1995—2005. Хлыстаў і Ясенін
Ёсьць кнігі, выдаючы якія, абавязкова сутыкнесься з праблемамі. Сама тэма кнігі можа ўтойваць безьліч безадказных пытаньняў, ну хоць бы мая «Энцыкляпэдыя злачынстваў і катастроф». Асабліва праблемны быў том пра самазабойствы вялікіх творцаў, пра іх катастрофы ў сьвядомасьці. Быў там артыкул і пра Сяргея Ясеніна. Акрамя вядомай вэрсіі самазабойства, там былі і намёкі на магчымасьць іншай гібелі паэта. У артыкуле было некалькі цытат з кнігі сьледчага Хлыстава. Сьледчы напісаў мне пагрозьлівы ліст — маўляў, ня мелі мы права перадрукоўваць ягоны тэкст без дазволу. Звычайнае абурэньне. Па тэлефоне мы дамовіліся на сустрэчу, каля помніка іншаму паэту-самазабойцу — Маякоўскаму, што ў Маскве. Хлыстаў быў сапраўдны сьледчы па асабліва важных злачынствах, але зьнешне быў больш падобны да злачынца, чым да сьледчага; напэўна, у мяне спрацоўвае залежнасьць ад фальшыва-кінэматаграфічных вобразаў, калі я так характарызую сьледчага. Адно магу сказаць дакладна: я ніколі не пазайздрошчу злачынцу, на якога распачаў паляваньне маёр Хлыстаў. Размова наша была нядоўгая. Хлыстаў спытаў, ці прымаю я ягоную вэрсію і доказы, што Ясенін загінуў. Я дыпляматычна заўважыў, што перадрукаваў ягоныя цытаты ў сваёй кнізе і яшчэ сказаў пра свае пераклады вершаў Ясеніна на беларускую мову. Хлыстаў застаўся не задаволены маёй дыпляматыяй, але перакладаньне ўхваліў і грашовы ганарар за публікацыю ўзяў. Варта зазначыць, што той невялічкі ганарар ён адмовіўся браць далярамі, а ўзяў толькі расейскімі рублямі. Патрыёт — ён ва ўсім патрыёт.
P.S. Празь дзесяць год пасьля той сустрэчы пад помнікам Маякоўскаму ў Расеі выйшаў тэлесэрыял пра Ясеніна, у аснову сцэнара якога была пакладзена вэрсія сьледчага Хлыстава. На экране сьледчы Хлыстаў выглядае звычайным кінаартыстам, зрэшты, і Ясенін выглядае ў тым сэрыяле ня лепш за сьледчага, які распрацоўваў вэрсію пра забойства паэта. Наагул, большасьць партрэтаў Сяргея Ясеніна — аматарскія вышыванкі крыжыкам, народныя лубкі і народныя байкі. На гэтым танным тле брашура сьледчага Хлыстава сапраўды вылучалася прафэсійным падыходам да справы, шкада толькі, што справа гэтая крымінальная, а не навуковая і літаратуразнаўчая.
2005. Шаўчук і «родина»
«Родина, пусть кричат «уродина»…» — любіць паўтараць рок-бард Шаўчук. Мае на тое права. «Уродина» дык «уродина», тым больш што ў мяне з Шаўчуком розныя Радзімы. Вось толькі ёсьць адна акалічнасьць: Шаўчук любіць прыяжджаць у Беларусь, а я люблю працаваць у Расеі. Часам нашы шляхі і перакрыжоўваюцца. Вось хоць бы згадаю экранізацыю майго літаратурнага праекту «Атаман», у якой Юра Шаўчук зноў жа прасьпяваў: «Ро-о-одина — «уро-о-одина»…» І прасьпяваў ён крутую песьню сваю вочы ў вочы галоўнаму герою — атаману Вароніну. Прасьпяваў і сказаў Юра Шаўчук атаману-казаку Юрыю Вароніну: «Усё будзе добра!» Ну сказаў і сказаў, і казак зразумеў. Звычайныя рэчы, банальныя сэрыяльныя словы, такіх на тэлеэкранах процьма. І ўсё ж добра, што ў мяне з Шаўчуком зусім розныя «родины».
