Маёнтак Альфрэда Ромера ў аварыйным стане — фотарэпартаж з Каралінова 12
Падобнае можна ўбачыць у закінутых вёсках Чарнобыльскай зоны.
Падобнае можна ўбачыць у закінутых вёсках Чарнобыльскай зоны.
Маёнтак у вёсцы Каралінова (цяпер — Камайскага сельскага савета Пастаўскага раёна), дзе жыў славуты мастак і паўстанец 1863 г. Альфрэд Ромер, і сёння прыцягвае ўвагу мінакоў. Проста ля вясковай дарогі ў Каралінове стаіць знак «Будынак былой сядзібы Альфрэда Ромера». Не кожны спыніцца, але кожны зверне ўвагу і задумаецца: «А хто ж такі Ромер?». А калі ўсё ж хтосьці адважыцца спыніцца, дык напэўна захоча падыйсці да будынка, а нават зайсці ўсярэдзіну і паглядзець на месца, дзе жыла зорка выяўленчага мастацтва культуры Беларусі.
У вочы кідаецца шыльда «Гісторыка-культурная каштоўнасьць, сядзібны дом мастака Альфрэда Ромера ХІХ ст.». Гэты статус быў нададзены маёнтку дзякуючы намаганням мастака Алеся Цыркунова.
Увайшоўшы ўсярэдзіну, разумееш: шыльда — гэта адзінае што зрабіла дзяржава. Пачатковай школы, якая месцілася ў сядзібе мастака, даўно няма. Пасля яе засталіся раскіданыя паўсюль падручнікі, партрэты пісьменнікаў, сталы, шыльды…
Падобнае можна ўбачыць у закінутых вёсках Чарнобыльскай зоны. Але ў Пастаўскім раёне рыдыяцыі няма, не было і масавага адсялення. А архітэктурна-культурны помнік у жахлівым стане.
Асабістыя рэчы і мэбля мастака скрадзеныя і разнесеныя па хатах. Засталіся толькі сцены, аварыйны стан якіх патрабуе неадкладнага рамонта.
Лёс такога аб’екта незайздросны. Альбо ён згніе пад ганаровай шыльдай архітэктурна-культурнага помніка, альбо апынецца, як не раз бывала, у прыватных руках расійскіх бізнэсоўцаў. Бо Міністэрства культуры не мае сродкаў. А аварыйных аб’ектаў з помнікаў робіцца ўсё больш.
* * *
Мала хто ведае, што шляхецкі род жывапісца, гравёра, скульптара і мастацтвазнаўца Альфрэда Ромера (16.4.1832, Вільня — 24.1.1897) вядзе пачатак з XV ст., з Саксоніі. Потым яго прадстаўнікі праз Курляндыю перабраліся ў ВКЛ.
З біяграфіі Ромера: «Нарадзіўся ў Вільні, і там жа, ва ўніверсітэце, атрымаў пачатковую мастацкую адукацыю. Потым удасканальваў сваё майстэрства ў Парыжы ў педагогаў „сярэдняй рукі“ Л.Бана і А.Аляшчынскага. Па вяртанні з-за мяжы ў канцы 1850-х жыў у спадчынным маёнтку Крэўна Нова-Аляксандраўскага павета і актыўна супрацоўнічаў з віленскім часопісам „Каласы“, дасылаючы туды малюнкі ды гравюры на тэму жыцьця і побыту мясцовых беларусаў і літоўцаў.
У час нацыянальна-вызваленчага руху 1863 г. А.Ромер апынуўся сярод паўстанцаў са зброяй у руках. Пасля паражэньня быў арыштаваны і пасаджаны ў Дынабургскую крэпасць (Даўгаўпілс). Прабыў там нядоўга: відаць, хтосьці з высокіх уладавых чыноў паклапаціўся пра інсургента. Пасля выхаду адтуль Ромеру давялося прадаць маёнтак Крэўна і тэрмінова, далей ад граху, выехаць у Германію. Там, у мюнхенскай Акадэміі мастацтваў, на яго аказалі значны ўплыў педагогі Людвіг фон Хагн і Артур Георг фон Рамберг. Разам з апошнім і Альбертам Келерам Альфрэд наведаў Італію, дзе натхнёна капіраваў Веранезе, пісаў заказныя партрэты арыстакратаў і натурныя садова-паркавыя пейзажы. Шмат выстаўляўся ў Мюнхене, Кракаве, Парыжы — гравюрамі, партрэтамі, скульптурамі. І так доўжылася да сярэдзіны 1870-х гадоў, калі настальгія па радзіме прымусіла яго вярнуцца на Бацькаўшчыну. Ромер стала пасяляецца ў маёнтку Каралінова, які належыў яго жонцы графіні Вандзе Сулістроўскай».
