Вядомасць і актыўнае творчае жыццё не перашкодзілі гэтай жанчыне знайсці магчымасць дапамагаць: свой вольны час папулярная тэле- і радыёвядоўца, пісьменніца, сцэнарыст і шматдзетная мама прысвячае дабрачыннасці. Яна праводзіць канцэрты ў дзіцячым анкалагічным цэнтры, дапамагае дзіцячым дамам і цяжкахворым людзям. Праўда ці міф, што дапамога іншым забірае сілы? Што падахвочвае беларусаў дапамагаць адно аднаму? Якія сігналы сведчаць пра тое, што людзі гатовыя да працэсу ўзаемадапамогі і як можна паскорыць фармаванне гуманнага грамадства? На гэтыя і іншыя тэмы гутарым з Тамарай Лісіцкай. Чарговае інтэрв’ю спецыяльнага праекта «Будзьма БеларусКамi!»
— Ад пачатку людзі добрыя і неабыякавыя, проста стаміліся і занятыя. Я б не стала вылучаць нейкую асаблівую беларускую, рускую, грузінскую дабрыню. Больш за тое, душэўныя якасці і павінны быць інтэрнацыянальнымі, паўсюднымі, інакш складана выжываць у асяроддзі іншых «нацыянальна-злых». Спатыкнуўся чалавек на вуліцы — абавязкова нехта дапаможа ўстаць, у любой краіне, у любым горадзе. Можа быць, у нас часцей дапамагаюць таму, што і падаюць часцей у адсутнасці патрэбнай колькасці пандусаў. Але нехта дапамагае заўсёды. Я менавіта гэта бачу. А тых, хто праходзіць міма, стараюся не асуджаць.
— Аднак людзі па-рознаму разумеюць значэнне і неабходнасць узаемадапамогі. Як бы вы патлумачылі грамадству, навошта трэба дапамагаць адно аднаму?
— Ёсць простая і даступная формула: «Таму што калі-небудзь дапамога і табе можа спатрэбіцца». Для тых, хто першы раз на хаду зазірае ў дабрачыннасць, яе цалкам дастаткова. А калі глыбей… Мы жывем у вельмі вогненебяспечны час, нервовы, наскрозь прашыты нянавісцю. Мне здаецца, любы разумны чалавек гэта разумее. Ачагі гневу і лютасці множацца са страшнай сілай, дзеці з пялюшак гуляюць у стралялкі, дарослыя за вячэрай звыкла назіраюць у рэальным часе войны ў інтэрнэце… Усяму гэтаму трэба неяк супраціўляцца, трэба прапаноўваць у адказ сігналы — Мір, Любоў, Святло, Дапамога. Трэба выраўноўваць гэтыя арэлі. Дарэчы, вялікая колькасць дабрачынных пастоў у сетках — гэта, у тым ліку, натуральная рэакцыя супраціўлення чалавечага арганізма. Людзі хочуць жыць. А рабіць гэта лепш за ўсё ў мірным свеце. Як магу, стараюся павялічваць колькасць дабрыні і іншых вельмі прашу.
— А як быць з меркаваннем, што дапамога іншым забірае сілы і час?
— Ну, фармальна так. Забірае. Але тут ёсць вельмі важны момант — наўзамен ты атрымліваеш наймагутнейшую дозу энергіі. Такое бывае, калі закаханы. Табе ж усё роўна тады, еў ты, спаў ці не паспеў. Ты настолькі запоўнены радасцю з нагоды гэтых адносін, лётаеш проста… Тут нешта падобнае. Абсалютна чыстае, светлае, радаснае цяпло. Хтосьці шукае яго на курсах ёгі, хтосьці практыкуе нейралінгвістычнае праграмаванне. А я вось прапаную яшчэ адзін спосаб папаўнення жыццёвай сілы — дапамагайце іншым.
— Вы выбралі нялёгкі кірунак: дапамагаеце цяжкахворым дзецям і дзецям-сіротам. Ці быў страх, што не справіцеся, зробіце нешта няправільна?
— Разумееце, гэта ўсё неяк ўсё само сабой і вельмі натуральна атрымалася. Мне наогул не давялося нешта мяняць, станавіцца перад нейкім выбарам. Мая матуля ўсё жыццё каму-небудзь дапамагае, кагосьці наведвае, каму-небудзь што-небудзь перадае. Думаю, маім дзецям таксама не будзе здавацца дзіўным і цяжкім камусьці дапамагаць любым даступным спосабам. Для мяне пераходам у самастойнае плаванне быў момант, калі папрасілі арганізаваць канцэрт у дзіцячым анкацэнтры. Гэта было ў 2006 годзе. Была мэта — знайшліся і сродкі. А яшчэ я вельмі ўдзячная сотням людзей у сацсетках, якія пастаянна ўдзельнічаюць у нашых акцыях, прывозяць цацкі, падгузнікі, гаджэты, пералічваюць грошы на рахункі хворых дзяцей. Без іх бы таксама вельмі шмат чаго не было. Да слёз кранальна. Некаторыя зрываюцца з працы, каб нешта дакупіць. Нехта з малымі сваімі едзе. Гэта такое шчасце. Гэта такая абарона сэрца ад змроку, якога перабор ў навінах.
— Гэта значыць да 2006 года вы нічога не ведалі пра такі цэнтр і як дапамагчы дзецям, якія там знаходзяцца?
— Абсалютна. Хоць была ўпэўненая, што ўжо ўсё пра жыццё ведаю. Таму і лічу важным расказаць аб цэнтры як мага большай колькасці людзей. Гэта неабходна ўсім. Больш інфармацыі — больш дапамогі, больш малітваў, больш увагі. Дактары кажуць, што пасля падарункаў і канцэртаў у дзетак паляпшаюцца вынікі аналізаў. Свята, радасць, маленькія запісачкі ад незнаёмцаў і вялікія сюрпрызы — гэта нават дарослага падыме на ногі, а што пра дзетак казаць. Ды і матулі бальнічныя таксама расцвітаюць падчас святаў: з намі прыязджаюць цырульнікі, стылісты, шакалацье. Матулям перадаюць кнігі, кветкі. Артысты ім персанальна у палатах спяваюць. Госпадзе, столькі ўсяго было добрага. Адной дзяўчынцы, якая ужо выпісалася, з Масквы прывезлі сабачку нейкай там рэдкай пароды, пра якога яна марыла. Дзяўчынцы, якая малюе, мастакі сабралі пасылку — палатно, пэндзлі, усякае такое… Дзяўчынка цяпер сама ездзіць у анкацэнтр як валанцёр і малюе партрэты мам і дзетак… Бальніцам, дзіцячым дамам, прытулкам, цэнтрам рэабілітацыі такая ўвага вельмі патрэбная. Безумоўна, і фінансавая дапамога, якая збіраецца «па капейчыне», для іх — выратаванне… Ну, а для вонкавага свету гэты ўдзел — тое самае далікатнае, крохкае, горкае, выцверажальнае, цэнтравальнае веданне, якога не можа даць ніякая іншая актыўнасць. Чалавек, які не падазрае пра боль і пакуты, — пуставаты чалавек. Ён не разумее, што на самай справе важна.
— А што важна?
— Важна не выпускаць жыццё. Рэальнае, несціханае жыццё, якое звычайна наогул не ўдзельнічае ў гісторыі, якое прамотваецца, як прамотваеш панядзелак-аўторак-сераду-чацвер дзеля выходных. А важна не траціць, а берагчы. Важна любіць, дзяцей нараджаць, абдымаць іх. Калі ты сутыкаешся з канцэнтраваным болем, калі пачынаеш фізічна адчуваць канечнасць часу, ты раптам зусім лёгка падымаешся над шалупінай. Раптам цябе перастае хваляваць пустое — усякія там мілыя, але бессэнсоўныя гламурныя штучкі, усе вонкавае, кар'ернае… Разумееце, гэта ўсё глупства, і ўсё роўна надыдзе хвіліна галоўнага адкрыцця, калі вонкавае перастане існаваць. І калі нічога больш няма, нічога не паспеў, дзяцей не завёў, каханых страціў, унутранае сонца пагасіў, каб не перашкаджала зарабляць… так і ўсё… вось тады і канец.
— Дапусцім, людзі гатовыя і хочуць дапамагаць. З чаго ім пачынаць?
— Ёсць маса варыянтаў. Ведаю такую гісторыю: у доме, дзе жыве сям'я з дзіцем-інвалідам, суседзі скінуліся і пераабсталявалі ў пад'ездзе поручні. Можна проста вакол паглядзець — побач напэўна жыве бабуля, якая сама да крамы не дойдзе. Або сям'я маламаёмных, у якой на зімовыя боты дзецям грошай няма. Яно ж прыкметна, калі прыгледзецца, што няма ботаў, што ў красоўках дзіця… Ну, неяк так… А яшчэ ў інтэрнэце маса аб'яў. Тут важна толькі паглядзець па спасылках, ці рэальныя гэта людзі, ці ёсць, напрыклад, кантактныя тэлефоны. А можа, і не заленавацца, патэлефанаваць. Махляроў жа таксама хапае. Можна далучыцца да ўжо існых дабрачынных праектаў, правераных часам. Можна прывезці рэчы, якія вам ужо не патрэбныя, у найбліжэйшы дзіцячы дом або прытулак, у царкву можна. Рэчы, вядома, павінны быць у добрым стане. Адрасоў дзіцячых дамоў і прытулкаў маса, знайсці іх вельмі проста.
— Але дапамога тым жа дзіцячым дамам патрэбная пастаянна, а людзі часцей за ўсё могуць і гатовыя дапамагчы толькі аднаразова. Чаму так атрымліваецца?
— Рашэнне кожны чалавек прымае самастойна. Вядома, вельмі часта жаданне дапамагчы імпульсіўнае, чалавек пералічвае грошы ці нешта перадае, ён шчаслівы, яму добра. А потым ён раптам бачыць, што грошай зноў просяць. І тут многія ломяцца, сыходзяць. Ім здаецца, што нічога змяніць нельга, кропля знікла ў моры.
— Гэта адчай?
— Не, хутчэй расчараванне. Але я так скажу: нават аднаразовая дапамога зробіць сваю добрую справу, прычым для абодвух бакоў. Таму калі вы не гатовыя дапамагаць заўсёды — зрабіце гэта адзін раз, гэта вельмі добра і важна. Ну, а калі вы вернецеся, зноў паедзеце ў бальніцу, зноў пералічыце грошы дзіцяці, якому ўжо дапамагалі, ці нават проста пачняце штомесяц адлічваць нейкую суму, — ну, тут наогул сказаць няма чаго. У нас ёсць група ў сетцы, называецца «Дежурные ангелы»…
— Наколькі актыўна ў працэсе дапамогі ўдзельнічаюць СМІ, дзяржава? Як вы ацэньваеце актуальную сітуацыю ў нашай краіне?
— Я не хачу даваць пафасныя парады, аддаю перавагу таму, каб лакальна дзейнічаць. Аднак я лічу, што тэма дапамогі людзям, шматдзетным і малазабяспечаным сем'ям, бальніцам і дзіцячым дамам, асабліва раённым, у маленькіх гарадах павінна ўваходзіць калі не ў тройку, то пяцёрку прыярытэтных дзяржаўных задач — нароўні са спортам, сельскай гаспадаркай. І гэта павінна быць планамерная пастаянная праца. А для СМІ — пастаянныя рубрыкі, пастаянныя праграмы. Зразумела, што гэта не вельмі рэйтынгава і не мае камерцыйнага патэнцыялу, але ёсць такое цывілізаванае вызначэнне для некаторых праектаў ТБ — «не рэйтынгавыя, але рэпутацыйныя».
— А якія дзеянні ідуць з боку бізнесоўцаў? Бо ў бізнес-асяроддзі цяпер прынята аказваць спонсарскую дапамогу, і кіраўнікі многіх кампаній гатовыя дапамагаць, але гэтаму перашкаджаюць пэўныя абмежаванні на заканадаўчым узроўні. Ці сапраўды гэта перашкода?
— Юрыдычныя нюансы спонсарскай дапамогі я пракаментаваць не магу, я не спец. Ведаю, што не ўсё проста. Але ёсць кампаніі, якія закупляюць і прывозяць скрынямі падарункі. Нехта сваю прадукцыю, нехта па спісе, які вывешваем у інтэрнэт. Хтосьці пастаянна, хтосьці разова. Хтосьці просіць не ўказваць іх, хтосьці не супраць, калі недзе прагучыць падзяка і мільгане спасылка на сайт. Мы ўсім вельмі радыя. Са свайго боку стараюся наўпрост зводзіць людзей, каб падарункі перадаваліся з рук у рукі і вочы ў вочы. Запрашаем бізнесменаў на нашы канцэрты. Ёсць прыемная тэндэнцыя, калі кампаніі да святаў замест глабальных карпаратыўных вечарынак робяць агульны карпаратыўны падарунак бальніцам або дзіцячым дамам.
— Але больш дапамагаюць усё ж з меркантыльных інтарэсаў, чым ад чыстага сэрца?
— Ёсць ключавы момант у разуменні дабрачыннасці: важны не той, хто дорыць, а атрымальнік дапамогі. Іншымі словамі, мэта адна — дапамагчы, а вось матыў у кожнага можа быць свой: камусьці патрэбны піяр, а хтосьці проста ціха прывязе і з'едзе. І ўсё гэта добра і правільна, таму што ў выніку тыя, хто мае патрэбу, атрымліваюць тое, што ім трэба. Я не бачу нічога дрэннага ў тым, каб рабіць дабрачыннасць моднай за кошт яркіх акцый, нейкіх маркетынгавых прыёмаў. Мы жывем у час, калі медыйныя патокі шчыльныя, як асфальт, прабіцца скрозь іх з ціхім словам не атрымліваецца. Трэба ведаць, крычаць, запрашаць, рэкламаваць дабрачыннасць. Гэта з разрад «дапамажы таленту, а бездар сам праб'ецца». Хтосьці з цікаўнасці, хтосьці дзякуючы далікатнаму сэрцу, хтосьці з суседам за кампанію, але людзі прыйдуць да дабрыні. А нам гэта цяпер вельмі трэба.
Спецыяльны праект кампаніі «Будзьма беларусамі!»
