Калі грамадзянская супольнасць Беларусі не будзе ўключана ў новую палітыку «Усходняе партнёрства» Еўрасаюза, то гэтая праграма фактычна стане легітымацыяй рэжыму Лукашэнкі.
Пра гэта гаворыцца ў заяве лідэраў беларускай апазіцыі, якая была распаўсюджана 7 мая ў Празе на прэс‑канферэнцыі ў чэшскім МЗС.
Дакумент падпісалі старшыня Рады БНР Івонка Сурвіла, старшыня Беларускай сацыял‑дэмакратычнай Грамады Станіслаў Шушкевіч, лідэр Кансерватыўна‑Хрысціянскай партыі — БНФ Зянон Пазняк, палітык Аляксандр Казулін.
Яшчэ адзін з запрошаных у Прагу ў ліку лідэраў беларускай апазіцыі Аляксандр Мілінкевіч не падпісаў зварот. Ён мяркуе, што ўдзел Беларусі ў праграме «Усходняе партнёрства» трэба ў кожным разе вітаць, не абстаўляючы ніякімі ўмовамі, бо ўдзел, незалежна ад Лукашэнкі, выгадны Беларусі і паспрыяе яе еўрапейскай трансфармацыі.
«Я падтрымліваў ў асноўным змест гэтай заявы, — заявіў Мілінкевіч у інтэрв'ю радыё «Свабода», — але такія заявы павінны быць вельмі пісьменнымі і выверанымі. Там ёсць сцвярджэнні, якія не маюць факталогіі. Напрыклад, гаварылася аб тым, што ў Расеі і кіраўніцтва Беларусі ёсць план, як разбурыць «Усходняе партнёрства».
Роля «Траянскага каня» адводзіцца Беларусі. Я ніводнага такога факту не ведаю, таму прапанаваў гэты пункт зняць. Такія меркаванні не ўключаюцца ў сур’ёзныя заявы. І прапанаваў свой тэкст, але большасць была за тое, каб гэты тэкст пакінуць».
На думку падпісантаў дакументу, «гарантыя правоў грамадзянскай супольнасці і кожнага чалавека павінна стаць умовай супрацоўніцтва з беларускімі ўладамі». Лідэры апазіцыі таксама звярнулі ўвагу на «антыкультурны характар рэжыму ў Беларусі». На іх думку, «культура сёння — адна з важнейшых умоў суверэнітэту краіны».
Беларускія палітыкі заклікалі да пяці рэкамендацый Еўрасаюза для нармалізацыі адносінаў з Беларуссю дадаць яшчэ адну — «забеспячэнне свабоднага развіцця беларускай культуры, адукацыі і творчасці». Прадстаўнікі беларускай апазіцыі лічаць, што сярод прыярытэтных кірункаў праграмы «Усходняе партнёрства» павінны быць «абарона беларускай культуры ад сістэматычнага знішчэння антыбеларускім рэжымам».
У галіне эканомікі дэмакратычныя лідэры адзначылі такія важныя сферы, як энергетыку і пастаўкі энергетычных рэсурсаў. Яны таксама выказаліся за аблягчэнне візавага рэжыму для грамадзян Беларусі.
Лідэры апазіцыі заклікалі палітыкаў ЕС звярнуць увагу на важнасць [не дапусціць] фарміравання агульнай стратэгіі Лукашэнкі і яго ўсходніх саюзнікаў у адносінах да праграмы «Усходняе партнёрства».
