На смерць Мікалая Сташкевіча піша Анатоль Сідарэвіч.
Пазаўчора на сайце часопіса „Arche“ з’явіўся тэкст надрукаванага ў “Беларускай думцы” артыкула Мікалая Сташкевіча да 95-х угодкаў Лаўрэнція Абэцэдарскага.
У пэўным сэнсе гэта апалогія Абэцэдарскага. І я мог бы нагадаць Мікалаю Сцяфанавічу Сташкевічу тое, пра што ён прамаўчаў і што аніяк не ўпрыгожвае ягонага настаўніка.
У тым тэксце мяне зацікавалі лічбы і даты.
“У сярэдзіне 1930-х гадоў, калі Абэцэдарскі пайшоў вучыцца ў БДУ, у БССР налічвалася 92 прафесійныя гісторыкі, уключаючы археолагаў і этнографаў, а таксама аспірантаў. З гэтай агульнай колькасці ўласна гісторыяй Беларусі займаліся ўсяго 15 навукоўцаў. У той жа час у аспірантуры па гістарычных спецыяльнасцях навучаліся 35 чалавек, у тым ліку па гісторыі Беларусі – толькі 3”. (“У той жа час” – як я зразумеў – у сярэдзіне 1950-х.)
І ў тым самым абзацы: “Менавіта Л.С. Абэцэдарскі разам з іншымі вучонымі ў той пасляваенны час прыклаў усе намаганні, каб гісторыя Беларусі была вылучана ў асобную і навуковую, і вучэбную дысцыпліну. ...намаганні маладога вучонага сустрэлі падтрымку кіраўніцтва і завяршыліся поспехам – у верасні 1958 года ва ўніверсітэце была створана кафедра гісторыі БССР, а Лаўрэнцій Сямёнавіч стаў яе кіраўніком”.
Тэкст Мікалая Сташкевіча я накіраваў на адрасы сарака гісторыкаў. І ад Валянціна Голубева даведаўся, што пасля паходу Лаўрэнція Абэцэдарскага ў ЦК КПБ было прынятае рашэнне захаваць на плошчы Леніна ў Менску Чырвоны касцёл.
Чытаючы тэкст Мікалая Сташкевіча, а потым паведамленне Валянціна Голубева, я згадаў, што Янка Брыль некалі сцвярджаў: бадай, усе людзі ў палоску – палоска светлая, палоска цёмная...Пры ягоную смерць я даведаўся сёння амаль апоўдні. І падумаў: добра, што я не напісаў ніякай рэплікі.Тэкст Мікалая Сташкевіча я даслаў гісторыкам 17-га, а 18-га Мікалай Сцяфанавіч памёр.
Тэкст Мікалая Сташкевіча стаў як бы запаветам нам, хто застаўся жывы: хлопцы, і я зрабіў нешта добрае, памятайце пра гэта.
Думаю, што мы яшчэ не раз згадаем добрыя справы Мікалая Сцяфанавіча Сташкевіча і напішам пра яго і ягоны даробак справядліва.
