Нягледзячы на тое, што Нацыянальны гістарычны музей з'яўляецца спадкаемцам даваеннага Беларускага дзяржаўнага музея і музея Мінскага царкоўна-археалагічнага камітэта, у яго зборах практычна адсутнічаюць раннія манеты Вялікага Княства Літоўскага, наракаюць неабыякавыя супрацоўнікі музея. Гэта абумоўлена шэрагам прычын: па-першае, даваенныя нумізтычныя зборы музея былі амаль цалкам страчаны падчас акупацыі Мінска (1941—1944); па-другое, тыраж раннелітоўскіх манет быў невялікім і большая частка манет знойдзена ў апошнія дзесяцігоддзі, пасля масавага з'яўлення металашукальнікаў.
На дадзены момант у зборах музея ёсць 2 раннелітоўскія манеты:
1. Пенязь, тып «звер/кірылічны надпіс». Набыта ў 2010 годзе пры спонсарскай падтрымцы ААТ «Белзнешэканомбанк». Беларускі нумізмат Дзмітрый Гулецкі адносіць гэтую манету да часоў Альгерда (легенда на рэверсе расшыфроўваецца ім як ОЛКГНРД).
2. Пенязь, тып «дзіда з крыжом/калюмны» — адна з самых масавых манет. Адбіта ў Вільні ў часы Вітаўта Вялікага (дар прыватнай асобы).
«У параўнанні са зборамі Эрмітажа, музеяў Вільні, Варшавы і Кракава калекцыя НГМРБ выглядае прыкра і сумна. Але мы ў стане змяніць гэта», — перакананыя музейшчыкі.
У мінулым годзе музею прапанавалі для закупкі каллекцыю з 9 раннелітоўскіх пенязяў.
1 манета — літоўская імітацыя гюлістанскага данга Залатой Арды.
2 манеты — тып «шасціканцовы крыж/звер».
6 манет — партрэтныя дэнарыі, Ягайла.
Агульны кошт манет складае 7200 рублёў.
Пры ўдалым заканчэнні акцыі манеты будуць прэзентаваны грамадству і размешчаны ў адной з вітрын на экспазіцыі «Старажытная Беларусь», замест муляжоў грывен. У будучыні яны ўпрыгожаць нумізматычны кабінет НГМРБ.
