Перад намі ў кавярні сядзіць усмешлівы, разумны, сімпатычны барадач Рома Капыркін. У свае 23 гады яму б звязацца з журналістамі Onliner.by, каб пахваліцца праграмісцкім талентам або рэдкім у крызісны час аптымізмам, а замест гэтага ён распавядае нам гісторыю, якая прывяла яго з заявай у Следчы камітэт. Здавалася б, звычайная справа — разбалеўся жывот, адправілі ў лякарню з апендыцытам, прааперыравалі. Непрыемна, вядома, але з кім не бывае. Аднак праз два месяцы пасля аперацыі ў Ромы выявілі гепатыт C. Можна было б з тугой у вачах аплакваць лёс або наракаць на дрэнныя гены, калі б не адно «але». За апошнія два гады яшчэ трое беларусаў пасля аперацыі ў тым жа аддзяленні экстранай хірургіі 2-й гарадской клінічнай бальніцы Мінска захварэлі на гепатыт C.
Рома трымаецца малайцом, аб гепатыце, які медыкі называюць «ласкавым забойцам», распавядае з гумарам: «Я хлопец кемлівы, сам усё «пагугліў», пашукаў у інтэрнэце сімптомы, прыйшоў у паліклініку і кажу: «У мяне, дарагія дактары, гепатыт. Што, хуткую выклікаць? Не, не трэба. Сам дайду»».
У рэальнасці, вядома, мала хто зможа так бадзёра сказаць і сабе самому, і лекарам праўду пра гэты дыягназ. Па-першае, хварэць на гепатыт C у нашай краіне па-ранейшаму сорамна: у вачах твойго асяродку (у тым ліку медыкаў) ты адразу ператвараешся ці то ў наркамана, ці то ў жанчыну лёгкіх паводзінаў, ці то ў наркамана лёгкіх паводзінаў. Па-другое, хвароба па-сапраўднаму пагражае жыццю. Гэта вам не гаймарыт ці апендыцыт, усё вельмі сур'ёзна. Падрыхтуйцеся заплаціць за лячэнне тысячы даляраў, інакш праз дзясятак гадоў вас чакае цыроз/рак печані. Ну а па-трэцяе, да нядаўняга часу ў Беларусі нават не працаваў фібраскан. Каб адсачыць стан печані, пацыенты ездзілі ў Вільню.
Для Ромы ўся гэтая гісторыя пачалася 21 кастрычніка 2015 года:
— Я быў у Мінску, на працы, калі адчуў боль у жываце справа. Да вечара боль прыкметна ўзмацніўся, і, «пагугліўшы трошкі» сімптомы апендыцыту, ужо з дому я патэлефанаваў у хуткую. Па мяне прыехалі, памацалі, сказалі: «Так, гэта апендыцыт», — і павезлі ў 2-ю гарадскую клінічную бальніцу. Літаральна праз дзве-тры гадзіны мне зрабілі аперацыю ў экстраным хірургічным аддзяленні, выдалілі апендыкс. Праз пяць дзён мяне выпісалі, і я вырашыў, што на гэтым гісторыя скончаная. Так, адчуваў нейкі дыскамфорт, але спісваў усё на звычайны пасляаперацыйны стан. Амаль праз два месяцы, у сярэдзіне верасня, з'явіліся сур'ёзныя сімптомы: пажоўклі вочы, пачало свярбець. Я зноў усё «пагугліў», пачытаў і сам сабе паставіў дыягназ — гепатыт.
Дактары ў паліклініцы пацвердзілі Ромаву версію. Да гарадской інфекцыйнай клінічнай бальніцы Мінска хлопец даехаў сам, на сваіх нагах. Рома быў упэўнены, што ўсё абыдзецца гепатытам A — самай лёгкай і хутка вылечнай формай. «Напэўна, дзесьці бруднай вадзіцы папіў, вось і падхапіў», — разважаў праграміст. Праз тыдзень прыйшлі вынікі аналізаў: маркеры на гепатыт C былі станоўчымі. Новы год Рома сустрэў у бальніцы, пад кропельніцамі.
Што чакае хлопца далей? Стандартнае лячэнне, якое прапануюць беларускія дактары, — гэта пегінтрон і рыбаверын. У гэтых лекаў маса пабочных эфектаў, а па грошах яны абыдуцца прыкладна ў $1000 на месяц. Пасля ўколу пегінтрону, які робіцца раз на тыдзень, многія пацыенты адчуваюць такую слабасць і млоснасць, што фізічна не могуць працаваць. Адчуванні параўнальныя з хіміятэрапіяй у анкахворых. Акрамя таго, няма гарантыі, што такое лячэнне дапаможа. Шанцы — 50 на 50.
Другі варыянт — амерыканскія прэпараты, якія даюць 90% гарантыі на выздараўленне, ды і пабочных эфектаў значна менш. Трохмесячны курс лячэння каштуе прыкладна $60—90 тыс., а гэта астранамічная для шараговага беларуса сума. Кемлівыя індыйскія фармкампаніі выпускаюць джынэрыкі — бюджэтныя аналагі амерыканскіх лекаў. Увесь курс такіх прэпаратаў будзе каштаваць да $3000. Таму Роме ёсць над чым падумаць…
— Чыста гіпатэтычна існуе мізэрны шанец, што хвароба пройдзе сама. Але гэта, хутчэй, з вобласці фантастыкі. Усё, што адбылося, я магу пракаментаваць дакладна і коратка: гэта проста жэсць! Я лёг у бальніцу лячыцца, а выйшаў з яе з гепатытам. Акрамя таго, аказалася, што я не адзін такі. Пашукаў інфармацыю ў інтэрнэце і даведаўся, што ў 2014 годзе дзве дзяўчыны і мужчына таксама выявілі ў сябе гепатыт C пасля аперацыі ў аддзяленні экстранай хірургіі 2-й ГКБ. Тое, што адбылося, прымусіла мяне звярнуцца з заявай у Следчы камітэт. Мая мэта — атрымаць ад дзяржавы фінансавую падтрымку для лячэння, — кажа Раман.
У гэтым яго падтрымліваюць калегі па няшчасці — Аня Канстантовіч, Алёна Матусевіч і Уладзімір Жыгалкін. Усе трое з рознымі дыягназамі (востры апендыцыт, разрыў кісты правага яечніка) аперыраваліся ў аддзяленні экстранай хірургіі 2-й ГКБ у Мінску ў красавіку 2014 года. Аня і Алёна нават ляжалі ў адной палаце. А праз некалькі месяцаў яны зноў сустрэліся — на гэты раз у інфекцыйнай бальніцы. Аналізы на гепатыт C ва ўсіх траіх аказаліся станоўчымі.
* * *
Аня трохі бянтэжыцца, усё ж яна ўпершыню трапіла ў рукі фотакарэспандэнта. Для нас, журналістаў, дзіўна, што дзяўчына не хавае твар, у адрозненне ад большасці пацыентаў з гепатытам.
— Так, мне не сорамна паказаць твар. Я ж не ўжывала наркотыкі, не вяла распусны лад жыцця і наогул нічога дрэннага не рабіла. Я ва ўсёй гэтай гісторыі пацярпелая, — уздыхае мілая бландзінка.
22 красавіка 2014 года Аня, 20-гадовая студэнтка Беларускага дзяржаўнага эканамічнага ўніверсітэта, трапіла ў 2-ю ГКБ Мінска з дыягназам «разрыў кісты правага яечніка». Дзяўчыну прааперавалі і праз шэсць дзён выпісалі. А далей гісторыя адзін у адзін паўтарае Рамаў выпадак.
— Гэта была першая ў маім жыцці аперацыя, таму я не ведала, як павінна сябе адчуваць. Думала, што цяжкае недамаганне — гэта звычайная пасля аперацыі справа. У пачатку траўня ў мяне павысілася тэмпература, хоць ніякіх сімптомаў прастуды не было. Я ўсё роўна хадзіла на заняткі ва ўніверсітэт, але мне было вельмі дрэнна, нават есці нічога не магла. Дактары спісвалі ўсё на цяжкую пераноснасць наступстваў аперацыі. Але калі я ўжо амаль паўзком дабралася да паліклінікі, у мяне ўсё ж такі ўзялі аналізы на гепатыт і адправілі ў інфекцыйны шпіталь.
Чатыры дні Аня правяла ў рэанімацыі, нават стаяла пытанне аб перасадцы печані. Маладая студэнтка зусім не разумела, што адбываецца. Незразумелы дыягназ, невядомае лячэнне, цьмяныя перспектывы.
— Ніхто не патлумачыў мне, адкуль у мяне гепатыт C. Некаторыя лекары нават жартавалі, маўляў, мне засталося жыць дзесяць гадоў. Дзіўны медыцынскі гумар. Я палохалася і плакала. Праз месяц мяне выпісалі, прызначылі сур'ёзныя прэпараты, строгую дыету. Вось так ужо два гады… Я думала, што гепатытам заразілася дзесьці сама калісьці даўно і што з лячэннем ў бальніцы мая хвароба ніяк не звязаная. Але выпадкова даведалася, што дзяўчына, якая ляжала са мной у адной палаце ў 2-й ГКБ, Алёна Матусевіч, таксама трапіла ў «інфекцыйку» з гепатытам C. Мы з ёй спісаліся і сталі гутарыць у інтэрнэце. Неўзабаве нас абедзвюх знайшоў трэці пацыент, Уладзімір Жыгалкін. Ён таксама ляжаў у 2-м шпіталі ў гэтым жа аддзяленні ў гэты ж прамежак часу. Занадта шмат супадзенняў, разумееце!
Тры пацыенты аб'ядналіся і напісалі ў Міністэрства аховы здароўя, Камітэт па ахове здароўя Мінгарвыканкама, а пасля адправілі заявы ў Следчы камітэт. Праверка па гэтай справе доўжылася паўтара года, затым прыйшоў ліст з СК: парушэнняў не выяўлена.
— Мы, вядома, знерваваліся, атрымаўшы такі адказ, але па меншай меры думалі, што падобнае ў 2-м шпіталі больш не паўторыцца. Усё ж такі праверка была сур'ёзная, на рэспубліканскім узроўні. І вось у студзені нам піша Рома! Цалкам незнаёмы хлопец з такой жа сітуацыяй! А мы лічылі, што сумнай гісторыі трох чалавек дастаткова…
Гэта стала для Ані стымулам звярнуцца ў рэдакцыю Onliner.by.
— Шчыра кажучы, я амаль не спадзяюся, што нам дапамогуць, — прызнаецца дзяўчына. — Але мне вельмі патрэбна фінансавая дапамога для лячэння ў будучыні. Цяжка быць адной з усім гэтым. Спачатку я не ўсведамляла, што са мной здарылася. І толькі потым зразумела, наколькі ўсё сур'ёзна. Псіхалагічна цяжка з гэтым жыць. Напрыклад, у інтэрнаце я ніколі не буду рэзаць прадукты чужым нажом, лепш схаджу па свой. Гэты вечны страх: раптам я выпадкова паранюся! Бо мая кроў небяспечная. Цяжка ўсведамляць, што ты не такі, як усе… Пасля таго як высветлілася, што я захварэла, усіх у маёй універсітэцкай групе прымусілі прайсці вакцынацыю і памыць інтэрнат. Дзяўчаты ў маім пакоі вымывалі кожны куток з хлоркай на выпадак, калі гэта гепатыт A. Потым аказалася, што ўсё ж такі C. Мне было складана пасля гэтага. Уся група ведала пра маю хваробу, праз мяне хлопцам давялося хадзіць на прышчэпкі. Я адчувала сябе вінаватай, гэта непакоiла мяне. Але, дзякуй маім сябрам і аднагрупнікам, ніхто не адвярнуўся, не сказаў дрэннага слова, усе падтрымліваюць са мной зносіны, як і раней.
* * *
24-гадовай Алене Матусевіч пашанцавала менш, чым Ані Канстантовіч. Па меншай меры з рэакцыяй яе акружэння.
— Калі стала вядома, што я хварэю на гепатыт C, некаторыя сябры перасталі са мной кантактаваць. Асабліва крыўдна было, калі добрая сяброўка, з якой у нас дзеці аднаго ўзросту, перастала адказваць на мае званкі і запрашэнні. Але ж я ні ў чым не вінаватая! Я такая маладая, заўсёды вяла здаровы лад жыцця. За што мне ўсё гэта?..
Гісторыя Алены таксама пачалася ў 2-й гарадской бальніцы, куды маладая жонка і мама трапіла 22 красавіка 2014 года з дыягназам «востры катаральны апендыцыт». Аперацыя, пяць сутак у экстраным хірургічным аддзяленні, а потым выпіска і нечаканае, невытлумачальнае пагаршэнне самаадчування праз месяц.
— 12 мая мне стала так дрэнна, што я проста не магла хадзіць. Млоснасць, ваніты, галавакружэнне, напаўпрытомны стан. Давялося выклікаць хуткую дапамогу. Канчатковы дыягназ мне паставілі ў мінскай інфекцыйнай бальніцы — гепатыт C. Я была ў шоку! Больш за ўсё я хвалявалася за сваю маленькую дачку. Ёй тады быў усяго толькі годзік. Кожныя тры месяцы мне даводзілася класціся на лячэнне ў інфекцыйную бальніцу, а дачушка заставалася без мяне, з мужам. Прыйшлося адвучаць малую ад грудзей. Мне невыносна думаць пра тое, як моцна пакутавала маё дзіця. Думаю, дачцэ было цяжэй, чым мне. У той момант, калі мама была патрэбна ёй больш за ўсё, мяне не было побач… Я вельмі ўдзячная мужу. Яго падтрымка многае мне дала.
Падтрымліваючае лячэнне, якое ў пачатку хваробы праходзіла Алена, каштавала 1,5 млн беларускіх рублёў на месяц. Для маладой сям'і гэта былі вялікія грошы.
— Я ў дэкрэце, муж — просты рабочы, амаль усё заробленае сыходзіла на дачку — і тут раптам такія сумы на таблеткі кожны месяц! Шчыра прызнаюся, было вельмі цяжка. Калі б не свякроў і мае бацькі, мы б не справіліся.
Пачуццё несправядлівасці таго, што адбываецца, прымусіла Алену падаць заяву ў Следчы камітэт. Але адсутнасць якога-небудзь выніку гняце дзяўчыну.
— Я хачу, каб у гэтай сітуацыі разабраліся і знайшлі прычыну, па якой усе мы чацвёра (ужо чацвёра!) захварэлі на гепатыт C. Лячэнне дарагое, і, на мой погляд, будзе справядліва, калі яго аплаціць 2-я бальніца. Людзі захворваюць, а ніхто нічога не робіць. Усе нашы скаргі, заявы, усе нашыя намаганні прынеслі нуль эфекту. Я часта з горкай іроніяй думаю пра тое, што апендэктамія — гэта адна з самых простых аперацый у хірургіі. І чым усё скончылася?..
Чацвёрты ўдзельнік гэтай гісторыі, 55-гадовы Уладзімір Жыгалкін, аказаўся занадта заняты і не знайшоў часу для сустрэчы з журналістамі. А можа, ужо страціў надзею змяніць што-небудзь?.. Бо галоўны доктар 2-й гарадской клінічнай бальніцы Мінска Сяргей Прусевіч адказаў карэспандэнту Onliner.by выразна і безапеляцыйна: «Следчы камітэт праводзіў праверку. Паміж лячэннем у нашай установе аховы здароўя і захворваннем гэтых людзей ніякай сувязі не выяўлена».
Тым не менш аператыўны каментар Следчага камітэта кажа пра тое, што ў гэтай справе рана ставіць кропку. «Разгляд працягваецца» — звычайны для афіцыйных адказаў выраз, але ўсё ж яно дае людзям, якія знаходзіцца ў роспачы, надзею.
— Упраўленнем Следчага камітэта па Мінску праводзіцца Даследчая праверка па факце заявы трох грамадзян аб неналежным аказанні медыцынскай дапамогі пры праходжанні лячэння ва ўстанове аховы здароўя «2-я гарадская клінічная бальніца». Следствам праведзены комплекс працэсуальных дзеянняў, накіраваных на ўсталяванне абставінаў таго, што адбылося: апытаны медыцынскі персанал бальніцы, праведзены судова-медыцынскія экспертызы.
Паводле атрыманых дадзеных, а таксама вынікаў ведамасных праверак Камітэта аховы здароўя Мінгарвыканкама і Міністэрства аховы здароўя Рэспублікі Беларусь, парушэнняў у аказанні кваліфікаванай дапамогі медыцынскім персаналам, а таксама парушэнняў санітарна-эпідэміялагічных нормаў і правілаў, якія б маглі прывесці да заражэння гепатытам C, не выяўлена. У цяперашні час следчымі працягваецца разгляд па матэрыяле праверкі. Прызначаныя экспертныя даследаванні, — адказала Onliner.by афіцыйны прадстаўнік Следчага камітэта Беларусі Юлія Ганчарова.
P. S. Падчас падрыхтоўкі матэрыялу да публікацыі стала вядома, што заяву Рамана Капыркіна прынялі да разгляду ў СК. Цяпер у справе ўжо чацвёра пацярпелых.
