Человек года — Франак Вечёрко
Франак Вечёрко, фото Сергея Гудилина.
Белорусы своей одеждой начали подчеркивать национальную принадлежность. Это демонстративное — в прямом и переносном смысле слова — сопротивление политике русификации. И тогда стало ясно, что белорусом быть модно!
Франак Вячёрко был одним из тех, кто внес наиболее значимый вклад в популяризацию всего национального.
Голосованием сотрудников Редакции Вечёрко был избран человеком 2014 года по версии «Нашей Нивы». А в его лице — и все популяризаторы вышиванок.
Герой года — Михаил Жизневский
Украина в этом году была в центре внимания всего мира. Белорусы не остались в стороне от событий в соседней стране. 25-летний Михаил Жизневский погиб в последние дни Майдана от пули неизвестного снайпера. Он не дожил всего три дня до 26-го дня рождения. Президент Украины Петр Порошенко наградил Жизневского посмертно орденом Героя Небесной сотни. А в Киеве появился памятник белорусу.
Символично: белорус одним из первых погиб за свободу и европейский выбор Украины.
Героями года были и те белорусы, которые отстаивали справедливость в Украине. А их были сотни. Ни один из соседних с Украиной народов не оказал украинцам такой помощи, как белорусы.
Меценат года — Виктор Бабарико
Одним из наиболее заметных явлений в культурной жизни страны в 2014 году стала грандиозная выставка «Десять веков искусства Беларуси», которую с марта до июля принимал Художественный музей. Этого мероприятия не было, если бы не помощь председателя правления «Белгазпромбанка» Виктора Бабарыко. Банк поддерживает историко-культурный проект «Арт-Беларусь», цель которого — развитие творческого мышления и инициативы деятелей культуры. Хороший пример для других богатых и влиятельных людей страны.
«Пока в Беларуси будет идея и мысль, которая может объединить нас таких разных, с разным художественным вкусом, политическим пристрастием, возрастом и отношениями, до тех пор была, есть и будет наша бел-чырвона-белая синеокая Беларусь. Жыве Беларусь!» — призвал Виктор Бабарико на открытии выставки «Десять веков искусства Беларуси».
Писатель года — Виктор Мартинович
Белорусский литература обогатилась в этом году замечательным романом Виктора Мартиновича «Мова». Книга сразу нашла своих благодарных читателей. В конце года вышло уже второе издание, поскольку первый тираж разошелся полностью. Но некоторых признанных писателей популярность Мартиновича заметно нервировала.
Спортсмен года — Дарья Домрачева
Наша биатлонистка продемонстрировала себя во всей красе на Олимпиаде в Сочи. Домрачева завоевала три (!) золотые медали, что принесло ей $450 тысяч призовых.
Эти зимние игры были самыми успешными для Беларуси: золотые медали завоевали фристайлисты Алла Цупер и Антон Кушнир, а бронзовую — биатлонистка Надежда Скардино.
Вундеркинд года — Геннадий Короткевич
Беларусь — родина гениальных программистов. В очередной раз это доказал 20-летний гомельчанин Геннадий Короткевич, победивший на престижном конкурсе Google Code Jam. В этих соревнованиях участвовало 20 тысяч программистов со всего мира, а Короткевич оказался лучшим.
Диссидент года — Юрий Рубцов
Он не политик, он простой водитель из Гомеля, не согласный с белорусской политической системой.
Юрий Рубцов с завидным постоянством выходил на уличные акции в футболке с надписью «Лукашенко, уходи». Его, полуголого, судили, штрафовали, а Рубцов все равно не отказывался от фирменных маек.
В итоге Юрия Рубцова осудили на 2,5 года «химии», которую он будет отбывать в Куплине (Пружанский район Брестской обл.), где до этого сидел Павел Северинец. В Беларуси появился еще один политзаключенный.
Памятник года — Альгерд в Витебске
Русофилов разъярило, что в самом северном областном центре Беларуси появился памятник Великому князю литовскому Альгерду (Ольгерду). Тому самому, что водил свои войска на Москву. Шовинистические сайты даже усмотрели в этом изменение идеологического вектора. Тем не менее, никакие диверсии не помешали установить Альгерда в центре Витебска, а смотрит он — да-да! — на восток.
Фанат года — Фитиль
Смелую акцию еще в январе провели фанаты борисовского БАТЭ. Они сфотографировались с плакатами: «Держись, Украина, мы с вами», «Героям слава». В руках люди держали бело-красно-белый флаг. Ребята замазали лица на снимке, но милиция и КГБ начали по одному вычислять участников акции. Видимо, наказали бы всех, если бы шумиху не подняли в СМИ.
В знак солидарности с Украиной и борисовскими фанатами аналогичную акцию провела минская интеллигенция.
Инициатором фанатского перформанса был 29-летний Александр М., более известный как Фитиль. В течение года его еще дважды сажали на сутки: сначала за майки «Асобны атрад БНР», а позже — во время чемпионата мира по хоккею.
Художник года — Silen
Граффитист из Светлогорска (Гомельская обл.) Слава Silen в этом году создал замечательные портреты князя Кейстута в Барановичах и князя Витовта в Гродно, Боны Сфорцы — в Рогачеве. А начинал он в родном городе работой «Заставайся сапраўдным».
Реинкарнация года — Сергей Михалок
Группа «Ляпис Трубецкой» прекратила свое существование. На ее обломках возникли два новых коллектива — Brutto и «Трубецкой».
Новый проект Сергея Михалка заявил о себе на полную громкость. Brutto, с участием чемпиона в тайском боксе Виталия Гуркова, пропагандирует здоровый образ жизни и традиционные мужские качества. Но, как до этого было с «Ляписам», Brutto не позволяют выступать на сценических площадках страны.
Прощание года — Рыгор Бородулин и Геннадий Буравкин
Отошли в мир иной выдающиеся поэты — Рыгор Бородулин и Геннадий Буравкин. Они останутся в вечности, благодаря своим произведениям. Не забудутся ни «Трэба дома бываць часцей, трэба дома бываць не госцем», «Лілею млявы плёс люляе» от Бородулина, ни «Мы здалёк убачылі свабоду і яшчэ не вырваліся з пут», «Пакрысе на расе патухаюць зоркі-сплюшкі» от Буравкина?
Трэш года — Кончита
Евровидение в этом году выиграл колоритный австрийский исполнитель Кончита Вурст. Сколько было недовольных! Европа в упадке, там одни извращенцы, писали комментаторы. Белорусское жюри не дало ему ни одного балла. Впоследствии шутили: как же наше жюри выберет достойного представителя от Беларуси, если не способно разглядеть победителя?
Между тем, за песню Кончиты голосовали слушатели и в Беларуси, и в России.
Фраза года — «Что-то не так»
Родилась она во время съемок отечественного блокбастера «Авель». Но выразить свои эмоции и чувства этими словами можно по многим вопросам в сегодняшней Беларуси.
Приколист года — Ваван
Анекдотическая история произошла минувшим летом, когда от имени сына Януковича главе Беларуси Александру Лукашенко позвонил российский пранкер Вован. Адъютант и помощники президента не усмотрели ничего подозрительного в этом звонке. На полном серьезе говорил и сам Лукашенко. Правда, справедливости ради скажем, что лишнего ничего не сказал. Вероятно, этот розыгрыш стоил должности помощнице Лукашенко Наталье Петкевич.
Слово года — крымнаш
Ироничный плакат Владимира Цеслера.
На фоне эйфории после присоединения Крыма к России появилось вот такое слово, оно пишется вместе. Правда, ближе к концу года, когда Россию накрыли экономические сложности, все чаще оно стало употребляться в ироническом контексте. «Ну и ладно, что рубль обвалился, зато Крым ваш», — все чаще пишут в интернете.
Франак Вячорка: Я знаю, что все делаю правильно
«Наша Ніва»: Франак, а хто для цябе Чалавек года?
Франак Вячорка: Міхаіл Жызнеўскі. Ягоны ўчынак на Майдане натхніў многіх. І, магчыма, без яго не было б і гэтай хвалі ўздыму сярод беларускай моладзі. З Майдану ўсё пачалося.
«НН»: Як думаеш, незадаволеных тваёй асобай будзе шмат?
ФВ: У нас любая навіна выклікае срач у інтэрнэце. Зрэшты, срач — гэта добра, бо гэта дыскусія, у якой нараджаецца ісціна. І тая дыскусія вакол Бахарэвіча, які мае альтэрнатыўную пазіцыю і лічыць, што вышыванкі — гэта вясковасць, таксама карысная. Канечне, ягоныя аргументы слабыя. Але няхай гэта абмяркоўваецца, людзі задумаюцца.
«НН»: У цябе ў жыцці шмат зайздроснікаў?
ФВ: Вядома. Часам робіш, а цябе тварам у бруд. Але калі я і пакутаваў, трапляў на суткі, то заўсёды ведаў за што. І пасля арміі я шмат чаму навучыўся.
«НН»: Шмат ад каго можна пачуць, што Франак Вячорка — вельмі самазакаханы чалавек.
ФВ: Значыць, яны мяне не ведаюць. Я не самазакаханы, я нават няўтульна сябе адчуваю, калі мяне фатаграфуюць. Я проста люблю сваю працу і ведаю, што ўсё раблю правільна. Магчыма, мая бескампрамісная пазіцыя падаецца ўпартасцю. Ммногім гэта не падабаецца. Але цяпер такі час, што беларусы мусяць умець за сябе пастаяць.
«Вышыванка — гэта схаваны пратэст»
«НН»: Тады вернемся да вышыванак, дзякуючы якім ты і стаў Чалавекам года. Адкуль з’явілася ідэя?
ФВ: Гэта было ў паветры, мы з «Арт-сядзібай» проста падхапілі ідэю і ператварылі гэта ў трэнд. Я зрабіў першы наклад вышымаек.
«НН»: Вышымайкі напачатку вельмі крытыкавалі. Казалі, маўляў, ніякая не вышыванка, а нейкі прынт.
ФВ: Дык і час цяпер іншы. Само слова «вышыванка» даволі новае для Беларусі. Цяпер жа яно асацыюецца з гэтай хваляй беларушчыны. І ўлада, як бы яна ні хацела гэтую хвалю асядлаць — не зможа.
«НН»: Дык яны асабліва і не спрабуюць.
ФВ: Спрабуюць. Яны займаюцца дробным шкодніцтвам. Калі б яны хацелі гэта падтрымаць, то ператварылі б гэта ўсё ў абавязалаўку. А пакуль гэта жывая ініцыятыва, якая мае вялікую каштоўнасць. Хваля вышыванкі — гэта схаваны пратэст. Улада пакуль не сфармавала аргументы і абгрунтаванне таго, чаму гэта варта забараніць. Беларускі арнамент ёсць на лукашэнкаўскім сцягу, імітацыя вышыванкі ёсць ва ўсіх гэтых дзяржаўных калектывах.
«НН»: Чый здымак у вышымайцы ты лічаш самым вялікім поспехам?
ФВ: Міс Беларусь 2004 і 2008 года ў часопісе ICON. Грыбалёва. Радзівонаў і Герасіменя выступілі ў вышымайках нават на АНТ. Вышыванак разышлося каля чатырох тысяч.
«НН»: А як упэўніць таго ж самага Бахарэвіча, што вышыванкі — гэта не сялянская плынь?
ФВ: Бахарэвіч выступае супраць усяго, што створана не ім. Таму заганяцца тут не варта. Нашая ж мэта зрабіць так, каб усё гэта вышымайкай не абмежавалася. Трэба дадаць сюды і іншыя аспекты нашай культуры. Вось чаму Лукашэнка перамагае? Бо ён мае форму, а змест пусты. У нас жа ёсць змест, а форма кульгае.
«Варта выпінаць сваю беларушчыну»
«НН»: А ты сам цяпер заўсёды ходзіш у вышыванцы?
ФВ: Імкнуся рабіць гэта заўсёды. Шмат хто пытаецца пра тое, дзе знайсці вышыванкі, і я кірую іх на «Арт-сядзібу» да Паўла Белавуса. Я ўвогуле скажу, што мы рулім. Сваімі ідэямі і ініцыятывамі свядомая моладзь можа шмат чаго змяніць. Не так даўно на адным з мерапрыемстваў да нас падышоў зэк і сказаў: «Калі вы размаўляеце па-беларуску, рабіце гэта гучна, каб вас усе чулі. І іншым тады будзе сорамна». Мне гэта вельмі запомнілася. Хопіць быць сціплымі беларусамі. Варта ўжо пачаць выпінаць сваю беларускасць. Людзі мусяць бачыць.
«НН»: Франак, а ці праўда, што ты цалкам сышоў з палітыкі?
ФВ: Так. Я займаюся журналістыкай і грамадска-культурнай дзейнасцю.
«НН»: Раней жа ты быў палітактыўны?
ФВ: У Беларусі палітыкі больш няма. Палітычнае поле знішчана, як і палітычныя партыі, якія дэградуюць.
«У войску было яшчэ горш, чым у кіно»
«НН»: Шмат нараканняў атрымаў фільм «Жыве Беларусь». Нібыта з дапамогай яго ты знайшоў магчымасць «распіліць» два мільёны даляраў.
ФВ: Я думаю, фільм дасягнуў сваёй мэты. Ен быў разлічаны на замежных гледачоў і прыцягнуў увагу да Беларусі. Ён атрымаў 8 міжнародных узнагарод. Што тычыцца грошай: я іх у руках не трымаў. Яны выдаваліся польскім урадам для польскай кінастудыі.
«НН»: Мірон Захарка — гэта ты?
ФВ: Гэты герой — зборны вобраз з мяне і маіх аднадумцаў. Такіх людзей, як Наста і Зміцер Дашкевічы, як Андрэй Кім. Вядома, што большая частка ў ім мяне. Шмат хто кажа пра непраўдападобнасць сюжэта. Але ў арміі было яшчэ горш, чым паказвалася ў фільме! «Жыве Беларусь», безумоўна, вельмі ўтрыраваны. Але каб глядач сказаў «ваў», патрэбна згусціць фарбы. Гэта прынцып мастацтва.
«НН»: Наконт таго, што ў арміі было яшчэ горш, чым у фільме. Наколькі расказваюць палітпрызаўнікі, да іх ніколі фізічная сіла не прымянялася.
ФВ: Супраць мяне таксама. Знішчаюць псіхалагічна. Фізічную сілу прымянялі да маіх знаёмых. І гэта нашмат горш, калі за цябе церпяць іншыя. З цябе робяць чалавека, які вінаваты ў пакутах іншых. Прыязджалі ж з БТ і здымалі пра мяне фільм у войску. Паказвалі, які я не патрыёт.
«НН»: Як на цябе паўплывала армія, якім ты стаў?
ФВ: Я шмат чаго кепскага забыў. Гэта добрая ўласцівасць памяці. Засталася нават настальгія па тым, як мы там парушалі дысцыпліну, скакалі цераз плот, халтурылі і не мылі падлогі. Але ёсць рэчы, якія я прабачыць не магу, — гэта здрада блізкіх і сяброў. Я пераканаўся ў наступных рэчах. Па-першае, нельга кожнаму верыць і давяраць. Па-другое, калі ты маеш сваю каманду, сваіх людзей, ты мусіш усімі сіламі яе падтрымліваць і развіваць.
«Імідж донжуана штучны»
«НН»: Нядаўна можна было прачытаць у тваім Фэйсбуку, што галоўны рэжысёр «Авеля» прапаноўваў табе супрацу. Якім чынам?
ФВ: Сяргей Ждановіч ужо некалькі год набіваецца ў сябры. Задобрываў і запрашаў на ўсе свае прэзентацыі. Мяне запрашалі ў якасці памочніка рэжысёра, потым прасілі дапамагаць з перакладам, а ў выніку ўвогуле прапаноўвалі быць кансультантам разам з Наталляй Радзінай [галоўны рэдактар сайта «Хартыя-97» — «НН»]. На мой погляд, вакол гэтага праекту сабраліся вялікія аферысты. Фільм будзе выкарыстаны для прапагандысцкіх мэтаў.
«НН»: Пасля фільма «Жыве Беларусь» ты пабываў на многіх кінафэстах, у тым ліку ў Канах. Які ён, гэты кінасвет?
ФВ: Ён хутчэй жорсткі, чым гламурны. Усе творцы паміж сабой канкуруюць. Рэжысёры адзін аднаму дапамагаць не хочуць. Калі ў цябе ёсць ідэя, не зрабі памылку і не раскажы пра яе, інакш ёй у любым выпадку скарыстаюцца. Я атрымаў там шмат кантактаў, якія спатрэбяцца нам для адраджэння беларускага кіно ў будучыні.
«НН»: Пасля таго, як ты выклаў фота з акторкай-мадэлькай, якая знялася ў фільме «Авель», ізноў пачуліся каментары, кшталту таго, што Франак ахмурае чарговую дзяўчыну. Табе падабаецца твой імідж донжуана?
ФВ: Імідж такі ствараўся штучна. У тым ліку лукашэнкаўскімі рэпартажамі, дзе мяне ў армію нібыта забіралі з прытона.
«НН»: А вяселля пакуль не плануецца?
ФВ: Пакуль не. Шмат яшчэ працы, яна стаіць на першым месцы.
Людьми года по версии «НН» становились:
2008 — футбольный тренер Виктор Гончаренко
2009 — Наталка Василевич и другие
2010 — подполковник милиции в отставке Николай Козлов
2011 — музыкант Сергей Михалок
2012 — вернувшие в Беларусь Статут ВКЛ Алексей Батюков, Дмитрий Яцкевич, Андрей Радков
2013 — белорусскоязычные дети
