Пісьменніца спадзяецца толькі на ціск Расіі.
Беларуская апазіцыя наіўная і далёкая ад народу – кажа беларуская пісьменніца Святлана Алексіевіч у інтэрв’ю ўплывовай швейцарскай газеце Neue Zuercher Zeitung. Радыё “Свабода” пераклала фрагменты гэтага інтэрв’ю.
NZZ: Ці трэ было чакаць, што Лукашэнка будзе бараніць сваю ўладу ўсімі сродкамі?
Алексіевіч: Так. Але ніхто не мог уявіць, што гэта адбудзецца так крывава. Лукашэнка, вядома ж, не чакаў, што столькі народу выйдзе на вуліцу. Але ён быў да гэтага падрыхтаваны. Я жыву ў цэнтры. Увесь дзень я назірала, як навакольныя двары запаўняліся войскам, міліцыяй і спецтэхнікай. Лукашэнка прыняў меры засцярогі. Апазіцыя была наіўнай.
NZZ: Якая праграма была ў апазіцыі?
Алексіевіч: Ніякай праграмы ў іх не было. Апазіцыя будавала сваю праграму на крытыцы Лукашэнкі. Праграма Лукашэнкі была лепшая. Яна была больш выразная, больш спелая. Дзеля гэтага ў яго былі і час, і людзі. У апазіцыі не было моцных асобаў. Уявіце сабе: раптам вы бачыце дзевяць прэтэндэнтаў на пост прэзідэнта. І вы пра іх нічога не ведаеце. Як асобы, яны не пакінулі пасля сябе ніякага ўражання. І яны выступалі супроць такога моцнага і здаровага мужыка, як Лукашэнка, які падабаецца жанчынам і наменклатуры! У нас іншыя арыенціры. Што ў цывілізаванай грамадскасці бачылася б як катастрофа, у нас успрымаецца людзьмі як норма.
NZZ: Апазіцыя занадта далёкая ад народу?
Алексіевіч: Вядома. Я прысутнічала на выбарчым выступленні Андрэя Саннікава ў горадзе з паўмільённым насельніцтвам. На сустрэчу прыйшлі чалавек 200. Зразумела, што паўсюды можна знайсці 200 інтэлігентных людзей. Але гэта не народ.
NZZ: Але апазіцыя лічыць, што гэта яна выйграла выбары і мае доказы гэтага.
Алексіевіч: Я не ведаю, адкуль бярэцца гэтае перакананне. Я шмат паездзіла перад выбарамі і зразумела, што Лукашэнка пераможа. Яго падтрымлівае большасць насельніцтва, не толькі ў правінцыі, але і ў вялікіх гарадах. 80 адсоткаў галасоў ён не атрымаў, але 50-60 адсоткаў напэўна.
NZZ: У вачах Захаду Лукашэнка робіць уражанне няўстойлівага.
Алексіевіч: Для мяне ён псіхапат, і ўсе ягоныя дзеянні – паталагічныя. Але існуюць дзве праўды. Праўда інтэлігенцыі – у нас ёсць перспектыўныя ідэі, і мы хочам незалежнай і цывілізаванай Беларусі. І ёсць другая праўда, больш простая – праўда большасці. Для людзей на вёсцы свабода азначае каўбасу. Лукашэнка іх разумее. Ён – палітычная жывёліна. Ён робіць тое, чаго яны хочуць.
NZZ: Ці маюць значэнне заходнія санкцыі ў выглядзе абмежавання паездак для наменклатуры?
Алексіевіч: Вядома. Але Еўропа цынічная, у яе свае інтарэсы. Акрамя таго, я не ведаю, як можна такім спосабам націснуць на Лукашэнку. Ён і так нікуды не ездзіць. Захад жа яго так баіцца. Эканамічныя санкцыі былі б лепшыя. Але калі Захад замарозіць крэдыты, перш за ўсё будуць пакутаваць простыя людзі. Найбольш разумна было б падтрымліваць грамадзянскую супольнасць, якую Лукашэнка цяпер пазбавіў лідараў.
NZZ: Ці хтосьці наогул мае ўплыў на Лукашэнку?
Алексіевіч: Толькі Крэмль. Лукашэнка знаходзіцца ў эканамічнай залежнасці ад Расеі. Гэта адзіная форма ціску, якая дае вынік.
