— Так, так, во тут стань, за ронда, я патэлю.
— Што?
— Ну, за ронда… Гэта кальцо, па-польску.
— Ааа.
— Во, будзеш у Польшчы, спытаешся дарогу, табе скажуць: «За ронда». А ты ўжо будзеш ведаць, бо табе Чэсік сказаў!
Наш белы «Пежо» мінае кальцо з палісаднікам пасярэдзіне. З палісадніка расце бетонны колас на тле шасцяронкі з надпісам «Свіслач». Уся кампазіцыя пафарбаваная ў розныя колеры: жоўты —«залаты» — колас, чырвоная шасцярня і блакітны надпіс.
— Во тут спыні, я на камурку набяру яму, — нервова махае далонню Чэсь, ужо трымаючы ў зубах цыгарэту, — ну і надвор’е… я пер-рдолю.
На дварэ ліе як з вядра. Людзей няма. Пара аўто прыпаркавана каля ходніка далей за нас. Па іншы бок дарогі — касцёл з чырвонай цэглы. На гэтым месцы некалі стаяў драўляны, старажытны, куды хадзіў маліцца ці проста за кампанію з сябрамі-гімназістамі малады Каліноўскі.
— Чэсь, с цебя няўстойка, многа цем не запілім такой пагодай, — падміргвае рускамоўны кіроўца і фатограф Валодзік.
— Ага, я ўжо бачу… — паспявае кінуць Чэсік, выходзячы папаліць у капюшоне ды з тэлефонам у руцэ.
Свіслач — «калыска рэвалюцыі». Штогод тут праходзіць ушанаванне памяці братоў Каліноўскіх — людзі збіраюцца, кладуць кветкі, кажуць сумныя прамовы. Аўтобус з Горадні, аўтобус з Менска, пара легкавушак. Знічкі ў лампадках, песні пад гітару на ўскрайку пушчы, ціхары з камерамі «Sony»… Штогод тое самае.
Паўстанцкі фэст традыцыйна ладзіцца на пачатку лістапада, таму «лісты шчасця» з запрашэннямі ў суд прыходзяць актывістам праз пару тыдняў — у сярэдзіне ці бліжэй да канца месяца. Часам, праўда, судовае рашэнне з сумай штрафу прыйдзе задняй датай — на каталіцкае Раство ці Новы год. Штогод — тое самае.
Сёлета першым у суд запрасілі мясцовага актывіста Мішу Палуйчыка. Да яго мы і прыехалі ў Свіслач. Мы — журналісты.
— Ні фіга не паработаем, — нарэшце выдае Валодзік, узіраючыся кудысьці ў перспектыву вуліцы.
— Мда, — я зноў гляджу ў бакавое акно.
Кроплі малююць кругі на лужынах. Нас абмінае чырвоны «Фальксваген Пасат», на якіх раней было модна вазіць саляру ў Польшчу. Зеляніны ўжо няма, на ўзбочыне адно размоклая, растаптаная ботамі зямля. Недзе жоўтая, гліністая, а месцамі сапраўдны чарназём…
— Працуем, — залятае ў салон Чэсь, ад якога тхне тытунем, — ён у сябе ў краме. Вуліца Камсамольская… Карацей, едзь проста пакуль. Толькі голас нейкі стомлены…
Мястэчка выглядае як мёртвае. Жыццё затаілася ў драўляных старасвецкіх хатах, двухпавярховых стандартных дамках з сілікатнай цэглы, тлее ў сталоўцы, дзе праходзяць усе мясцовыя вяселлі і памінкі, падазрона глядзіць праз наноў пастаўленыя сёлета шклопакеты ў лякарні.
— Стой, стой, во, бачыш, аптэка справа, — з задняй сядушкі зноў падае голас Чэсь, — ставай ту!
Польска-беларуская Чэсікава гаворка цалкам арганічная. Хлопец з каталіцкай сям’і прайшоў свайго часу ўсе «колы пекла»: прафсаюзны рух, лістоўкі на прахадной, страйк, звальненне, біржа праца і камяні на полі разам з бічамі, Саюз палякаў, рэпрэсіі, журналістыка… «Французскае радыё», — стандартны адказ Чэся на пытанне рэспандэнтаў пра месца работы. — А што? Хай дакажуць, што я там, кур-рдэ, не раблю!» Цяпер Чэсю даўно за саракет, сям’я і дзеці.
Абабіты пластыкавым сайдынгам шапік выглядае самым дагледжаным будынкам вуліцы. Над уваходам рознакаляровая шыльда па-беларуску: «Тысяча дробязяў». Адметна, бо іншыя шыльды на мове ў мястэчку — старыя і пашарпаныя — рэлікт беларусізацыі 90-х, а тут новая! Значыць, чалавек зрабіў свядома. Свядомы чалавек.
— Чэсць, — акуратна вітаецца журналіст «Французскага радыё».
— Вітаю, — пасля невялікай паўзы працягвае руку мужчына з-за прылаўка пустой крамы.
Мужчына нечым нагадвае шэрыфа з амерыканскіх вестэрнаў. Акуратныя дагледжаныя вусы, сівыя скроні, сінія джынсы. Здаецца, вось-вось дастане з-пад прылаўка драбавік!
— Як гандаль, Міхал?
— Ідзе паціху, бачыце.
— Стаіць ваша… «калыска рэвалюцыі»?
— Стаіць, ціха.
Азіраюся навокал. Крама адпавядае назве: навакол — тысяча дробязі. Бенгальскія агні, стэплеры, пластыкавыя гадзіннікі, тачылкі для нажоў і нажніц, ліхтары, сшыткі ў клетку ды ў лінейку, абкладанкі на пашпарт… У куце — асобная камера для кветак! Ружы ды лілеі зачыненыя — адмысловы тэмпературны рэжым.
— Мы… не моцна замінаем? — зноў акуратна перапытвае Чэсь.
— Не, — манатонна хітае галавой Міша, запаўняючы нейкую накладную.
Голас Палуйчыка зусім ціхі, амаль нячутны. Пісаць яго на відэа было б суцэльнай катастрофай…
— Ідзеш у суд? — яшчэ больш асцярожна пытае Чэсь.
— Не, — зноў хітае галавой суразмоўца, не адрываючы вачэй ад паперы.
Паўза. Чутно, як на вуліцы ідзе дождж. Я гляджу праз шыбу: у бок аптэкі сунецца жанчынка ў цэлафанавым празрыстым дажджавіку. Па лекі, ціск хіба праз надвор’е…
— Ну а што ісці? — нарэшце падымае галаву гаспадар крамы. — Зноў штраф будзе. Што я там не бачыў?.. Пасля лістом дашлюць.
— Ну так, але ж, кур-рдэ…
— Але, калі вам трэба… — Міша ўстае ды разгублена разводзіць рукамі, — то я магу. Толькі жонка пашпарт хай прывязе.
— Мы, не…
— Драсце, — у краму заходзіць хлопец у скуранцы, з-пад якой тырчыць капюшон, — есть обложкі на паспорт?
— Здароў, так, ёсць, — Міша паплыў у іншы сектар крамы, не выходзячы з-за прылаўка.
— …Хадзем папалім, — жэстам паказвае на дзверы Чэсь. — Зараз вернемся!
— Валодзя, хадзем…
Добра, што пад казырком ёсць троху месца. Бо мой левы чобат ужо мокры, а ў Валодзіка хіба абодва. «Купляйце беларускае», як кажуць.
— Слухай, мы ж яго ў суд пад рукі не павядзём.
— Не, кур-рдэ, не павядзём… Ну і кавал нам Міша зрабіў… Я е…
— Ну, он, па-мойму, сам есчо не решіл, — прыжмурвае адно вока Валодзік.
— Сам-та ён не рашыў…
— Дык якая праблема? Зробім матэрыял пра тое, што ён не пойдзе ў суд.
— Ну так… Грамадскі актывіст лічыць суд несправядлівым і ігнаруе. Можа быць… Але вынік, скуль ты возьмеш? Канечне, можна ў канцы пасяджэння зайсці і спытаць, колькі далі штрафу, назвацца сваяком. Працэс адкрыты…
— Калі не перанясуць з-за яго адсутнасці.
— Кур-рдэ…
* * *
Быць актывістам у Мінску і ў Свіслачы — дзве розныя рэальнасці. У вёсцы ці ў мястэчку звычайна адзін ці два сябры Фронту. Іх усе ведаюць, яны ўсіх ведаюць. Перад кожным 25 Сакавіка міліцыя іх правярае, цікуе зранку пад хатай на недарагой «ацечаственнай» легкавушцы, зазвычай чамусьці срэбранага колеру, каб толькі дзядзька не паехаў у Мінск ці не выйшаў з якім плакатам на вуліцу.
Калі цябе затрымаюць у Мінску — пра цябе будуць пісаць усе СМІ, праваабаронцы пачнуць абзвоньваць РУУСы ды ізалятары, на Акрэсціна на наступны дзень пацягнуцца чуллівыя жанчынкі з пакетам, дзе будзе цёплая вопратка, цыгарэты, мінералка і туалетная папера.
А тут… Каму ты трэба? У цябе можа згарэць машына, табе атруцяць сабаку, абрэжуць дрот, паламаюць паркан. Каму ты што дакажаш? Ты адзін. Так людзі співаюцца (кагосьці спойваюць), паміраюць (кагосьці знаходзяць з праламанай галавой…). Але Міша іншы. Упарты.
Міша Палуйчык не проста «шчыры беларус» (з гатунку «абняць і плакаць»), але круты, па мясцовых маштабах, бізнэсовец. Мае дом, аўто, крамку з тысячай дробязі. Штогод ён дапамагае ладзіць Паўстанцкі фэст, на які прыязджаюць мінчукі, каб памахаць сцягам ды выступіць перад журналістамі цягам некалькіх гадзінаў. Штогод адграбае, калі мінчукі звальваюць. Мінулая канфіскацыя з крамы пацягнула на 100 мільёнаў…
Але Міша не адзін. Іх было раней трое, мясцовых фронтаўцаў. Адзін спіўся, другі памёр…
* * *
Белыя пластыкавыя дзверы адчыніліся, з крамы выйшаў шчаслівы ўладальнік новай абкладанкі на пашпарт. Чэсь кінуў бычок, і мы падаліся ўсярэдзіну.
— Слухай, Міша, няма праблемы, як не хочаш ісці, то не ідзі, кур-рдэ, зробім матэрыял, маўляў, ты, грамадскі актывіст…
— Не, хлопцы, я пайду. Я вырашыў.
— Ты падумай, не спяшайся, — Чэсь, здаецца, пачаў разумець, што Міша наўпрост не можа адмовіць гарадскім, якія ДЗЕЛЯ ЯГО прыехалі сюды за сто кіламетраў. — Мы пакуль у сталоўку, пазней сюды пад’едзем… Слухай, во, а маеш тачылку для нажа? Жонка даўно прасіла.
Міша згінаецца і пачынае нешта шукаць пад прылаўкам. Яшчэ раз азіраюся на стракаты асартымент тавару, гляджу на кошты: 7 тыс., 20 тыс… Колькі ўсяго тут трэба канфіскаваць на 100 мільёнаў?! Колькі чалавек тут мае адпрацаваць, каб адбіць такія грошы?..
І гэтыя мільёны яму не вернуць праваабаронцы: гэта ж не камп'ютары з партыйных офісаў, з якімі можна развітвацца з усмешкай, — дабрадзеі кампенсуюць. Тут ніхто нічога не кампенсуе. Бо артыкул стапудова быў «эканамічны». Бо Міша не круты партыйны бос, які можа разагнаць сітуацыю як палітычную і атрымаць грошы. Бо гэта Свіслач.
— Гэтую не бяры, за паўгода сточыцца, — па-гаспадарску, з веданнем справы тлумачыць Палуйчык, які цяпер у сваёй стыхіі, — во гэтая, за 25 тысяч. Беларускамоўным зніжка 20%…
Апошнія словы Міша дадае з добразычлівай усмешкай і глядзіць Чэсю ў вочы. Бо ён здзяйсняе грамадскі ўчынак — робіць зніжку «сваім». Брусок падае Валодзіку ў заплечнік, каб не выпаў з кішэні. Выходзім.
— О-о, вітаю! — нос у нос сутыкаемся з Валерам, рэдакцыя якога… канкуруе з рэдакцыяй «Французскага радыё», а значыць, ён таксама на суд… — А чаго не сказалі, што едзеце?
— Дык мы… не збіраліся, — усміхаецца Чэсь.
— …Ясна. То ўбачымся, — Валер усміхаецца ў адказ.
— Ага!
Белыя дзверы зачыняюцца за Валеравай спінай.
— Усё, пі..ц, — сплёўвае Чэсь.
— Што?
— Што-што… Калі тут Валера, то ён дакладна Мішу ў суд павалачэ. Ці ён дарма 100 кэмэ піліў на сваёй «аўдзі» пад дажджом?
— Думаеш?
— Но яснэ, кур-рдэ!..
* * *
Будынак суда ў Свіслачы нагадвае фартэцыю. Пастарунак, ІЧУ, Дэпартамент аховы, суд — усё ў адной камяніцы з пляцыкам, агароджаным бетонным парканам з маткамі ягазы наверсе. Нібы каланіяльная крэпасць для крэолаў, каб бараніцца ад індзейцаў, якія жывуць навокал. У часы Каліноўскага расейскі гарнізон тут хіба выглядаў падобна, толькі з брамай, пафарбаванай у чорна-белыя палоскі, ды скуластым вусатым казаком на варце.
Унутры надзіва ўсё аказалася неяк душэўна і нават па-хатняму. Унізе ніхто ні ў кога не спытаў дакументы — цалкам пусты хол. На другім паверсе сумуючы сяржант паздароўкаўся з Мішам, нічога лішняга не пытаючы, ды зноў занурыўся ў «Прессбол». Усе свае.
Поручні на сходах, мэбля, стэнды, абшыўка — усё з дрэва, пушча ж побач. Дакладны кантраст са сталічнымі судамі, з пліткай ды стэрыльнасцю, якія нечым нагадваюць моргі. Тут усё інакш. Можна прысесці ў старое высокае судзейскае крэсла, якое вынеслі ў калідор, калі спісалі. Або павесіць куртку на вешалку, мабыць, часоў Цанавы, з таўшчэзным тачоным стрыжнем. А вось ужо і час заходзіць у залу…
— Встаць, суд ідзёт!
Падымаемся. Мажны кучаравы суддзя займае сваё месца. Праваруч ад яго — сакратарачка са стрыжкай карэ і празрыстай шарыкавай ручкай з сінім верхам — у мяне ў школе такая ж была.
— Прысажывайцэс…
Што робіць журналіст на судзе? Нешта піша або малюе ў нататніку. Я звычайна малюю «пагонькі» ды «крыжыкі». Натую прозвішчы, трапныя слоўцы. Вывучаю абрысы Беларусі на гербе, якія чамусьці ў кожнай установе розныя: то Гарадзеншчыны няма, то абрысы краіны набліжаюцца да ідэальнай формы шара (як таго і хацеў Карскі)…
Сведкі, як заўжды, два міліцыянты. Чэмер і Гарбачонак (прынамсі, я так запісаў). Адзін — начальнік РАУСа, другі — начальнік ІЧУ. Парачка-твікс. Абодва ахоўвалі ўрачыстасці па братах Каліноўскіх. «Ахоўвалі»… ад кого?
— …А што дзелалі дземанстранты?
— Ну, с флагамі стаялі, рэчы талкалі, — водзіць рукой у паветры лысаваты начальнік РАУСа, — как всігда.
— А гражданін Палуйчык был там?
— Был гражданін…
Міша сядзіць спінай да нас на першай лаўцы. Твару і эмоцыяў не бачна, толькі патыліца. Але Міша хвалюецца, вядома. Хоць і трымае сябе ў руках. Ягоны голас падчас дачы паказанняў такі ж ціхі, як у краме, поўны нейкага фаталізму:
— Скажыце, — Міша звяртаецца да міліцыянта, — а бел-чырвона-белы сцяг забаронены ў Беларусі?
— Ну… как вам сказаць, — перамінаецца з нагі на нагу Чэмер, — я такой інфармацыі не імею… У нас есть наш флаг, вот, — паказвае рукой на дзяржаўны штандарт у куце, — а бело-красный… не знаю.
— Дзякуй.
Гэты «дзякуй» Міша дадае кожны раз, калі гаворыць з суддзёй ці задае пытанне міліцыянтам. Задаючы пытанне, Міша стаіць, трымаючы далоні разам, у замку, як падчас малітвы. «Дзякуй»… За што?
— Втарова наябра я нёс службу вмесце з групай відеафіксацыі сначала на кладбішчэ, патом возле памятнікав, позже — в дзерэвні Якушовка, — адрывіста, як друкавальная машынка, дае паказанні Гарбачонак.
— А гражданіна Палуйчыка відзелі?
— Так точна. На кладбішчэ с флагам. Возле памятнікав — тожэ с флагам. В Якушовке уже без флага — аддал таварышчам.
Гарбачонак зусім іншы за расхлябанага пузатага Чэмера. Акуратны, падцягнуты, выканаўчы, граматна выказвае думкі. Цікава, чаму яго не паслалі адсюль на павышэнне?
— Скажыце, — зноў устае Міша, — а бел-чырвона-белы сцяг забаронены ў Беларусі?
— Да. Он запрэшчон.
— Дзякуй…
Пасля выступаў міліцыянты просяць суддзю іх адпусціць — праца. Суддзя не супраць. Вырак? Не, яшчэ рана. Засталіся відэаматэрыялы.
— К сажаленію, наш зал не абарудаван для прасмотру відзеа, паэтаму перайдзём в кабінет.
— А можа, не трэба, — акуратна схіляе суддзю скончыць усё хутчэй Міша, — усё ж ясна…
— Пачэму жэ? Всё пасмотрым. Прайдзёмце.
Міша з суддзёй ды сакратаркай ідуць па чырвонай дарожцы з арнаментам па баках нейкім бясконцым калідорам. Мы сядаем па лавах у «сенцах». Валодзік адразу лезе ў тэлефон, Чэсь з Валерам, як старыя калегі, закінуўшы нагу за нагу, павольна пра нешта гавораць, часам усміхаюцца.
Я нарэшце пачынаю разумець адну рэч: усё гэтае шоу — для нас, журналістаў. Каб нас не было, Міша наўпрост зайшоў бы да суддзі ў кабінет, павітаўся б ды атрымаў штраф. Хвілін 10 на ўсё пра ўсё — разам з пісаннем заявы на атрыманне копіі пастановы…
Тым часам на пляцоўку перад залам падымаецца яшчэ адзін сяржант, за якім ледзьве валачэ ногі няголены дзядзька нявызначанага ўзросту ў камуфляжы ды брудных гумовых ботах — сапраўдны індзеец. Сяржант пальцам паказвае на лаву — маўляў, сядай. Той сядае, здзіўлена аглядаючы нашу кампанію, пасля чаго з нямым пытаннем на твары глядзіць на міліцыянта: хто гэта?
Я адкідваю позірк на драўляны штапік на сцяне, заплюшчваю вочы ды спрабую адключыцца. Дзіўныя думкі лезуць у галаву. «Вось міф Цоя заснаваны на тым, што ён загінуў рана. Тое ж з Каліноўскім — рэвалюцыянер-рамантык, такі малады на шыбеніцу… А як бы выглядаў Каліноўскі, скажам, у 50 год, пасля паразы паўстання, каб вярнуўся на Бацькаўшчыну з высылкі?..»
* * *
— Ідут, пошлі, — Валодзік целяпае за рукаў.
Сумны і стомлены Міша вынырвае па чырвонай дарожцы з калідора. Чэсь, Валер, Валодзік і я падскокваем з лаваў ды ідзём у залу. Суддзі з сакратаркай пакуль няма.
— Фоткай, Валодзік, кур-рдэ, бо зараз прыйдуць!.. — глядзіць то на Мішу, то на дзверы Чэсь.
Валодзік здымае падсуднага на айфон моўчкі, не першы раз. Па-зладзейску азірнуўшыся па баках, Валера дастае свой стары серабрысты фоцік памерам з пачак цыгарэт: ён заўсёды здымае сам, да фатографаў не звяртаецца. Так больш выходзіць за матэрыял. Міша крыху разгублена сядзіць на першай лаўцы, не ведаючы, куды падзець вялікія спрацаваныя рукі.
— Слухай, Міша, а сядзь у клетку! — нечакана падкідвае новую ідэю Чэсь. — Ну сядзь, сядзь. Я так калісьці Пачобута сфоткаў, то пасля здымак доўга па сайтах гуляў — аблічча за кратамі!
Міша кідае «касога» на дзверы і ўжо, здаецца, падымаецца, каб пайсці і сесці ў гэтую праклятую металічную пастку, але…
— Встаць, суд ідзёт… — фактычна на хаду, з парогу, абвяшчае сакратарка з шэрай тэчкай, прыціснутай да грудзей.
Вырак прадказальны. Дваццаць пяць базавых, што складае чатыры з паловай мільёны рублёў… У апошнім слове Міша Палуйчык казаў нешта пра сцяг і герояў, якія за яго памерлі. Пра ўшанаванне памяці напярэдадні Дзядоў. Пра ўладу, з якой, мабыць, нешта не так, калі людзей судзяць за ўскладанне кветак. Суддзя слухае апатычна, схаваўшы вочы ў паперы.
Калі ўсё скончылася, аказваецца, што ўсе дзве з паловай гадзіны Міша з суддзёй і сакратаркай глядзелі відэа — без гуку, не прамовіўшы аніводнага слова. Магілы, крыжы, знічкі, людзі са сцягамі. Помнік, некалькі прамоўцаў, зноў кветкі і знічкі. Вёска, самотны крыж сярод поля, пад ім людзі, нехта з актывістаў, праходзячы поруч, глядзіць у камеру, а пасля здымае аператара ў штацкім на тэлефон.
Апошнія хвілін дзесяць відэа — шэрае неба, ралля. Аператар паклаў камеру на дах машыны, мабыць, забыўшыся выключыць, і нейкі час на экране красуе ўзаранае поле. Уяўляеце: ціша ў кабінеце, ціша ў калонках, руху няма ані там, ані тут. Суддзя, сакратарка і Міша Палуйчык глядзяць на экран. А там — чорная ралля і шэрае, як мундзіры паўстанцаў, неба.
* * *
Пакуль Міша піша заяву на атрыманне копіі пастановы, курым на прыступках. Дождж скончыўся, на дварэ развіднела. Трэба сядаць і ехаць, увечары ў Горадні яшчэ прэзентацыя кнігі аднаго мінскага археолага. Там уся прэс-кампанія ўбачыцца зноў…
— Кур-рдэ, чаму б зранку такому надвор’ю не быць? — сплёўвае Чэсь перад тым, як зачыніць дзверцу машыны. — Яшчэ б апытанку запілілі.
— Міша без настрою зусім? — перапытваю.
— Та-ак, не захацеў фоткацца нават на фоне суда! А што я — прымушу?! Ай…
— Можа, яго падвезці трэ было…
— Не-е, дай спокуй… Ён тут побач жыве. Расстроіўся фацэт…
Нейкі час мы ўсе глядзім услед Мішу, які чэша пустым ходнікам ў расхрыстанай куртцы ў адваротны ад нас бок. На імгненне падаецца, што па вуліцы сунецца састарэлы сівы Канстанцін Каліноўскі.
— Што зробіш, так яно выглядае, Саша…
— Едем? — пытае Валодзік.
— Та-ак.
* * *
Зноў дарога. На дзялянцы ля хаты людзі паляць салому, загартаючы недапаленае віламі, глядзяць нам услед. Ад саломы белы дым перацякае праз дарогу ў калгасны сад з выкручанымі яблынькамі. Сонца сядае.
— Чуеш, спыні дзе пры дарозе, маю патэліць, ну, выйсці ў этэр на жыва, з месца падзеі.
— Тут, на павароце, харашо? — як заўжды педантычна перапытвае Валодзік.
— Так, так! Обоентне…
Спыняемся. Валодзік глушыць матор. Цыць, ідзе званок у студыю!.. Чэсік, пракашляўшыся, робіць сур’ёзны выгляд, трымаючы слухаўку ля вуха. Моўчкі гляджу ў акно: узаранае поле, лясок на даляглядзе, хмары ў прамянях сонца недзе далёка-далёка, прыгажосць! Перавернутыя чорныя лусты ўрадлівай «тутэшняй» зямлі, якая нараджала герояў…
— Працягваецца пераслед удзельнікаў акцыі ўшанавання памяці братоў Каліноўскіх у Свіслачы, якія нібыта парушалі грамадскі парадак і выкарыстоўвалі незарэгістраваную сімволіку падчас ушанавання. Сума штрафу, вынесенага актывісту суддзёй Аляксеем Мазалёвым, складае 25 базавых велічыняў, або 4 500 000 рублёў. Актывіст, аднак, не збіраецца адракацца сваёй грамадзянскай пазіцыі, а рашэнне суддзі будзе аспрэчваць у абласным судзе…
***
Алесь Кіркевіч. Нар. 1989 у Гродне, у сям’і гісторыкаў. Быў адным з лідараў Маладога фронту. Пасля Плошчы-2010 асуджаны на чатыры гады пазбаўлення волі ў калоніі ўзмоцненага рэжыму. Памілаваны ў верасні 2011. Працуе журналістам-фрылансерам.
