З часоў Другой сусветнай вайны ў Мінску засталіся збудаванні, праходзячы міма якіх, мінчукі іншым разам нават не здагадваюцца, што гэта рэдкія ваенныя помнікі. І што самае цікавае, некаторыя могуць зайсці ў адзін з гэтых помнікаў не выходзячы са сваёй кватэры.
Праспект Пераможцаў, 23
Праспект Незалежнасці, 25
Вуліца Чарнышэўскага, 12
Вуліца Чарнышэўскага, 12
Аляксандр Базарнаў
Вуліца Старажоўская, 15
Вуліца Старажоўская, 15
Вуліца Дразда, паміж дамамі № 7 і № 17
Вуліца Дразда, паміж дамамі № 7 і № 17
Як памяць аб Другой сусветнай вайне ў Мінску засталіся доўгачасовыя абарончыя пункты, ці, інакш кажучы, доты, якіх у сталіцы калісьці было некалькі дзясяткаў. 3 ліпеня 1944 года, калі савецкія войскі ўвайшлі ў Мінск, гэтыя бетонныя збудаванні рознай формы ўзвышаліся на ўсіх галоўных пунктах горада.
Праспект Пераможцаў, 23
Аляксандр Базарнаў, навуковы кіраўнік «Лініі Сталіна», гісторык, фартыфікатар:
Гэта нямецкі дот з двух’яруснымі амбразурамі. Цяпер побач ідзе будоўля, і прыемна, што яго не сталі зносіць або ўзрываць — ён застаецца як памяць пра вайну.
Праспект Незалежнасці, 25
Далей перанясемся на праспект Незалежнасці, 25, дзе побач з музеем гісторыі Вялікай Айчыннай вайны знаходзіцца яшчэ адзін дот.
Аляксандр Базарнаў:
Гэты пункт добры толькі для нейкіх сутычак, баёў у горадзе. Супраць цяжкай артылерыі ён бы ніколі не выстаяў — расслаіўся б і раскалоўся пры ўдары снарада. Сектар абстрэлу — падыходы да гэтага месца.
Вуліца Чарнышэўскага, 12
Наступны дот, які знаходзіцца на вуліцы Чарнышэўскага, 12,
Аляксандр Базарнаў:
Гэта тыповы прадстаўнік так званай ахоўнай фартыфікацыі. Іх ставяць для аховы нейкага важнага аб’екта — камендатуры, казармы, склада або проста скрыжавання. Амбразура тут невялікая: нейкі цяжкі станкавы кулямёт, тыпу «Максіма» з прымусовай сістэмай ахалоджвання, паставіць немагчыма, хутчэй тут стаяў нямецкі ручны кулямёт.
Ветэран Вялікай Айчыннай вайны Павел Уладзіміравіч Лапін ужо больш за 50 гадоў жыве ў доме № 12 па вуліцы Чарнышэўскага.
Павел Лапін, ветэран Вялікай Айчыннай вайны:
Наколькі мне вядома, тут пражывалі афіцэры нямецкай арміі.
Гэты дом быў пабудаваны яшчэ да вайны, а ў ваенны час немцы прыбудавалі да яго ДТО — і сёння Павел Уладзіміравіч з задавальненнем выкарыстоўвае гэтае бетоннае збудаванне як склеп, уваход у які знаходзіцца проста ў кватэры.
Аляксандр Базарнаў:
Засаўкі на амбразуры арыгінальныя, захаваліся з часоў вайны. Таўшчыня — прыкладна 5–7 міліметраў — кажа аб тым, што цяжкага снарада яна б не вытрымала, абараняла толькі ад ружэйнага агню. Тут адзін каземат: тры амбразуры і запасны
Вуліца Старажоўская, 15
Аляксандр Базарнаў:
Невялікая, бачная адразу частка — гэта агаловак, сам аб’ект знаходзіцца пад зямлёй. Ён пабудаваны з цэглы, не прызначаны абараняць ад цяжкіх снарадаў. Мабыць, будавалі з таго, што было.
Вуліца Дразда, паміж дамамі № 7 і № 17
Паміж дамамі № 7 і № 17 па вуліцы Дразда знаходзіцца яшчэ адзін дот, на якім да гэтага часу выразна бачныя сляды ад баявых куляў.
Аляксандр Базарнаў:
Гэта таксама агаловак. Калі будынкі побач уяўна прыбраць, за імі будзе чыгунка. Ён быў пабудаваны, цалкам верагодна, каб прыкрываць падыходы да чыгункі. Падземная частка пасля вайны выкарыстоўвалася ў бытавых мэтах: паводле аповедаў мясцовых жыхароў, тут была кацельня.
Вельмі шмат пунктаў было ў раёне парку Чалюскінцаў на праспекце Незалежнасці. Іх было больш, але многія пазносілі. Тыя, што засталіся, яшчэ чакаюць свайго даследчыка.
