рыгор разумее, што зацягваць з візітам да стаматолага не варта.
Але ў яго цяпер столькі розных спраў, і ў яго цяпер столькі тэрміновых выдаткаў … Ну, вылечыць Рыгор цяпер адзін зуб. І што зменіцца? Бо застанецца яшчэ трынаццаць хворых.
Матрыца рэдка пакідае сваім рабам сілы клапаціцца пра здароўе. Матрыца патрабуе ад рабоў спачатку разлічыцца па яе рахунках.
10. Вяселлі і дні нараджэння
Алеся выходзіць замуж. Алеся працуе памочнікам менеджара, яе абраннік — малодшым інжынерам тэхнічнай падтрымкі. Бюджэт свежастворанай сям’і – тысяча даляраў у месяц.
Бюджэт вяселля – дванаццаць з паловай тысяч.
Чаму б Алесі ня распісацца ціха ў ЗАГСе і не паехаць адзначаць абмен пярсцёнкамі ўдваіх з мужам у які-небудзь ціхі рэстаранчык? Навошта ёй гэты петрасяністы тамада, навошта ёй гэтыя ганебныя конкурсы, навошта ёй гэты натоўп п’янага быдла, што нязграбна тупае нагамі пад Верку Сярдзючку?
Навошта трэба залазіць у пазыкі, рабаваць бацькоў, карміць і паіць людзей, якія, будзем шчырыя, цалкам у стане паесці і выпіць за свой кошт? Алеся ж не дурніца і разумее, што калі яна не будзе ладзіць вяселле, ніхто на гэта і ўвагі не зверне: паціснуць плячыма і забудуць на наступны дзень.
Прычыны спускаць у нікуды гадавы даход сям’і ў Алесі дзве. Па-першае, так ёй загадвае Матрыца ў асобе нашых звычаяў і традыцый. Па-другое, Алесі хочацца пакрасавацца ў белай сукенцы і Алеся лічыць, што год працы двух чалавек — цалкам нармальная цана за некалькі вясельных фота.
Вядома, абаронцы наіўнай дзяўчыны маглі б сказаць цяпер, што вяселле бывае раз у жыцці … Але ж ёсць яшчэ дні нараджэння, пахаванні, святкаванне Новага года. Колькі грошай Алеся будзе спускаць штогод на гэтыя бесталковыя вячоркі?
11. Дробныя выдаткі
Васіль працуе сантэхнікам па выкліку. Там дваццатка, тут дзясятка… у цэлым мусіў бы выходзіць нядрэнны заробак. Аднак больш, чым тысяч шэсцьсот, у Васі ў кашальку звычайна не плёскаецца, ён амаль заўсёды на мелі.
Чаму?
Бо
Вася як зарабляе грошы, так іх і марнуе: не лічачы. Сто пяцьдзесят тысяч на таксі да дома. Дзвесце тысяч на абед у рэстаране. Неяк працуеш і працуеш … а грошай няма як няма.
Калі б Вася завёў сабе нататнік і пачаў туды запісваць усе прыбыткі і выдаткі, у яго б ад жаху заварушыліся валасы. Ён бы ўбачыў, што паесці ў рэстаране — гэта не няшчасныя дзвесце тысяч за раз, як ён думаў, а шэсць мільёнаў у месяц, семдзесят два мільёны ў год. Вася б убачыў, што таксі — гэта зручна і камфортна, але два месяцы перасоўванняў на маршрутках дазволяць яму купіць новы кампутар, пра які ён марыць ужо тры гады.
Аднак як і мусіць нармальны раб Матрыцы, лічыць грошы Вася не лічыць патрэбным.
12. Рэклама
Алена п’е колу, паліць мальбара, жуе сцімарал і жарэ ў тры горлы гамбугеры ў макдональдсе. Ад яе заўсёды пахне дольче габана, а свой айфон Алена носіць у сумцы ад луівітон.
Пры гэтым Алена ўпэўненая, што рэклама на яе ніяк не дзейнічае, а хворы страўнік і пусты кашалёк — гэта яе ўласны выбар.
Драпежныя пысы з тэлеэкранаў хорам падтрымліваюць Алену ў яе наіўнай памылцы: «Ты вольны чалавек, Аленка, ты разумная і прыгожая жанчына, ты заўсёды цалкам добраахвотна і незалежна выбіраеш, каму з нас ты пакорліва аднясеш чарговую сваю зарплату».
