Дзяды — гэта восеньскія дні памінання продкаў. У гэты час у большасці рэгіёнаў Беларусі людзі прыходзяць на могілкі, каб прыбрацца і памянуць дзядоў, бацькоў, добрых людзей. Шмат дзе застаўся старадаўні чын супольнага абеду на магіле. У іншых месцах людзі проста прыносяць трохі ежы на магілы.
Ад 1991 да 1996 года гэтае свята было дзяржаўным, прызначаным на 2 лістапада.Калі ў рамках рэстаўрацыі эсэсэру выходны дзень адмянілі, людзі прыходзяць на могілкі найбольш у апошнія выхадныя кастрычніка ці першыя — лістапада. У каталіцкіх раёнах трымаецца звычай запальваць свечкі на могілках на Усіх Святых.
Ад канцаУ Мінску гэта Курапаты — гіганцкі некропаль, гара ў лесе, дзе ляжаць дзясяткі тысяч расстраляных. Там спачывае нацыянальная эліта, якую саветы, як і немцы пазней, вынішчалі, каб знякровіць паняволеныя нацыі.1980-х устанавілася і іншая традыцыя: на Дзяды людзі прыходзяць у месцы масавых забойстваў у савецкі час.
Пачынаючы ад 1988 года праходзяць шэсці ў Курапаты. Гэта велічная маніфестацыя — павольная, доўгая, падякіх штогод у Курапатах дабаўляецца. У шэсці бяруць удзел як апошнія жывыя сведкі і ахвярыбел-чырвона-белымі сцягамі. Людзі нясуць з сабой крыжы,
Адбылося шэсце ў Курапаты і сёлета. У ім узяло ўдзел каля тысячы чалавек.
10.20
Ля Гадзіннікавага завода пачынаюць збірацца людзі.
Сябарпаведамліа радыё «Свабода». Прысутнічаюць і асобы ў цывільным.КХП-БНФ Алесь Чахольскі прывёз на мікрааўтобусе брусы і сабраў з іх крыжы, якія будуць пастаўленыя сёння ў Курапатах,
10.25
Удзельнікі шэсця ўздымаюць першыя
10.42
На месцы збору — каля 150 чалавек. Над натоўпам лунаюць дваццаць сцягоў. Людзі працягваюць падыходзіць.
11.05
Шэсце рыхтуецца рушыць. Удзельнікі, апроч сцягоў, трымаюць расцяжкі
«Ушануем памяць ахвяраў Курапат», «Абаронім Курапаты», «Абаронім Беларусь ад расейскага імперыялізму». Сярод прысутных заўважаныя намеснік старшыні
11.14
Шэсце ў Курапаты рушыла. У ім бяруць удзел каля 500 чалавек. У руках удзельнікаў з’явіліся партрэты палітвязняў, якія цяпер знаходзяцца за кратамі. Актывісты «Маладой Беларусі» нясуць расцяжку з партрэтамі палітзняволеных і
скандуюць «Свабоду палітвязням!».
11.25
Калона мінула Беларускі дзяржаўны агратэхнічны університэт. Маршрут шэсця — праспект
11.30
Шэсце ля станцыі метро «Маскоўская».
Маладафронтаўцы нясуць вялікі шасціканцовы крыж.
12.04
На скрыжаванні праспекта з вуліцай Каліноўскага да шэсця далучыліся прадстаўнікі «Правага альянсу» пад
12.30
Удзельнікаў акцыі ўжо каля тысячы, паведамляе БелаПАН. Супрацоўнікі міліцыі не перашкаджаюць шэсцю. На скрыжаваннях супрацоўнікі ДАІспыняюць рух транспарта, каб даць дэманстрантам магчымасць свабодна прайсці. Калону суправаджае міліцэйская машына з гукаўзмацняльнай апаратурай і некалькі дзясяткаў асобаў у цывільным. Мітынг у Курапатах павінен пачацца а 14.00.
13.30
На вуліцы Гамарніка калона не паспела перайсці на іншы бок, пакуль гарэла зялёнае святло. ДАІ прыпыніла аўтамабільны рух, пакуль усе не перайшлі, паведамляе радыё «Свабода». Арганізатары просяць удзельнікаў шыхтавацца па 5 чалавек, рухацца выключна па ходніках і не таптаць газоны.
14.14
Калона ўвайшла ва ўрочышча. Бліжэй да МКАД заўважаныя прадстаўнікі службаў бяспекі, ДАІ забараняе паркаваць паблізу аўто —
ёсць інфармацыя, што праз нейкі час па кальцавой мае ехаць Лукашэнка.
14.25
Пачалася служба ля мемарыяльнага знака па ахвярах рэпрэсій.
Яе правяць святары розных канфесій.
14.45
Пасля набажэнства пачаўся мітынг. Намеснік старшыні
Валеры Буйвал зачытаў ліст ад Зянона Пазняка.
«У беларусаў ёсць шанец не дапусціць чарговага злачынства над сабой і сваім народам, — цытуе ліст Пазняка БелаПАН. — Гарантыяй гэтага павінна стаць наша народная памяць, культура і беларуская салідарнасць супраць дзеянняў зла. Цяпер многія ўбачылі тое, што было відаць першапачаткова, — прамаскоўскі рэжым вядзе адкрытую палітычную вайну з беларускім народам».
Такая вайна не навіна ў беларускай гісторыі, падкрэсліў палітык. Ён, у прыватнасці, нагадаў, што ў Курапатах супрацоўнікі НКВД «расстралялі і закапалі каля чвэрці мільёна людзей».
Заснавальнік Беларускага Народнага Фронту, які эміграваў з Беларусі ў 1996 годзе, заклікаў беларусаў заўсёды шанаваць дзень памінання продкаў «Дзяды». «Таму што ў ім — наша існаванне», — падкрэсліў лідар
14.55
Кароткі
мітынг скончыўся супольным спевам гімна «Магутны Божа».Пасля яго ўдзельнікі шэсця разышліся па ўрочышчы: кладуць кветкі да безымянных магілаў, запальваюць знічы.
Усталёўваюць новыя крыжы, якія сёння неслі на плячах праз Мінск.
