Старшыня АГП Анатоль Лябедзька расказаў «Нашай Ніве», навошта ідзе ў кандыдаты, на што разлічвае і чаму байкот – гэта не выйсце.
Анатоль Лябедзька са сваімі ўлёткамі на рынку ў Салігорску
«НН»: Гэта першы раз за 25 гадоў вашай палітычнай дзейнасці, калі вы ідзеце кандыдатам на прэзідэнцкія выбары. Што паўплывала на такое рашэнне? Чаму зараз?
Анатоль Лябедзька: У 2001-м мы падтрымлівалі Ганчарыка, у 2006-м — Мілінкевіча. У 2010 годзе не атрымалася з адзіным кандыдатам, ніхто не падтрымаў ідэю аб праймерыз, дарэчы, як і сёння. У такіх умовах прыходзіцца ісці на выбары самім, бо інакш выпадаеш з палітычнага працэсу.
«НН»: А чаму апазіцыя зноў не можа аб’яднацца?
АЛ: Апазіцыя гэта ўвогуле не нешта цэльнае…
«НН»: Так, але ў вачах звычайнага чалавека ёсць улада, а ёсць апазіцыя. І ўсё, без нюансаў.
АЛ: Напэўна, так. Адзіны кандыдат — гэта важна. Але не настолькі, каб успрымаць яго адсутнасць як алібі, маўляў, няма адзінага, і можна нічога не рабіць.
А аб’яднацца не змаглі, таму што ў 2010 гэта была барацьба амбіцый саміх кандыдатаў, а сёлета улада аказалася больш моцнай. Лепш падрыхтаванай. За 20 гадоў яна навучылася працаваць з апазіцыяй.
«НН»: Але ж вясной дакумент аб тым, як будуць абіраць адзінага кандыдата, не падтрымалі толькі Калякін і Вы.
АЛ: Не зусім так. Там былі розныя рэдакцыі дакумента. Мы хацелі, каб усё рабілася паводле прынцыпу роўных мажлівасцяў. Так не атрымлівалася. Тыя ж «Гавары праўду!» хацелі, каб дэлегатаў на Кангрэс дэмакратычных сіл вылучалі праз збор подпісаў, мы выступалі за тое, каб кандыдатаў абіралі на сходах. Бо мы ведалі, што «Гавары праўду!» мае спецфінансаванне на збор подпісаў, само сабой, яны мелі перавагу. Але сёння я перакананы, што калі б мы падпісалі той дакумент, то ўсё роўна потым бы нешта трэснула.
«НН»: А навошта вы ўвогуле ідзеце ў кандыдаты? Перамагчы не атрымаецца, гэта ўсім зразумела.
АЛ: Я б не ўвязваўся ў гэтую кампанію, калі б не было моцнага эканамічнага крызісу. Крызіс дае нам шанец. Бо адна справа, калі ідзеш да чалавека і прапануеш сваю праграму пераменаў, а ён думае, што ў яго ўсё больш-менш нармальна. А цяпер я адчуваю, што многіх дапякло, у людзей ёсць падвышаная цікавасць да альтэрнатывы, яны хочуць яе пабачыць, яе пачуць.
«НН»: Але чаму не байкатаваць?
АЛ: Па-першае, няўдзел толькі аблегчыць задачу уладзе. Па-другое, байкот мае сэнс, калі ў яго ўключаны ўсе палітычныя структуры. Адзіная спроба арганізаваць байкот была ў 2000 годзе. Была парламенцкая кампанія, і тады дамовіліся амаль усе, не падтрымалі толькі Статкевіч і Калякін. І улада тады прызнала, што выбары не адбыліся. Пасля гэтага – толькі размовы, тое, што я ўвогуле называю «палітычным дармаедствам».
«НН»: І хто такія «палітычныя дармаеды»?
АЛ: У апазіцыі дзве лініі разлому. Першая – гэта ўдзельнічаць ці не. Другая – калі ўдзельнічаць, то з якімі мэтамі і па якім сцэнары. Ёсць частка людзей, якая лічыць, што ў сённяшнюю сістэму можна інтэгравацца, частка – што не.
Возьмем удзел і не ўдзел. Канкрэтная сітуацыя: Статкевіч у турме, заклікаюць яго падтрымаць, увайсці ў яго ініцыятыўную групу. Мы таксама ў яе ўвайшлі, я і 250 сяброў АГП. Але гэтая кампанія для таго, каб тэма палітвязняў не прасядала, каб не гублялася ўвага да яе. І мы разумеем, што ў гэтай кампаніі ёсць кропка, калі не зарэгіструюць ініцыятыўную групу. Што пасля гэтага будуць рабіць 250 чалавек з АГП, я ведаю.
«НН»: І што?
АЛ: Яны будуць з гэтай тэмай працаваць падчас збору подпісаў, і калі нас зарэгіструюць, пра гэтую тэму мы будзем гаварыць. А што будзе рабіць асноўная маса тых, хто ўвайшоў у ініцыятыўную групу Статкевіча? Нічога.
«НН»: Але ж ці не з’яўляецца ўся наша апазіцыя ў нейкім сэнсе такімі «дармаедамі»? Бо што яна робіць пяць гадоў паміж выбарамі, звычайны выбаршчык не ведае.
АЛ: Тут ёсць свае моманты. Падчас выбарчай кампаніі мажлівасцяў нашмат больш. Я ў жорсткім рэжыме працую 1,5-2 апошнія месяцы: паездкі, сустрэчы, раздача інфармацыі… За гэты час мы фактычна зрабілі больш, чым за папярэдні год.
Да таго ж зараз нас не чапаюць. Напрыклад, мы хадзілі на МАЗ, раздавалі буклеты, нас здымалі на відэа, але не перашкаджалі. Калі займацца тым жа па-за межамі кампаніі – праз некалькі хвілін прыязжае «варанок», затым 15 сутак і ўсё. Мы робім мала не таму, што не хочам, а таму, што не дазваляюць. А падчас выбараў яны вымушаны нас цярпець, бо ім трэба «прадаць» гэтыя выбары як дэмакратычныя. І мы павінны гэта выкарыстаць.
Фота БелаПАН
«НН»: І як будзеце выкарыстоўваць? Паедзеце па ўсёй краіне, каб паспець ахапіць як мага больш населеных пунктаў?
АЛ: Па вёсках не паедзем. Наша мэтавая аўдыторыя – прадпрымальнікі і рабочыя на прадпрыемствах, дзе ёсць праблемы. На іх мы робім стаўку пры зборы подпісаў. У вёсках таксама ёсць праблемы, але ў нас не так шмат рэсурсаў. І мы вырашылі засяродзіцца на дробным бізнэсе і рабочых. Ходзім па рынках, выходзім на прахадную МАЗа, трактарнага завода. Гэта дасць больш карысці, чым выдаткаваць цэлы дзень на тое, каб цябе пабачылі пяць бабулек.
«НН»: Збярэце подпісы, пойдзеце на выбары, прайграеце. Навошта гэта ўсё?
АЛ: У нас сёння дзве галоўныя задачы. Першая – не дапусціць легітымацыі кампаніі, калі не будзе свабодных сумленных выбараў. Калі выбары прызнаюць нелегітымнымі – гэта і будзе перамога. Справа ж не ў лічбах, на іх мы не ўплываем ніяк.
Другая задача – праз эканамічную альтэрнатыву, праграму «Мільён новых працоўных месцаў» павялічыць колькасць удзельнікаў палітычнага працэсу. Праз крызіс, праз страўнік трэба зрабіць людзей больш актыўнымі, каб яны зразумелі, што валун, які ляжыць на дарозе, мы без іх удзелу не зварухнем.
«НН»: Вы не думаеце, што тысяча чалавек вас пачуе, пяцьсот прыйдзе, а ў выніку застанецца з вамі дваццаць?
АЛ: Можа, так. А можа, і наадварот. Гэтая кампанія не падобная ні на адну папярэднюю, на яе ўпершыню няма сродкаў. І сёння многія, хто даведаўся, што мы не будзем плаціць за збор подпісаў, сышлі. Але многія і прыйшлі, прычым шмат людзей сярэдняга ўзросту. У іх няма досведу, але ў іх гараць вочы. Для нас будзе яшчэ добрым практычным вынікам выбараў і тое, што мы сфармуем рэальную каманду, здаровы касцяк. Я і так думаю, што нам лягчэй, чым «Гавары Праўду!», бо ў іх французскі легіён. Так яны пабудаваныя.
«НН»: А як ставіцеся да іншых кандыдатаў?
АЛ: Я не згодзен з палітычнымі поглядамі Калякіна, але вельмі паважаю яго і як палітыка, і як чалавека. Астатніх каментаваць не хачу. Але я лічу, што «Народны рэферэндум» гэта ўвогуле тупік, гэта падман людзей. Рэферэндум калі і пройдзе, то пройдзе так, як захоча улада. Сёння рэферэндум — гэта інструмент Аляксандра Лукашэнкі для таго каб нешта забраць у нас ці дамагчыся нейкіх сваіх мэтаў.
«НН»: Вы сказалі, што ідзеце за пэўнымі вынікамі. Але ў 2010 у камандзе Раманчука таксама ішлі за вынікам. І што атрымалася?
АЛ: У мяне была думка, што Раманчук у якасці кандыдата — гэта цікавы ход. Ён быў адзіны эканаміст з усіх кандыдатаў. Сустрэчы з людзьмі ён праводзіў выдатна, каб адказаць на сацыяльнае ці эканамічнае пытанне, яму не патрэбны былі ніякія спічрайтэры. І нас падтрымлівала моладзь, актыўныя людзі.
Сама кампанія прайшла для нас вельмі добра. Але ніхто не мог прагназаваць, што адбудзецца 20 снежня. Маці ж не нараджаюць дзяцей, каб з іх рабілі цвікі. Да Раманчука прыехалі ў 2 гадзіны ночы, сказалі, што зараз Лукашэнка залье крывёю краіну, першы, хто будзе забіты, гэта будзе Лябедзька, і гэтыя жыцці будуць на тваім сумленні. І ён спалохаўся.
«НН»: А хто прыехаў?
АЛ: КДБшнікі, хто ж яшчэ.
«НН»: І сказалі, што Лукашэнка залье крывёй краіну?
АЛ: Так. Калі я выйшаў з «амерыканкі», мне Яраслаў расказаў. Зразумейце, што там жа пытанне не толькі ў Раманчуку. Колькі кандыдатаў падпісалі паперы аб супрацоўніцтве з КДБ! Колькі падпісалі ўсё: дзе яны і як працавалі, адкуль грошы ішлі… Заява Раманчука была публічнай, але юрыдычнай вагі не мела. Астатнія фактычна далі паказанні.
Таму можна сказаць, што сама кампанія была ўдалай, але па выніках мы выйшлі ў мінус.
«НН»: Не баіцеся таго ж і на гэтых выбарах?
АЛ: Баяцца – значыць нічога не рабіць. А гэта нам не падыходзіць.
Фота Сяргея Гудзіліна
