А першай гадзіне ночы дамоў у Менск з калёніі «Віцьба‑3» прывезьлі Аляксандра Казуліна. Палітвязьня не вызвалілі, а толькі далі трохдзённы адпачынак на час пахаваньня яго жонкі Ірыны, якая памерла 23 лютага.
СМС-паведамленьне пра гэта брат палітвязьня скінуў на рэдакцыйны тэлефон а 1.50.
Праз гадзіну журналісты радыё «Свабода» ўбачыліся з Аляксандрам Казуліным у ягонай кватэры, дзе стаяць партрэты Ірыны з чорнымі жалобнымі стужкамі. У момант сустрэчы былы кандыдат на прэзыдэнта даваў інтэрвію па тэлефоне.
Запомніліся першыя словы, пачутыя ад Казуліна:
«Бывалі дні, калі я атрымліваў па 200 лістоў. Але як ні дзіўна, большасьць зь іх была зь іншых краінаў сьвету. Беларусам яшчэ трэба будзе прачнуцца».
У Менск Аляксандра Казуліна прывёз на звычайных «Жыгулях» начальнік калёніі Віталь Агнісьцікаў.
Яшчэ ўчора гэты ж міліцыянт заявіў журналістам, што рыхтуе адмову ў водпуску Казуліну, паколькі той «меў чатыры дысцыплінарныя спагнаньні».
Позна ўвечары ён ужо паказваў былому кандыдату на прэзыдэнта свой загад пра водпуск.
«Вы не ўяўляеце, што тады адбывалася ў калёніі, — згадвае Аляксандар Казулін.— Калёнія была ачэплена АМОНам, унутры паўсюль ахова, перасоўваньні былі забароненыя».
Аляксандар Казулін апавёў, як даведаўся пра сьмерць жонкі.
24‑га раніцай Віталь Агнісьцікаў выклікаў яго да сябе у кабінэт і паказаў тэлеграму. Днём раней Аляксандар Казулін прасіў даць яму тэлефон, каб пазваніць дамоў, але тэлефону «не знайшлі». І вось ён адчуў жудасны боль, што нават не змог яшчэ раз сказаць Ірыне слова падтрымкі.
«Я сказаў: «Усё! Мяне стрымлівала хвароба жонкі, зараз нішто не стрымлівае» і адразу абвясьціў галадоўку. Сарваў з сябе ўсе турэмныя нашыўкі і абвясьціў, што больш іх парадкам не падпарадкоўваюся. Тады ж напісаў заяву пра галадоўку на 4‑х старонках, дзе усё патлумачыў: і пра незаконны арышт, і пра неабходнасьць паехаць на пахаваньне Ірыны.»
Віталь Агнісьцікаў у канцы дня скажа журналістам, што ён нічога не чуў пра галадоўку, а 25‑га лютага з калёніі прыйдзе афіцыйная інфармацыя і пра тое, што нібыта «Казулін не напісаў заявы пра адпачынак».
«Гэта звычайная хлусьня. Я пра ўсё напісаў у заяве і падпісаў, як звычайна падпісваюся: «незаконна асуджаны А. Казулін».
Аляксандар Казулін мяркуе, што ягоную жонку Ірыну «падштурхнула да апошняй рысы ўлада».
Спачатку тым, што незаконна арыштавалі і асудзілі яго як кандыдата на прэзыдэнта ў 2006 годзе.
«Аляксандар Лукашэнка добра ведаў, што яна ўжо тады была хворая», — згадвае спадар Казулін. На яго думку, Ірына, застаўшыся безь яго, «страціла на перажываньні сілы, якія былі патрэбны для барацьбы з хваробай».
Апошняй кропляй, паводле Аляксандра Казуліна, быў «гандаль», пра які Аляксандар Лукашэнка сказаў тыдзень таму ў Віцебску. Калі ўмовай вызваленьня і сустрэчы з чалавекам, у якога рак чацьвёртай стадыі, паставілі тэрміновы выезд абаіх за мяжу.
«Калі б я папрасіў тады мяне азалаціць, азалацілі б, толькі каб выштурхнуць зь Беларусі», — мяркуе Аляксандар Казулін.
На гэтыя ўмовы Аляксандар й Ірына не пагадзіліся. Платай стала тое, што яны ўжо ніколі не пабачацца.
«У мяне ад гэтага разрываецца сэрца», — кажа Казулін.
Сёньняшнюю Беларусь Аляксандр Казулін параўноўвае з калёніяй.
«Толькі гэта калёнія сучасная, мадэрнізаваная, дзе правяць тыя, хто сам вінаваты ў злачынствах».
Трэцяя частка лістоў на волю і з волі да адрасатаў не даходзіць. Большасьць скаргаў на незаконныя прысуды і дзеяньні адміністрацыі застаюцца там жа, у турме. За кратамі шмат ахвяраў міліцэйскіх ці пракурорскіх прыпісак, кампаній, экспэрымэнтаў.
«Справакавалі гаспадара прадаць некалькі галовак маку, а потым пасадзілі на 6 гадоў», — адна з турэмных гісторый, сустрэтых Казуліным у «Віцьбе‑3».
Паводле Аляксандра Казуліна яму, як кандыдату на прэзыдэнта, карысна было вывучыць і той бок жыцьця, які адкрываецца за кратамі.
«Заяўляю: трэба перагледзець дзесяткі тысяч такіх вось сфальшаваных крымінальных спраў», — кажа Аляксандар Казулін.
Ён мяркуе, што ёсьць прамая сувязь паміж турэмнымі парадкамі ў Беларусі і тым фактам, што у свой час Аляксандар Лукашэнка працаваў у адміністрацыі адной зь беларускіх калёній.
Ці прыстасаваўся Аляксандар Казулін да турэмных парадкаў?
Пра сябе ён кажа, што застаўся вольным чалавекам. Прайшоў пакараньні, галадоўку, ізалятар, яго абмяжоўваюць у кантактах зь іншымі вязьнямі, але ён не здаецца.
«Ніякага памілаваньня падпісваць ніколі ня буду», — цьвердзіць Аляксандар Казулін і сам пераходзіць ў атаку:
«За гэтыя тры дні падам на Аляксандра Лукашэнку ў суд за маральныя пакуты маёй жонцы Ірыне».
Таксама палітвязень папярэджвае, што працягне ў калёніі галадоўку.
«Буду далей галадаваць і патрабаваць ня толькі свайго вызваленьня, але і вызваленьня Андрэя Кіма. Ён, дарэчы, шмат пісаў мне ў калёнію, завочна мы добра знаёмы», — кажа Аляксандар Казулін.