Учора пасля абеду, калі я сядзеў на рабоце і вылічваў сярэдні бал па заалогіі хрыбетных сваіх студэнтаў, мне патэлефанаваў брат Аляксандр: «Чуў сенсацыю?» – «Не, а што здарылася?» – «Новы від адзначылі ў Беларусі!» І хутка я ўжо ведаў падрабязнасці незвычайнага адкрыцця кучаравага пелікана (Pelecanus crispus), які затрымаўся на Чыгірынскім вадасховішчы, што на Магілёўшчыне.
А было ўсё наступным чынам. Распавядае Сяргей Зуёнак, арнітолаг і вялікі аматар рыбалкі: «Учора мне патлефанаваў калега-рыбак, Аляксандр Розін і сказаў, што пад час спаборніцтваў па лоўлі на мармышку на вадасховішчы яны ўбачылі … пелікана! І не толькі ўбачылі, але і сфатаграфавалі на тэлефон. Фота вісіць на ФБ, каб я глянуў. Я паглядзеў – на ім пелікан як пелікан, зняты здалёк, плавае. Я і падумаць не мог, што гэта новы від для краіны будзе. І сказаў яму, што так, пелікан. Але яны да нас час ад часу залятаюць. Потым падумаў, што можа некаму з нашых бёдуотчараў гэта можа быць цікава і пераслаў спасылку на здымак Аляксандру Вінчэўскаму. Ён ужо фота павялічыў і прызнаў на ім кучаравага пелікана».
Насамрэч, два віды пеліканаў – ружовы (Pelecanus onocrotalus), які зрэдку адзначаецца ў нас, і кучаравы, вельмі падобныя і добра адрозніваюцца або зблізку па адсутнасці голай скуры вакол вока, больш яркаму аранжаваму паддзюбб’ю і невялікаму чубіку ў кучаравага, ці параўнальна лёгка, але ў палёце. Ружовы пелікан мае шырокія чорныя палосы на махавых і на знешніх апахалах пер’яў, і на ўнутраных, а кучаравы – толькі на знешніх. Таму здымак пелікана ў палёце, зроблены Аляксандрам Розіным, значна аблегчыў яго правільнае вызначэнне.
Сёння, каб паглядзець на новы для краіны від, з Мінску адправілася міні-экспедыцыя ў складзе пяці арнітолагаў і бёдуотчараў, некаторых з удзельнікаў паспяхова характарызавалі абедзьве гэтыя характарыстыкі.
Падчас 200 кіламетраў, якія яны праехалі ад Мінскай кальцавой да вёскі Чыгірынкі, што ў Кіраўскім раёне Магілёўшчыны, нагледзеліся на розныя вынікі дзейнасці цыклону Даніэла: паламанаыя дрэвы і агароджы аўтастрады, абледзянелыя ўшчэнт ўказальнікі.
Але ўсё гэта не стала перашкодай, каб урэшце забрацца на дамбу вадасховішча, з якой апошні раз рыбакі і бачылі пелікана. Адзін з прыбылых, Сямён Левы, адчуваў нешта яшчэ загадзя і сам адразу пайшоў праверыць рэчку.
Фота: Сямён Левы
«Менавіта ў яго і атрымался ўбачыць пелікана і сфатаграфаваць яго бліжэй. Адтуль ён і патэлефанаваў нам. Але потым птушка пераляцела і мы назіралі яе здалёк праз снегапад» – распавёў Аляксандр Вінчэўскі, дырэктар ГА «Ахова птушак Бацькаўшчыны» і адзін з чальцоў міні-экспедыцыі «на пелікана» і аўтар гэтага відэа:
Кучаравы пелікан, негледзячы на параўнальна вялікі і разарваны арэал ад Балканаў праз Чорнае, Каспійскае і Аральскае моры, Малую Азію і Блізкі Усход (Персідзкі заліў), Казахстан і Манголію да Кітая, распаўсюджаны лакальна ў асноўным у дэльтах вялікіх рэк. Там від утварае вялікія гнездавыя калоніі на астраўках, сплавінах або ў трыснягу. Пад час сезонных пералётаў і качовак маладых і дарослых птушак залятае ў многія краіны Еўропы. Але ў нашых суседзяў – літоўцаў – кучаравы пелікан упершыню быў адзначаны толькі ў траўні і летам мінулага году. Некаторыя назіральнікі з гэтай краіны пішуць, што «наш» пелікан як раз можа быць «літоўскім», які пераляцеў некалькі сотняў кіламетраў і зазімаваў на Чыгірынскім вадасховішчы на радасць нашым бёдуотчарам.
Калі Беларуская арніта-фауністычная камісія зацвердзіць гэтыя назіранні, то кучаравы пелікан (пры ўмове зацверджання больш ранніх назіранняў трох новых для нашай краіны відаў птушак, якія адбыліся з канца 2014 да канца 2015) ушчыльную наблізіць беларускі Спіс птушак да 330, бо стане тады 229 відам нашай арнітафауны.
