Рэалізацыя гэтага пляну істотна зьменіць палітыку ЭС у дачыненьні да дзяржаваў, якія ў пэрспэктыве могуць у яго ўвайсьці — Украіны, Малдовы і, магчыма — пры пэўных зьменах ва ўнутранай ды замежнай палітыцы —Беларусі. Плян можа зацікавіць і закаўкаскія краіны.
Цяперашняя замежная палітыка Эўрасаюзу ня робіць адрозьненьняў між усходнімі ды паўднёвымі суседзямі. Прынцыпам зьяўляецца аднолькава непрадузятае стаўленьне да ўсіх з гледзішча пэрспэктываў іх далучэньня. Але цынікі ад паліталёгіі сьцьвярджаюць — наяўнасьць значных прыродных рэсурсаў у Альжыры і Лібіі (чые сыстэмы цяжка назваць празрыста‑дэмакратычнымі), падштурхнула Парыж, а потым і Брусэль, у бок шпаркага паглыбленьня стасункаў з паўночнаафрыканскім рэгіёнам.
Ініцыятывай «Усходняе партнэрства» Польшча ды Швэцыя акурат і маюць ахвоту зьмяніць гэтае становішча. Са словаў Р.Сікорскага, Польшча робіць адрозьненьне між паўднёвым і ўсходнім кірункамі замежнае палітыкі ЭС: «На поўдзень ад межаў ЭС разьмешчаныя дзяржавы — суседзі Эўропы, а на ўсход — эўрапейскія дзяржавы. Беларусь, Украіна і Малдова цалкам знаходзяцца на эўрапейскім кантынэнце, і яны маюць поўнае права стаць чальцамі ЭС».
Чэскі віцэ‑прэм’ер Аляксандар Вондра выступіў з падтрымкай пазыцыі Польшчы і Швэцыі. У 2009‑м Чэская Рэспубліка старшынюе ў ЭС, і, паводле Вондры, Прага мае намер гэта скарыстаць, каб збалянсаваць усходні ды паўднёвы напрамкі замежнае палітыкі ЭС: «Цяперашні год — міжземнаморскі. Таму хай наступны будзе «ўсходнім».
Кажучы пра «міжземнаморскі год», чэскі віцэ‑прэм’ер меў на ўвазе Міжземнаморскі саюз, што мае быць утвораны на пачатку ліпеня. Міждзяржаўны альянс аб’яднае раманскамоўныя эўрапейскія краіны з краінамі Магрыбу, а таксама Турэччынай, Ізраілем ды Лібанам. Мяркуецца стварэньне адзінай эканамічнай прасторы, супрацоўніцтва ў галінах бясьпекі, экалёгіі, міграцыі, барацьбы з кантрабандай і гандлем людзьмі. З 1 ліпеня ў ЭС старшынюе ініцыятар стварэньня Міжземнаморскага саюзу — Францыя.
Ужо практычна вызначана, што 8 з 12 млрд эўра, што вылучаюцца ЭС на замежную палітыку ў 2007—2013 г., пойдуць на пашырэньне сувязяў з краінамі Паўночнае Афрыкі. Гэта непазьбежна «высьсе сокі» з астатніх праграмаў, што ладзяцца ў рамках Эўрапейскае палітыкі добрасуседзтва, што наводзіць на думку пра існаваньне кулюарнага канфлікту інтарэсаў у ЭС.
Не хаваюць гэтага і краіны «Вышаградзкай чацьверкі», якія дэлегавалі Польшчу, каб апублікаваць ініцыятыву «Ўсходняга партнэрства». Большасьць новых чальцоў ЭС з асьцярогай успрымаюць утварэньне Міжземнаморскага саюзу, які прыкметна ўзмацніў бы ўплыў Парыжу ў ЭС.
Краіны Цэнтральнай Эўропы лічаць, што гэтаму трэба супрацьпаставіць іншы блёк, які нацэльваў бы замежную палітыку Эўрасаюзу на ўсходніх суседзяў, у першую чаргу на Ўкраіну, Беларусь, а таксама на Грузію. Калі б Польшча выступіла супольна з краінамі «Чацьверкі», гэта рабіла б ініцыятыву рэгіянальна абмежаванай. Трэба было знайсьці супольніка зь ліку «ядра ЭС». У гэтай ролі выступае Швэцыя, што мае адмысловыя стасункі з шэрагам усходнеэўрапейскіх дзяржаваў, у прыватнасьці — з балтыйскім рэгіёнам.
Камісар Эўракамісіі ў замежных сувязях Бэніта Фэрэра‑Вальднэр заклапочаная тым, што прапанаваны Швэцыяй і Польшчай плян можа перашкодзіць рэалізацыі праекту «Чарнаморская сынэргія», які разам з ЭС рэалізуюць Расея ды Турэччына. Аднак цалкам магчыма, што праект «Усходняе партнэрства» будзе падтрыманы, але зь вельмі нязначным фінансаваньнем. Зазначым, што ён быў апублікаваны ў той самы дзень, калі Літва зьняла вэта зь перамоваў паміж Расеяй ды ЭС наконт новай партнэрскай дамовы.
Гэтыя перамовы, што доўга адкладаліся, заплянаваныя на канец чэрвеня ў Ханты‑Мансійску. На парадку дня пытаньні, якія выклікалі ў Варшавы і Вільні заклапочанасьць, — ад скаргаў на парушэньні ў гандлі і сабатаж паставак нафты на Мажэйкаўскі нафтаперапрацоўчы завод да агрэсіўных крокаў Масквы адносна Тбілісі.
На гэтым фоне Брусэлю не зашкодзіць запасны «дамоклаў меч» для Крамлю, які надта асьцярожна ставіцца да ўсякіх праяваў заходняе актывізацыі на тэрыторыі краінаў СНД. Нядаўнія паездкі дзьвюх прадстаўнічых дэлегацыяў беларускай апазыцыі ў ЭС, сустрэчы з уплывовымі дзеячамі Эўрасаюзу і Польшчы ўпісваюцца ў палітканструкцыю мяккага падцісканьня Расеі. Пагатоў апошняя перажывае цяжкаваты этап унутранага пераразьмеркаваньня ўладных паўнамоцтваў паміж новым і старым прэзыдэнтамі.
Бо цяпер усталёўваецца балянс інтарэсаў ЭС і РФ у пытаньні дапушчэньня энэргетычных канцэрнаў Расеі ў энэргасэктары ЭС і наадварот.
