Па-беларуску выйшла манаграфія польскага гісторыка Конрада Бабятынскага «Ад Смаленска да Вільні. Вайна Рэчы Паспалітай з Масковіяй (1654-1655 гг.)».
Кніга прысвечаная гісторыі ваеннага канфлікту, у выніку якога ўвосень 1655 года амаль усю тэрыторыю Вялікага Княства Літоўскага разам з Вільняй занялі войскі цара Аляксея Міхайлавіча. Гэта быў першы этап вялікай вайны, якая працягвалася ў 1654-1667 гг. і завяршылася толькі Андрусаўскім замірэннем.
Ваенныя дзеянні 1654-1655 гг. вяліся, галоўным чынам, на тэрыторыі беларускіх ваяводстваў ВКЛ: Полацкага, Віцебскага, Менскага, Наваградскага і Берасцейска Літоўскага. Таму будзе лёгка ўявіць, дзе адбываліся апісаныя ў кнізе падзеі. Ваенныя дзеянні распачаліся аблогай Смаленска, што на мяжы з сённяшняй Беларуссю.
Найважнейшыя бітвы летняй кампаніі 1654 г. і зімова-веснавой 1655 г. вяліся на Дняпры і Друці — спачатку пад Шкловам і Шапялевічамі, а потым пад Новым Быхавам і Магілёвам. Полымя вайны не пашкадавала і іншых буйных беларускіх гарадоў — Полацка і Віцебска, Менска і Наваградка, Слуцка і Старога Быхава. За час супрацьстаяння яно апаліла амаль кожны куток беларускай зямлі.
Ад Смаленска да Вільні. Вайна Рэчы Паспалітай з Масковіяй (1654-1655 гг.) / Конрад Бабятынскі / Пераклад з польскай. — Вільня: Інстытут беларусістыкі; Беласток: Беларускае гістарычнае таварыства, 2011. — 171 с.
Кніга друкавалася ў №№7-8-2008 часопіса «Архэ». Замовіць манаграфію можна тут.
