Пад покрывам нябёсаў Увага – шэдэўр!
Беларусь, 1986, каляровы, 151 хв
Рэжысэр: Міхаіл Пташук
Жанр: Трагедыя паводле аднайменнай аповесьці Васіля Быкава
Ролі выконваюць: Ніна Русланава, Генадзь Гарбук, Віталь Быкаў, Уладзімер Гасьцюхін, Аляксей Зайцаў, Уладзімер Ільін, Яўген Платохін
Адзнака: 5,5 (з 10)
Экранізацыя “Знаку бяды” лічыцца адным зь лепшых фільмаў Міхаіла Пташука – і някепскім увасабленьнем быкаўскай прозы. Рэжысэр Пташук пайшоў шляхам падкрэсьліваньня, вонкавага ўзмацненьня аскетычных канфліктаў і жэстаў.
Сьцепаніда – у выкананьні Ніны Русланавай – занадта валявая, просталінейная, энэргічная. Ейнае акторскае майстэрства адзначанае дзяржаўнай прэміяй Беларусі дый расейскім прызам “Ніка”. Але ў празьмерным імпэце губляюцца нацыянальныя рысы.
Другаплянныя пэрсанажы – Каландзёнак і Гуж (Платохін і Ільін) – сталіся амаль гратэскнымі, што запамінаецца – але выбіваецца з гэнай быкаўскай аповесьці.
Найболей удалы вобраз створаны Генадзем Гарбуком. Ягоны Пятрок – рахмана-роспачны, з пранізьлівымі вачыма пакутніка – і з адчайным паўстаньнем. Кадры апэратаркі Тацяны Логінавай таксама ўзмацняюць патас.
Карціна зь цяжкасьцю пабачыла сьвет: баяліся сцэнаў раскулачваньня. Але сёньня крамольныя эпізоды зьдзіўленьня не выклікаюць.
І хаця фільм ёсьць толькі подступам да быкаўскае трагедыі – экранізацыя мае свае дасягненьні.
Беларусь, 1988, каляровы, 150 хв
Рэжысэр: Міхаіл Пташук
Жанр: Кінааповесьць
Ролі выконваюць: Уладзімер Гасьцюхін, Міхаіл Ульянаў, Аляксей Пятрэнка, Аляксандар Філіпенка, Леанід Невядомскі, Натальля Папова, Валер Прыемыхаў, Алена Сьмірнова, Андрэй Бубашкін
Адзнака: 5 (з 10)
Травень 1966 года. Колішні лягерны ахоўнік Мікалай Кузьняцоў выпадкова сустракаецца са сваім былым вязьнем. Пасьля канфлікту з сынам, які даведваецца пра мінулае бацькі, Кузьняцоў шукае старых “калегаў”, каб знайсьці апраўданьне. Героі перабудовачнае карціны – “сталінскія сокалы”: хто зь іх сьпіўся, хто прыстасаваўся, а хто дакладна ведае, што іх “браняпоезд стаіць на запасным пуці”.
Герой стужкі (у надрыўна-залімітным выкананьні Ўладзімера Гасьцюхіна) робіць сабе сьмерць, але прыбыцьцё “іхняга цягніка” Пташук насурочыў.
Карціна збольшага дыялёгі-спрэчкі (некаторыя лічаць фільм радыёп’есай), але зьвярніце ўвагу на трапны маніякальны мантаж афіцыёзных шабашаў-дэманстрацый.
Практычная магія (Practical Magic)
ЗША, 1998, каляровы, 103 хв
Рэжысэр: Грыфін Дан
Жанр: Містыка-камэдыйная мэлядрама паводле раману Эліс Гофман
Ролі выконваюць: Ніколь Кідман, Сандра Балак, Даян Ўіст, Марго Марціндэйл, Стокард Чэнінг, Люсінда Джэні
Адзнака: 5 (з 10)
Над сям’ёй Оўэнз вісіць праклён. Сёстры Джыліян і Салі – патомныя вядзьмаркі і кожны мужчына, які спадабаецца ім, памрэ маладым. Але сёстры зусім не жадаюць такога лёсу – жанчыны мараць пра каханьне.
На выпраўленьне праклёну прыходзіць практычная магія. І вось гераіні шматкроць забіваюць – і ўваскрашаюць палюбоўніка-недарэку. Мужчына адпаведнай кандыцыі ніяк не атрымліваецца, затое палюбоўнік даходзіць да стану прывіда, “падключанага” да Джыліян.
Практычная жаноцкая магія па стварэньні ідэальнага мужчыны карысталася вялікім посьпехам у глядачак Амэрыкі й Эўропы.
Пад покрывам нябёсаў / Расколатае неба (The Sheltering Sky)
ЗША – Італія, 1990, каляровы, 138 хв
Рэжысэр: Бэрнарда Бэрталючы
Жанр: Экзыстэнцыйная драма паводле раману Пола Боўлза
Ролі выконваюць: Джон Малкавіч, Дэбра Ўінгер, Кэмпбэл Скот, Джыл Бэнэт, Цімаці Спол, Эрык Вю-Ан
Адзнака: 9 (з 10)
У 1947 годзе амэрыканскі кампазытар Порт з жонкаю Кіт і іхні новы сябар Джордж Танэр прыязджаюць у Афрыку. Вандруючы па Сахары, яны спрабуюць уцячы ад цывілізацыі, тлуму, ад гарадзкой мітусьці, і самае галоўнае – ад саміх сябе. Але ад сябе ўцячы немагчыма – і пад покрывам нябёсаў разгортваецца пранізьлівая экзыстэнцыйная драма.
Шэдэўр Бэрнарда Бэрталючы, дзе філязофскія чыньнікі набываюць эратычную плоць, а стыхіі прыроды (пад кіраўніцтвам апэратара Віторыё Старары) – становяцца вобразамі чалавечай душы.
Адна з найлепшых палюбоўных сцэнаў у гісторыі кіно, дзе сьпякотнае неба, пясок – і сонца, а музыка Руічы Сакамоты пульсуе загадкаю й жаданьнем. Сьмерць, прызнаньне ў каханьні – і самота пустыні, ад якой не пазбыцца.
Раман Пола Боўлза казаў пра неразуменьне культураў, фільм Бэрталючы – пра экзыстэнцыйнае маўчаньне пад расколатым небам. Але позіркі, дотык і пясок сонечных кадраў – ёсьць формаю дыялёга.
Замак (Замок)
Расея – Нямеччына – Францыя, 1994, каляровы, 110 хв
Рэжысэр: Аляксей Балабанаў
Жанр: Прыпавесьць паводле аднайменнага раману Франца Кафкі
Ролі выконваюць: Мікалай Стоцкі, Віктар Сухарукаў, Сьвятлана Пісьмічэнка, Анвар Лібабаў, Ігар Шыбанаў, Андрэй Сьмірноў, Аляксей Герман, Вольга Антонава
Адзнака: 6 (з 10)
Да імпэрскага “Брата”, прасякнутага “правільнай” клясава-нацыянальнай нянавісьцю, Аляксей Балабанаў здымаў эстэцкія фільмы паводле рускага дэкадансу, Бэкета – і Франца Кафкі.
Карціна “Замак” – экранізацыя змрочнага раману Франца Кафкі. Малады каморнік прыяжджае ў Палац, куды яго нанялі. Але ў Палац ён трапіць ня здольны – і становіцца ахвяраю таталітарна-бюракратычных інтрыгаў…
Фільм Балабанава поўніцца гратэскнымі пэрсанажамі зь лядашчымі тварамі; дэкарацыі, колеры, гістэрычныя жэсты почасту зусім кафкіянскія. Балабанаў нават дапісывае фінал твору – і пераўтварае каморніка ў бунтара (у гэтым ён ідзе за Орсанам Уэлзам, які зрабіў падобнае з “Працэсам”).
Карціна мае шэраг расейскіх узнагародаў: за лепшую рэжысуру, апэратарскае майстэрства (Сяргей Юрызьдзіцкі, Андрэй Жагалаў), за найлепшыя касьцюмы, музыку (кампазытар Сяргей Курохін) і гук.
