Нам тут собіла нядаўна натрапіць на адну спрэчку… Людзі спрачаліся, ці правільна праграмы да смартфонаў называць «дадаткамі».
У спрэчных пытаннях найлепшы аргумент — аргумент ad verecundiam: «У слоўніку напісана так…», або яшчэ мацней, на маю думку, — «Янка Купала казаў так…». Чаму гэты аргумент я лічу наймацнейшым? Бо з Янкам Купалам не варта спрачацца. Ён быў такім майстрам слова, што толькі дзіву дацца ды за гарою пакланіцца. З прыкладамі мовы іншых паэтаў і пісьменнікаў — таксама лепей не спрачацца: яны майстры, ад якіх нам трэба пакорна вучыцца.
У выпадку са смартфонамі — хто вызначае «правільнасць»? Мы можам толькі выказаць сваё суб’ектыўнае стаўленне да таго ці іншага слова, якое яшчэ не ўгрунтавалася, не астоялася.
Лепей было б, каб сядзела недзе нейкая Рада беларускае мовы ды прапаноўвала фірмам новыя словы да новых з’яў, што тыя прыносяць на беларускі рынак. Але такое Рады пакуль няма. Таму людзям прыходзіцца выкручвацца неяк саматугам. А гэта ідзе цяжка і павольна. Але затое больш натуральным чынам.
Калі вяртацца да нашай канкрэтнай спрэчкі, то спрачацца, ці можна праграмы да смартфонаў называць дадаткамі, ці не — гэта, відаць, тое самае, што спрачацца, ці можна невялікую саву з чорнымі вачыма, што жыве ў нашых лясах, называць кугакаўкай. Вядома, можна. Гэта сава. Гэта кугакаўка. Так людзі называюць. Так біёлагі ў сваіх кніжках запісалі. Таксама і дадаткі да смартфона. Так, гэта праграмы, гэта дадаткі да стандартнага набору праграм у праграмнай абалонцы смартфона. Калі я памыляюся, то хай мяне паправяць інфарматыкі.
Вытворцы назвалі гэтую з’яву аплікацыямі — слова, што каранямі зыходзіць да лацінскага дзеяслова applico — «прыкладаць». Відаць, дыстрыб’ютары ў Расіі параіліся з мовазнаўцамі, як лепш перадаць гэтую з’яву па-руску, бо надта ж харошая гэтая калька — «приложение».
А з гэтага «приложения» мы ўжо неяк саматугам скляпалі наш «дадатак».
А што рабіць, калі ніхто не хацеў стаць нам у прыгодзе? Ані мовазнаўцы, ані дыстрыб’ютары ў Беларусі.
Думаю, так яно ўжо і астоіцца. Ну і няхай.
А калі ў нейкім коле закруціцца нейкая іншая версія і яны пачнуць канкураваць — хай сабе канкуруюць. Гэта ўсё натуральныя працэсы мовы. А мовазнаўцам трэба будзе потым усё гэта ў слоўнікі запісаць.
