 |
Нямецкі эксперт крымінальнага і крымінальна-працэсуальнага права Марцін Фінке, які рабіў заключэнне па справе ваўкавыскіх прадпрымальнікаў, быў запрошаны АБСЕ па просьбе беларускага ўрада. Мінск ён наведаў 9-10 чэрвеня.
Мы патэлефанавалі прафесару Фінке ў Пасаў.
«Наша Ніва»: Гер Фінке, хто Вас запрасіў у Беларусь?
Марцін Фінке: АБСЕ.
«НН»: Хто з Вамі кантактаваў у гэтай справе?
МФ: Спадар пасол.
«НН»: Пасол АБСЕ Ганс Ёхан Шмідт?
МФ: Так.
«НН»: У рамках экспертызы з кім Вы сустракаліся ў Беларусі?
МФ: Я быў там толькі адзін-два дні. Так, два дні, і сустракаўся толькі з супрацоўнікамі Міністэрства ўнутраных спраў.
«НН»: Ці бачыліся вы з адвакатам?
МФ: Не.
«НН»: Ці бачылі Вы Аўтуховіча?
МФ: Не.
«НН»: Ці хацелі гэта зрабіць?
МФ: Чаму не? Хацеў бы.
«НН»: Але не змаглі?
МФ:
Урад, наколькі я ведаю, папрасіў запрасіць міжнароднага спецыяліста і яны запрасілі мяне. Яны прывезлі мяне ў Міністэрства ўнутраных спраў для сустрэчы з тымі, хто расследуе гэтую справу.І я даў экспертнае заключэнне, пра якое я, натуральна, нічога не магу распавесці. Яны мне ўсё распавялі і адказалі на ўсе пытанні. Мне паказалі ўсе матэрыялы, якія мяне цікавілі.
«НН»: Такім чынам вы задаволеныя супрацоўніцтвам з МУС?
МФ: Не! Я, натуральна, быў абмежаваны той інфармацыяй, якую мне давалі следчыя, і прадастаўленымі дакументамі.
«НН»: Ці было дастаткова гэтай інфармацыі?
МФ: Натуральна, гэта была работа, заснаваная на прадастаўленай мне інфармацыі. Работа, якая палягае ў тым, каб шукаць памылкі. З нашага гледзішча існуюць праблемы з беларускім правам: крымінальным, крымінальна-працэсуальным. Але гэта не мае дачыненне да справы. І з тымі нормамі права, якія прымяняюцца ў рамках гэтага працэсу. І, натуральна, таму так зацягваецца гэта справа, але ў гэтым няма нічога надзвычайнага. Гэтая праблема (працягласці працэсу) існуе і ў нас, прынамсі, паводле нашага права, гэтая працягласць не ёсць празмернай.
«НН»: Гэта значыць, у справе Аўтуховіча з паперамі ўсё ў парадку, але ці ўсё ў парадку з самой справай?
МФ: Я не магу сказаць, бо гэта будзе парушэннем беларускага права.
«НН»: Ці рабілі Вы раней аналагічныя экспертызы ў іншых краінах?
МФ: Так, шмат.
«НН»: Можаце параўнаць гэты выпадак з іншымі?
МФ: Беларусь крыху адстае ў свеце, нават адстае ад Кіргізііі ў тым, што тычыцца рэфармавання крымінальных працэсаў. Але што значыць параўнаць? Але ўрэшце пытанні, якія мы даследуем па заданнях Рады Еўропы, Еўрасаюза амаль заўсёды тыя самыя, і прычына не ў беларускай адметнасці. Гэта больш ці менш тыя самыя пытанні стандартаў правоў чалавека.
«НН»: Вы можаце сказаць, да якіх высноваў прыйшлі, разглядаючы справу Аўтуховіча?
МФ: Не.
«НН»: Некаторыя праваабаронцы кажуць, што справа Аўтуховіча палітычна матываваная і ён з’яўляецца палітвязнем...
МФ: Так, я ведаю. Але, натуральна, ніхто не ведае, што гэта такое «палітычны зняволены». Напрыклад, Міжнародная Амністыя вельмі вузка вызначае гэты панятак, і зараз я проста не ведаю, паводле якой дэфініцыі пра гэта кажуць. Я хацеў бы дадаць, што
ніколі не чытаў у нямецкім друку пра гэту справу. Таму я прыехаў у Мінск абсалютна неперадузятым.Я не меў ніякага ўяўлення пра гэту справу.
«НН»: Чаму менавіта Вас АБСЕ запрасіла быць экспертам?
МФ: Я амаль адзіны, хто актыўна займаецца крымінальна-працэсуальным правам постсавецкіх краінаў і я да пэўнай ступені валодаю расійскай мовай.
«НН»: Але Вашай спецыялізацыяй з’яўляецца Расія, а гэта Беларусь.
МФ: Але зараз я даследую крымінальна-працэсуальнае права ў Туркменістане, а да гэтага рабіў курсы для суддзяў у Бішкеку. Я працаваў таксама ў Грузіі і Арменіі. Бо ўсюды ў гэтых краінах можна працаваць з расійскай мовай.
«НН»: А ў Беларусі Вы раней бывалі?
МФ: Я прыяжджаў зараз ужо трэці раз. Я быў у Мінску на міжнароднай канферэнцыі па пытаннях доступа да правасуддзя. а першы раз я прыяжджаў у савецкі час, праездам з Масквы ў Вільню.
«НН»: А Вам не здаецца, што Ваша экспертыза, з тае прычыны, што яна грунтуецца на меркаванні толькі аднаго з бакоў справы, можа супярэчыць Вашаму акадэмічнаму статусу? У некаторых назіральнікаў узнікла ўражанне, што Вы супрацоўнічаеце з беларускім урадам.
МФ: Так? (здзіўлена смяецца). Маё даручэнне было ад АБСЕ, да беларускага ўраду я не маю ніякага дачынення.
***
Адвакат Аўтуховіча Павел Сапелка ў каментары для БелаПАН назваў прадастаўленне матэрыялаў справы нямецкому эксперту «абуральнай беззаконнасцю».
Марцін Фінке — прафесар кафедраў крымінальнага права, крымінальна-працэсуальнага права і ўсходняга і савецкага права розных універсітэтаў Германіі. Аўтар шматлікіх публікацый і кніг па крымінальна-прававых аспектах параўнальнага правазнаўства, ініцыятар і арганізатар спецыяльных праграм і семінараў з юрыдычнымі ВНУ шэрагу постсавецкіх краін. На пенсіі з 2006.
