Усё ж такі ёсць нешта настальгічнае ў свяце Новага года. Асабліва з цягам жыцця. У дзяцінстве нас прывабліваюць казкі і падарункі, у маладосці, ды і ў сталым узросце, усё яшчэ нешта мроіцца наперадзе, нейкі цуд...
Не ведаю, ці мроілася што старым, амаль двухсотгадовым ліпам у парку імя Горкага, калі ў іх безабароннае цела ўразаліся бензапілы —я ўбачыў толькі агромністыя, без аніякіх слядоў гніласнай гангрэны, круглякі, раскіданыя па зямлі ўздоўж схаладнеўшага восеньскага ручая. Цяжка верылася ў тое, што гэтым дрэвам наканавана было памерці пад націскам ветру, нават ураганнага, што яны толькі і чакалі эўтаназіі, незваротнага смяротнага часу...
Я намагаўся падлічыць гадавыя колцы на зрэзах і думаў пра тое, што ў гэтых адбітках доўгага жыцця хаваецца і жыццё многіх пакаленняў мінчукоў, у тым ліку майго.
Навошта ж, падумаў я тады, было так бязлітасна абрываць калі не мроі старых дрэў, дык іх успаміны?
Успаміны пра тыя часы, калі яны былі яшчэ дрэўцамі Губернатарскага саду, потым дрэвамі саду «Прафінтэрн», потым «Парку культуры і адпачынку імя Горкага», а потым і Цэнтральнага дзіцячага парку ўсё таго ж імя «вялікага сябра беларускіх дзяцей»...
Успаміны пра тое, як пасля апошняй вайны, недзе напрыканцы 40-х гадоў, людзі ў кепках, пінжаках з хлясцікамі і галіфэ са скуранымі латамі ўпершыню вялі ад Таварнай станцыі праз увесь зруйнаваны горад сланоў, падобных на аэрастаты, — туды, у парк, дзе ўжо разгарнуў свой шэры шацёр, упрыгожаны рознакаляровымі сцяжкамі і гірляндамі лямпачак, цырк шапіто...
Потым пабудавалі новы цырк, а на месцы, дзе раз на год узнікаў цырк шапіто са сланамі, з ліліпутамі і клоўнам Карандашом, з’явіўся драўляны, упрыгожаны разьбой, кінатэатр «Летні», пабудаваны, мусіць, замест і ў перайманне кінатэатра «Першы». На той час «Першы» ўжо разбурылі, на яго месцы падрастаў гатэль «Мінск». У «Першым», што застаўся ад немцаў, памятаю амаль усе фільмы ранняга дзяцінства, усе «Тарзаны», «Падзенне Берліна», «Аляксандра Матросава»... Памятаю нават, як зручна, з нямецкай разважлівасцю, былі пастаўлены крэслы — кожнае якраз пасярэдзіне двух пярэдніх, каб усім усё было відаць, нават дзецям. А вось у «Летнім»... Цьмяна памятаю нейкія індыйскія фільмы, якія абрынуліся на савецкі экран пасля хрушчоўскага «бхай-бхай...». Але гэта пазней, напачатку 60-х.
А вось марожанае ў цёмнай прахалодзе залы і яе перарывістае дыханне — памятаю.
Потым кінатэатр згарэў.
Але заставаліся танцы пад духавы аркестр, лаўкі ў самых зацішных — такіх у парку цяпер і няма — кутках...
А бясконцыя колы па велатрэку? Самага першага, між іншым, аж з пачатку XIX стагоддзя, спартовага збудавання ў горадзе. Ад Заходняга моста на «Арлёнку» (быў такі падлеткавы ровар), потым,
рулюючы ад праспекта да Дома афіцэраў і, адпусціўшы тармазы, з вар’яцкай хуткасцю па бруку на падвесны мосцік над Свіслаччу, ён жа ўваход і ўезд у парк... А вы кажаце — экстрым...
Асобна — каток. Адзіны ў горадзе. На стадыёне — не хачу нават удакладняць, як ён зараз завецца, — а тады па-расейску «Пищевик», дзе летам гулялі футбол, а ўзімку тыя ж каманды біліся ў хакей з мячом, можа, і з шайбай. Не, з мячом... Увечары ў прамерзлым да шэрані бараку-раздзявальні не прапіхнуцца, холад сабачы. Адзінае выйсце — абуць канькі ў хаце, і ўсё ад таго ж Заходняга моста па абледзянелых тратуарах паблізу вакзала ўздоўж трамвайных пуцёў... А вось там, у парку, заклаўшы руку за спіну, на бліскучых нарвежскіх «нажах», замяніўшых «снягуркі», якія прычапляліся да валёнак з дапамогай драўляшак, па-сапраўднаму наразаць кругі, рызыкуючы трапіць у расколіну альбо сутыкнуцца з кімсьці, хто таксама заглядзеўся на цэнтр катка, дзе, узяўшыся за рукі, выпісвалі свае павольныя «па» знаёмыя дзяўчынкі. Кола за колам, пад завіруху ў святле ліхтара, пад «воды арыка бегут как живые», пад першае, а для кагосьці адзінае каханне...
...Аднойчы ўвосень, у самы багровы колер, узняліся мы з унучкай — яна ўпершыню — на коле агляду. Над горадам, над старымі, яшчэ не спілаванымі, дрэвамі парку... «Якое шчасце! Якое шчасце!» — у захапленнні паўтарала ўнучка, упершыню адчуўшая такую страшэнную вышыню.
Больш за ўсё з гэтай вышыні мне шкада зніклага падвеснага драўлянага мосціка цераз Свіслач.Ён так хістаўся і паскрыпваў пад нагамі...
Жыццё, падумаў я тады, таксама мосцік. Мосцік над вечнасцю, ідучы па якому, нашы дзеці і ўнукі становяцца намі...Часам, праўда, думаючы, што яны лепшыя за нас.
Глядзець таксама:Сяргей Ваганаў. Калгасная праўда
Сяргей Ваганаў. Божы дар і яечня, ці Правадыр на раялі
Сяргей Ваганаў. Вайна пад дахамі, альбо Кампот з восеньскіх дзіячак
Сяргей Ваганаў. Суддзя Стук і пракурор Стук
Сяргей Ваганаў. Разруб, ці Візітоўка ад Расіі.
