Фота serg-steppencat.livejournal.com.
Фота serg-steppencat.livejournal.com.
Фота serg-steppencat.livejournal.com.
Фота serg-steppencat.livejournal.com.
Фота serg-steppencat.livejournal.com.
Фота serg-steppencat.livejournal.com.
Фота serg-steppencat.livejournal.com.
Фота serg-steppencat.livejournal.com.
Фота serg-steppencat.livejournal.com.
Фота serg-steppencat.livejournal.com.
Фота serg-steppencat.livejournal.com.
Фота serg-steppencat.livejournal.com.
Фота serg-steppencat.livejournal.com.
Фота serg-steppencat.livejournal.com.
Фота serg-steppencat.livejournal.com.
Усе фотаздымкі можна пабачыць тут.
Надоечы вырашыў я з’ездзіць у Чарнобыльскую зону. Паколькі падарожнічаць я прывык на матацыкле, легальныя аўтобусныя экскурсіі мяне зусім не прыцягвалі. Іншыя шляхі ў Зону зачыненыя, але, як гаварыў Сакрат, «мудраму не патрэбен закон, у яго ёсць розум». Узброіўшыся гэтым выслоўем і нічога нікому не сказаўшы (каб не сеяць сумневаў у маёй мудрасці), я сабраў рыштунак і высунуўся на поўнач.
Чым далей, тым больш дзікімі станавіліся краявіды. Усё часцей тырчалі разваліны з шэрай травы.
На апошняй на трасе запраўцы я спыніўся, каб заліць поўны бак, таму што далей цывілізацыя канчалася. Панурыя насельнікі безназоўнай абшарпанай бензакалонкі нагадвалі рэднекаў з «Бестурботнага ездака».
Да сярэдзіны дня я наблізіўся да мяжы Зоны. Зверыўшыся з мапай, я збочыў у лес і пачаў пятляць таемнымі сцежкамі. Грунтоўка вывела ў поле, уперлася ў калючы дрот, і падвоілася, агінаючы Зону вакол. Памацаўшы шчыльныя шэрагі калючкі, я рушыў уздоўж мяжы. Часам сустракаліся прарэхі для пешаходаў, але матацыклу праціснуцца не было дзе. Пільна выглядаючы патрулі, я ехаў кіламетр за кіламетрам. Нарэшце трапіўся ўдалы падкоп, прычынены нядбайна накручаным дротам. Схаваўшы матацыкл у кустах, я ўзяўся разблытваць завесы.
Аддалены гул прыцягнуў маю ўвагу. Далёка ў полі падымала шлейф пылу машына, і рухалася проста на мяне. Прыгнуўшыся, я перабег да матацыкла. Шум рабіўся ўсё гучней, усё бліжэй, і раптам зусім ужо побач скрыгатнуў тормаз, і ўсё заціхла. Кроў стукала ў вушах. Бразнулі дзверы.«Ісці здавацца, ці атрымаць асалоду ад апошніх секундаў свабоды?», — задаваўся я пытаннем. Крокі незнаёмца шамацелі па пяску.
Дзверы грукнулі яшчэ раз. Затрымцеў стартэр, зароў рухавік, і гук пачаў аддаляцца. У шырокім прасвеце паміж дрэвамі праехала старая «Ніва». Калі б мужык за рулём павярнуў галаву, ён убачыў як я скурчыўшыся за матацыклам. Калі заціх шум аўтамабіля, я выдыхнуў. Мой час яшчэ не прыйшоў.
Я разблытаў пакінутыя віткі дроту, падвёў матацыкл да перыметра, нырнуў пад калючкай і выскачыў на тым баку.
Усярэдзіне Зоны і неба апынулася больш блакітным, і траўка больш сакавітай — як у «Сталкеры» Таркоўскага. У дзясятку метраў за плотам пачынаўся лес. Мяркуючы па мапе, у гэтым месцы ўглыб Зоны павінна была сыходзіць дарога. І сапраўды — сярод дрэў стаяла замшэлая каляіна. Я ізастужкай прыкруціў да руля радыёметр і паглыбіўся ў гушчар.
Лес апынуўся зусім непрыязным. Сляды дарогі хутка рассмакталіся і я апынуўся ў глухіх нетрах, заваленых ламаччам. Я перапаўзаў з бервяна на бервяно на першай перадачы, аб’язджаў буйныя паваленыя ствалы, пару разоў падаў. Спраўджваючыся з мапай, я прабіваўся прама праз гушчар да бліжэйшага сяла. Мой план быў просты: там павінны былі захавацца рэшткі дарог, па ім я даеду да наступнай вёскі, і гэтак далей. Сапраўды, я выскачыў спачатку на пясчаную прасеку, затым на сапраўдную лясную дарогу і весела залапатаў наперад. На шляху яшчэ сустракаліся паваленыя дрэвы, але іх я пераскокваў або аб’язджаў з ходу. Уздоўж дарогі цягнуўся шэраг трухлявых слупоў ліній электраперадач, радыяцыйны фон быў ніжэй кіеўскага.
Пажарныя сажалкі часта сустракаюцца ў Зоне. Фон побач з імі ў 2 разы вышэй дапушчальнай нормы — радыёметр паказвае 0,6 мікразівертаў у гадзіну. 10 метраў у бок — і фон ўжо нармальны.
Лес расступіўся, і я апынуўся ў вёсцы. З зараснікаў ўздымаліся касабокія хаты і парадзелыя платы. Унутры дамоў панавала спусташэнне — нават дашчаныя насцілы былі сарваныя і зламаныя. Ужо вечарэла, трэба было шукаць месца для начлегу. Сон у сумным доме з прывідамі не прыцягваў, таму я адправіўся далей.
Праязджаючы па прасецы, я ўбачыў наперадзе вялізнага дзіка. Той падняў ад зямлі рыла і ўтаропіўся злосна і з здзіўленнем. «Зараз ён павінен спалохацца і ўцячы», — падумаў я. Дзік нікуды не спяшаўся. «Стоп. Можа, гэта я павінен спалохацца і ўцячы?», — усумніўся я. Дзік схамянуўся і, падскокваючы, схаваўся ў гушчары. Адлягло.
Я таксама паглыбіўся ў лес, нацягнуў гамак, перакусіў і стаў ўкладкоўвацца. Скрозь сеткаваты верх гамака свяціла неверагоднае колькасць зорак — столькі я бачыў толькі ў дзяцінстве, і то ў планетарыі. Часта зіхацелі метэоры ... І толькі нядобрыя думкі адцягвалі ад гэтай выдатнай карціны: я чуў, быццам у Зоне водзіцца маса ваўкоў.
Уяўленне малявала карціну: я мірна сплю ў гамаку, а вакол бясшумна змыкаеюцца ў кола шэрыя цені, і чуваць толькі як капае сліна з смуродных пашчаў ... З гэтымі думкамі я заснуў.
Рана раніцай я адправіўся далей, углыб Зоны. Адну за другой я мінуў некалькі закінутых вёсак. Цішыня, глухія зараснікі, расчыненыя дзверы, кучы бярвення і бітай цэглы.
Гэта было як у фільмах пра свет пасля ядзернай вайны, толькі без надуманых мутантаў і людажэраў — проста прырода, сціраюцца сляды чалавека.
Прырода нагадвала пра сябе вельмі непасрэдна — усё часцей прыходзілася аб’язджаць велічэзныя кучы ласінага памёту. На ўскраіне аднай з вёсак я спудзіў і самога лася — буйная туша ламанулася праз зараснікі.
Чым далей ад мяжы, тым больш некранутымі былі дамы, якія пазбеглі рук марадзёраў. Ёсць розніца паміж закінутымі хатамі, у якіх вывезена ўсё патрэбнае, дзе проста перасталі жыць, і дамамі, спешна пакінутым, як тут, у Зоне. У рамах блішчыць цэлае шкло, у дамах стаіць мэбля, вісяць рэчы на кручках.
І самае жудаснае — фатаграфіі. На падлозе, на сценах, у рамках, у альбомах — усюды раскіданыя здымкі. Прабіралі мурашкі, калі я ўяўляў сабе людзей, што ўцякалі ў такой спешцы, што ззаду засталося нават гэта.
Я рухаўся далей — у дзесяцікіламетровую зону. Кажуць, у Зоне жывуць людзі. Не бачыў ні аднаго, хоць можа быць. Але не ў дзесяцікіламятровай зоне — зоне безумоўнага адсялення. Калісьці яна была агароджаная і ахоўвалася. Цяпер засталіся толькі паваленыя слупы, іржавая калючка на зямлі і пустыя бетонныя дамкі КПП.
На пад’ездзе да мяжы дзесяцікіламетровай зоны я ўбачыў парэшткі закінутай радыёлакацыйнай станцыі «Чарнобыль – 2», што ўздымаліся над лесам. Я абыходзіў лес полем, і адчуваў сябе на адкрытай прасторы вельмі няўтульна — быццам хтосьці назірае вельмі пільна, і запісвае ў нататнік. Таму я з палёгкай павярнуў у гушчар па бліжэйшай прасецы. Шлях сыходзіў у бок ад РЛС, а мой бензабак ладна палягчаў, таму я адмовіўся ад пошукаў абыходных сцежак да «Чарнобыль – 2», і паехаў, куды вяла дарога.
Прасека вывела на свежы асфальт. Недалёка віднелася бетонная агароджа з акуратна накручанай па версе калючкай, а за ёй — вялікая тэрыторыя з комплексам будынкаў. Я асцярожна наблізіўся. Па мапе ў гэтым месцы значыўся «аб’ект «Вектар» — прадпрыемства па перапрацоўцы радыеактыўных адходаў. Ліхтары, следавая паласа, лес высечаны на некалькі дзясяткаў метраў вакол плота — я не хацеў стаць героем, таму ціха павярнуўся і схаваўся паміж дрэў.
Пазбягаючы асфальтаванай дарогі я рушыў далей. Шырокая, пакрытая сыпкім пяском прасека вяла паміж шчыльнымі яловымі сценамі, пакуль наперадзе на паляне не з’явіўся жоўты бронетранспарцёр — я прыехаў на магільнік забруджанай тэхнікі.
Я спешыўся і пайшоў паміж іржавымі гмахаў. Час ад часу злавеснае рыпенне прымушала ўздрыгваць — на ветры вагаліся адагнутыя сталёвыя лісты і расчыненыя дзверы на закарэлых завесах.
Асноўная маса тэхнікі акуратна стаяла на агароджанай калючкай бетоннай пляцоўцы, але вакол плота панаваў хаос. Пакарабачаныя грузавікі, пажарныя машыны, бронетранспарцёры валяліся ўцістнутыя адзін у аднаго, як ахвяры апошняй рашучай бітвы. Кіроўцы быццам імкнуліся адарвацца па-поўнай перад тым, як кінуць тэхніку.
Знесеныя слупы, раздушаныя брухам бронетранспарцёраў аўтобусы, грузавікі, што ўскараскаліся па кучы металалому — гэта аддавала далёкім рэхам нездаровай зухаватай весялосці людзей, якім усё ўжо па-барабану.
Радыёметр пстрыкаў занадта часта — фон перавальваў за 1 мікразіверт. Затрымлівацца надоўга тут не хацелася, таму я ў тэмпе пралез пад калючкай і бягом паглыбіўся ў вулачкі паміж тэхнікай.
Адзняўшы дзіўныя механізмы, я вярнуўся да матацыкла. Штосьці было не так, адчувалася нейкая трывога. У замку тырчаў ключ — аказваецца, я пакінуў запальванне ўключаным, і фара зжэрла акумулятар без рэшту. Кнопка стартара бяссільна пстрыкала. Злавесна рыпала на ветры перакошаныя дзверы суседняга грузавіка.
Прыборная панэль не свяцілася, стартар не працаваў. Я выцер халодны пот. На шчасце, у мяне ёсць кікстартэр.Да няшчасця, матацыкл з яго хрэн завядзеш. Да гэтага дня мне ўдавалася стартануць з кіка толькі аднойчы, і тое — матацыкл быў зусім гарачы, толькі што заглушаны. Я высунуў рычаг кікстартэра, і прыступіў. Тэхналогія заключаецца ў тым, каб стоячы на матацыкл і стурхануць кік з усёй моцы, усёй масай цела. Праз паўгадзіны, калі я стаў стамляцца і адчайвацца, рухавік нечакана зароў. Адлягло.
Я рушыў да мяжы Зоны ў баку ад месца, дзе я ў яе пракраўся. Шлях ляжаў праз зарослыя дарогі, ледзь прыкметныя сцежкі пад лініямі электраперадач, кінутыя вёскі і дачныя пасёлкі. Завалы дрэў прыходзілася аб’язджаць проста праз лес. Наогул, у Зоне ёсць сетка параўнальна дагледжаных дарог — яны злучаюць Чарнобыль і Прыпяць з памежнымі КПП. Рух на гэтых трасах не назавеш ажыўленым, але шанец трапіцца ёсць, таму іх я старанна пазбягаў.
Шматлікія гадзіны поўзання па непралазны нетрах пераконваюць у велічы прыроды. Калі чалавецтва раптам знікне, праз 20 гадоў яго сляды ўдасца адшукаць не без цяжкасці.
Мяркуючы па мапе, я набліжаўся да КПП, размешчанага ў закінутай вёсцы ў межах Зоны. Я аб’ехаў вёску ўскраіннымі вулачкамі, выскачыў на трасу і павярнуўся. Далёка ззаду віднеўся чырвона-белы шлагбаўм. Радасна хмыкнуўшы, я даў газу і панёсся наперад — да мяжы заставалася некалькі кіламетраў.
Ля самага выезду шлях заступіла барыкада з жалезнага лому. Выехаць было можна, трэба было толькі раскідаць завалы іржавага дроту. Я прыступіў да працы, спакойна і мерна. Я быў абсалютна ўпэўнены, што ўсе небяспекі ззаду, і мне нічога не пагражае. Але так толькі здавалася.
Я падняў бярэмя іржавай дрота, якая была перашкодай на выезд з Зоны, і ўбачыў перад сабой чалавека ў камуфляжы. «Хрыстос уваскрос!» — сказаў памежнік, і паклаў свой ровар на асфальт.Быў Вялікдзень. Расслабіўшыся, я забыўся, што мяжа з Беларуссю арганізавана па перыметры Зоны, так што ўнутры Зону ахоўвае міліцыя, а звонку — армія.
Я пакасіўся на пісталет на папрузе памежніка і ўявіў сабе карціну: я ганю на матацыкле, за мной на веласіпедзе памежнік, і кулі свішчуць. Уявіўшы гэта, я вырашыў здацца і пачаў праўдзівы аповяд: «Ехаў-ехаў, атрымліваў асалоду ад прыроды ... Сам не ведаю як сюды трапіў, недарэчная выпадковасць».
Памежніка я пераканаў — мянтоў ён выклікаў з самым шчырым смуткам.
Змяркалася. З глыбіні Зоны прыехаў на скутэры міліцыянт. Малады лейтэнант адразу пачаў «строіць» з сябе крутога хлопца. Пакрычаў на мяне, пакрычаў на памежніка, абмацаў мае рэчы.
Пры выглядзе фотаапарата з трыма аб’ектывамі лейтэнант выдаў радасны вокліч. «Ды ты журналіст!»Я шчыра прызнаўся, што не, але не пераканаў. Лейтэнант пагражаў мне суровымі карамі, абяцаў выклікаць СБУ і ківаў галавой. «Няправільную ты сабе абраў мэту для артыкула, ой лепш бы табе не быць журналістам!» — гараваў ён па маім лёсе.
Сувеніраў з зоны ў маіх рэчах не знайшлося, журналісцкага пасведчання таксама, таму 3 гады за марадзёрства і рэпарцёрства мне не пагражала — толькі 400 грыўняў адміністрацыйнага штрафу.
Лейтэнант сеў за мной пасажырам, і мы адправіліся на КПП, міма якога я так ліха праскочыў. Сталі афармляць адміністрацыйны пратакол, разгаварыліся. «На патруляванні, бывае, зграі ваўкоў бачым па 40 галоў!» — палохаў мяне лейтэнант. Калі ён пачаў успамінаць «А вось зімой ўзялі групу сталкераў у маскхалатах ...», я канчаткова расслабіўся. Гэта для іх такая гульня — «сталкеры» ўцякаюць, міліцыянты ловяць, і ўсім весела.
Мне ўручылі паперу аб маім парушэнні, паказалі прамую дарогу, і я паехаў у ноч. На чарговых КПП я трос паперай, і тлумачыў, што я ўжо злоўлены і затаўраваны. У 4 раніцы я быў у Кіеве.
