Кітай упершыню здабыў газ з адкладаў гідратаў метану на дне Паўднёва-Кітайскага мора — гэта падзея можа стаць паваротнай для будучыні энергетыкі ва ўсім свеце.
Кітайскія ўлады адразу ж абвясцілі, што гэта сур'ёзнае дасягненне.
Гідраты метану, вядомыя таксама пад назвай «гаручы лёд», утрымліваюць велізарныя запасы прыроднага газу.
Многія краіны, у тым ліку ЗША і Японія, працуюць над вырашэннем праблемы эксплуатацыі адкладаў газавых гідратаў, але іх здабыча і выманне з іх газу - складаная задача.
Што такое «гаручы лёд»?
Кідкае словазлучэнне апісвае тое, што з'яўляецца ў рэальнасці крышталічным злучэннем вады і газу.
«Ён нагадвае крышталі лёду, але калі разглядаць яго на малекулярным узроўні, то аказваецца, што малекулы метану ўключаныя ў рашотку іх малекул вады», - кажа прафесар Правін Лінга з кафедры хімічнай і біямалекулярнай тэхналогіі Нацыянальнага ўніверсітэта Сінгапура.
Афіцыйная назва субстанцыі - клатраты метану або гідраты метану, яны фармуюцца пад высокім ціскам і пры нізкіх тэмпературах у пластах вечнай мерзлаты або на дне мораў.
Нягледзячы на сваю нізкую тэмпературу, гэтыя гідраты лёгка запальваюцца. Калі паднесці запальніцу, то газ, зняволены ў замерзлай вадзе, пачынае гарэць. З прычыны гэтага гідраты і атрымалі назву «гаручы лёд».
Пры змяншэнні ціску і павышэнні тэмпературы гідраты распадаюцца на ваду і метан - вельмі вялікую колькасць метану. Адзін кубаметр злучэння вылучае да 160 кубаметраў метану, што робіць яго высокаканцэнтраваным паліўным рэсурсам.
Крышталі гідрату метану, здабытыя амерыканскімі геолагамі ў Мексіканскім заліве.
Аднак загваздка ў тым, што працэс здабывання з газавых гідратаў гаручага газу надзвычай складаны і дарагі.
Газавыя гідраты былі ўпершыню выяўленыя на поўначы Расіі ў 1960-я. Аднак даследаванні ў галіне здабычы гідратаў з донных адкладаў пачаліся ўсяго 10-15 гадоў таму.
Вядучыя пазіцыі ў гэтых даследаваннях займае Японія як краіна, якая не мае запасаў выкапнёвых крыніц энергіі. Падобныя даследаванні актыўна вядуцца ў Індыі і Паўднёвай Карэі, у якіх таксама няма запасаў нафты.
Даследаванні ў ЗША і Канадзе маюць сваю спецыфіку: яны ў асноўным вывучаюць магчымасць здабычы гідратаў у раёнах вечнай мерзлаты - на поўначы Канады і на Алясцы.
У Расіі вядуцца даследаванні магчымасці здабычы газу з велізарных пакладаў метангідратаў у зонах вечнай мерзлаты ў Заходняй Сібіры. Яны фінансуюцца дзяржаўнай карпарацыяй «Газпром».
Чаму кітайскае дасягненне такое важнае?
Газавыя гідраты могуць змяніць увесь глабальны энергетычны сектар і стаць асноўнай крыніцай энергіі ў будучыя гады.
Вялізныя адклады гідратаў існуюць на дне ўсіх акіянаў, асабліва на краях кантынентальных пліт. Розныя краіны шукаюць спосабы зрабіць здабычу «гаручага газу» бяспечнай і прыбытковай.
Кітай сцвярджае, што здзейсніў прарыў у гэтай галіне і прафесар Лінга згодны.
«У параўнанні з вынікамі японскіх даследаванняў кітайскія навукоўцы дамагліся ўражлівага поспеху, здолеўшы атрымаць значна больш метану пры экстракцыі, - тлумачыць ён. - Гэта сапраўды значнае дасягненне».
Лічыцца, што адклады газавых гідратаў ўтрымліваюць у 10 разоў больш газу, чым сланцавыя радовішчы. «І гэта толькі паводле самых асцярожным ацэнак», - кажа навуковец.
Кітай выявіў «гаручы лёд» на дне Паўднёва-Кітайскага мора ў 2007 годзе.На многія раёны ў акваторыі гэтага мора адначасова прэтэндуюць КНР, В'етнам і Філіпіны, і тэрытарыяльныя спрэчкі абвастраюцца наяўнасцю там велізарных энергарэсурсаў.
Што будзе цяпер?
Як лічыць прафесар Лінга, поспех Кітая з'яўляецца толькі першым крокам на доўгім шляху да засваення новага рэсурсу.
«Упершыню перспектывы здабычы гідратаў выглядаюць рэальнымі, - кажа ён. - Але, мяркую, што толькі да 2025 года (самае ранняе) мы зможам убачыць рэальнае камерцыйнае выкарыстанне гідратаў».
Як паведамляюць кітайскія СМІ, у раёне Шэнху ў Паўднёва-Кітайскім мора ўдалося дасягнуць узроўню здабычы ў 16 тысяч кубаметраў у суткі газу высокай чысціні.
Аднак прафесар Лінга папярэджвае, што эксплуатацыя запасаў газавых гідратаў павінна суправаджацца найстражэйшымі мерамі экалагічнай бяспекі.
Самай вялікай рызыкай у гэтай галіне з'яўляецца некіраваны выкід у атмасферу вялізных колькасцяў метану, што можа рэзка паскорыць глабальнае пацяпленне. Метан з'яўляецца значна больш эфектыўным парніковым газам, чым вуглякіслы газ.
Таму задача палягае ў тым, каб здабыць газ і не даць яму пры гэтым вырвацца на волю.
