***
Шаноўны Станіслаў,
 |
Ксяндзы‑цемрашалы – яны і ў Афрыцы цемрашалы. Перавыхоўваць іх – шкода часу. Важна ў гэтай сытуацыі тое, што вы імкняцеся ісьці за голасам сумленьня. Рабіце так і далей.
Адказваю на вашы пытаньні. Так, вы маеце права прымаць усе сакраманты, акрамя сакраманту сьвятарства ў Каталіцкай царкве маеце права паскардзіцца, тым больш, што, як здаецца, ксёндз, пра якога вы кажаце, дапусьціў ерась, бо не прызнае праваслаўнага хрышчэньня (гэта супярэчыць веры Каталіцкае царквы) пакуль вы фармальна не перайшлі на каталіцызм, зь юрыдычна гледзішча не зусім маеце права называцца каталіком. Чаму вы кажаце «бежмаванья не прайшоў»? Калі вы хрышчаны ў праваслаўі, значыць, вы ўжо бежмаваны, бо там хрост і бежмаваньне спалучаны, і гэта таксама прызнаецца Каталіцкай царквою.
Калі жадаеце цалкам перайсьці на каталіцызм, дык вам трэба знайсьці талковага ксяндза і перад ім вызнаць Сымбаль веры (які, зрэшты, у 99% тоесны з праваслаўным). Хай Бог вас бласлаўляе!
***
Ад часоў Рагвалода хрысьціянства і крывіцка‑дрыгавіцка‑радзіміцкая культура ня толькі сумяшчальныя, але і ўзаемна пераплеценыя.
«Як могуць зважаць?» Гм... хіба недафармуляванае пытаньне.
У Беларусі дамінуе нэасавецкая культура. Гэта не зусім культура «суседзяў», яна ў значнай ступені «нашая», хоць гэта, канечне ж, марная культура. А чаму яна дамінуе, бо не сфармаваўся ў беларусаў маральны хрыбет.
Дзесьці ад другой пал. 90‑ых наступіла пэўная «стабілізацыя» ў разьвіцьці бел‑хрысьц.‑культуры. У найбліжэйшы час «спаду» ці «ўздыму» гвалтоўнага ня будзе. Улічваючы, што з‑за мяжы вяртаюцца сьвятары і сьвецкія з навуковымі ступенямі ў багаслоўскіх галінах, цалкам магчыма, што чакае нас «інтэлектуалізацыя» хрысьціяства, магчыма, паволі пачне фармавацца якаясь багаслоўская эліта. Гэта тычыцца ўсіх канфэсіяў.
***
Я ня ведаю такіх ксяндзоў‑беларусаў, якія былі б гвалтам «сасланы» ў Зымбабвэ. Хай Бог крые. А калі ксяндзы самі прабуюць такога шчасьця, дык што ж тут зробіш.
***
Ах, шаноўны Ёпс, падрабязна тут не атрымаецца, магу толькі коратка. Я зь Віленшчыны, нарадзіўся ў Канвэлішках (гэта беларускі бок). Да «паслушэнства» я дайшоў паступова. Хацеў нейкіх ідэалаў. Гэтае хаценьне павяло і павяло, вось у выніку я й дайшоў «да такога жыцьця». «Паслушэнства» для мяне – гэта ўменьне слухаць і чуць, як сама этымалёгія слова гаворыць У гэтым сэнсе паслушэнства – гэта адзін з ідэалаў. Але часам паслушэнства атаесамляецца зь безумоўным падпарадкаваньнем чыёйсьці волі. Калі так разумець паслушэнства, то тады я вельмі непаслухмяны. Унураная свабода і незалежнасьць – арганічна важныя для мяне.
Беларускасьць я сустрэў у сваёй душы. У дзяцінстве я пісаў вершы і прозу (для вузкага кола сяброў). Спачатку па‑польску (напісаў дзесьці 800 старонак усяго). Потым па‑расейску. А потым пад нейкім дзіўным натхненьнем напісаў нешта па‑беларуску. І тады я адкрыў, што ў гэты момант не пішу, а дыхаю. Ясна, што тое, што я тады пісаў па‑белар.ня мае ніякай мастацкай вартасьці, але важна тое, што я тады ўсьвядоміў, што ў прасторы беларускае мовы я пачуваюся як рыба ў вадзе. А ў прасторы якой‑кольвечы іншай мовы – як рыба ў кампоце. Дрэннавата, гэта значыць.
***
Ох, як быццам бы і нічога асаблівага няма ў гэтых Канвэлішках, а так люблю я іх, што здаюцца найпрыгажэйшымі ў сьвеце! Назва Konveliskes, літоўская, канечне ж, хоць у літоўскіх крыніцах можна стрэць Kauleliskes (немавед чаму, бо kaule – гэта косьць, а якія там у нас косьці). А «Канвэлішкі» паходзяць, найвідавочней, ад «канваліяў», ландышаў, знача. Бацькі мае – Марыя і Ян, былыя рабочыя, цяпер пэнсіянэры. Рудкоўскія – гэта найвідавочней зьбяднелая шляхта, якая на момант пачатку ХХ ст. ужо толькі служыла то тут, то там у польскіх паноў. Бацькі нарадзіліся йшчэ ў ІІ Рэчы Паспалітай. З‑за вайны не змаглі атрымаць нават базавай адукацыі. Скончылі па тры клясы. Але іх нераскрыты патэнцыял часам выходзіць наверх, асабліва ў маці. Яна на працягу двух дзён можа напісаць цэлы сшытак вершыкаў на выпадак, калі трэба павіншаваць ксяндза з імянінамі або урачыста стрэць біскупа. Вершыкаў простага, канечне, зьместу, але з рытмам і рыфмай амаль бездакорнай. Ёсьць адзін брат, першародны сын маіх бацькоў, тры сястры і я, «замыкаючы лона». Я нарадзіўся позна, калі бацькам было ўжо за сорак.
***
Шаноўная Бірута,
На дадзены момант каталіцкія ордэны самі ходзяць на кастылях па няпростым беларускім грунце. Дык «істотнай падтрымкі» хіба ў найбліжэйшы час ані рэальна, ані гіпатэтычна ня будзе. А калі гаварыць пра «неістотную» падтрымку, то ёсьць. Вось у Віцебску доўгі час ужо ў дамініканскіх памяшканьнях жыве грэка‑каталіцкі сьвятар са сваёй сям’ёй.
Не, выгадаваць Кунцэвічаў я б ня змог і не хацеў бы. У наш час патрэбны вялікія экумэнічныя дзеячы, а не Кунцэвічы. Бо чым займаліся б Кунцэвічы? Навяртаньнем праваслаўных на ўніяцтва? КАтэгарычна супраць. Нам патрэбна перадусім духоўная еднасьць, а не інстытуцыйная.
Дзякуй Вам таксама. Трымайцеся.
***
Дарагі Сябрук!
Мяркую, што вы даволі малады чалавек. У такім разе перадусім памятайце, што ў вас яшчэ ўсё на перадзе. Вас чакаюць вялікія і важныя справы, а цяперашнія выпрабаваньні — гэта важны этап у вашым жыцьці, які мае загартаваць вас. Такім чынам, застаньцеся вернымі свайму сумленьню і нічога ня бойцеся. Шукайце больш асабістага кантакту з Богам. Ён вам скажа, што рабіць.
Уявіце сабе, што дзесь 12‑13 год таму я быў дакладна ў такой жа сытуацыі, што і вы. Ніхто не разумеў маёй любасьці да Беларусі і беларускасьці, уключна з маімі бацькамі і дзяўчынай. І страшэнна балюча было, калі ксёдз пробашч выдумваў абсурдальныя прэтэксты, каб адмовіць маёй просьбе зрабіць хоць адно чытаньне, хоць раз у год (!) па‑беларуску. Але ўсё гэта, відавочна, трэ было перажыць і перажаваць. Але благаслаўлёны той, хто гарыць!
***
А што значыць “прысьвяціць жыцьцё Богу”? Некаторым здаецца, што служыць Богу знача замкнуцца, адасобіцца і сьпяваць бясконца басам “Господу помолімся”. Але пачытайце сьвятую гісторыю. Маісей – той, хто пайшоў на службу да мадыяскага сьвятара. У пэўны момант перажывае тэафанію. Бог яму кажа: “Маісей, глядзі, народ мой церпіць. Ідзі і веведзі яго з эгіпецкага рабства”. Пачытайце кнігі прарокаў Ісаі, Ерэміі, іншых мудрацоў.
І любому з нас, веруючых, Бог можа сказаць: “Ідзі і дзейнічай!” І мне Ён сказаў: “Пётра, чаго ты тут усё кленчыш. Адкрый вочы й паглядзі: майму народу дрэнна. Што ты можаш зрабіць для яго???”
Ну і што я магу Богу адказаць? Калі я прысьвяціў жыцьцё Богу, значыць, мушу Яго слухацца, ці не? Калі Бог распаліў ува мне пэўныя ідэі і даў якісь талент, дык я магу толькі тое зрабіць, што буду верным гэтым ідэям і нейк служыць сваім талентам.
Так што ўва мне самім “палітыка” і “вера” гарманізуюць у найбольшай ступені.
Хоць тут ёсьць таксама момант напружаньня, прычым досыць сур’ёзнага напружаньня. Многія ўспрымаюць мае публікацыі і выступы як выступы прадстаўніка Касьцёла. А я не магу функцыянаваць у рамках “афіцыйнасьці”. Я пераважна гавару тое, што ў сэрцы, я не рэтрансьлюю тое, што біскупы ці ксяндзы сказалі ці пастанавілі. У сацыялёгіі ёсьць такі панятак – “карпаратыўная этыка”. Вось жа я неаднаразова парушаў гэту “карпаратыўную этыку”, крытыкуючы ці то ксяндзоў, ці герархаў. Гэта наводзіць мяне на досыць спэктакулярныя думкі – калі я не магу функцыянаваць у рамках “афіцыйнасьці”, ці ня лепш было б стаць звыклым хрысьціянінам, каб не ствараць пэўных нязручнасьцяў для Касьцёла? У гэтым чакаю якогась подыху, якойсьці падказкі ад Бога. Бо такая дылема сапраўды ёсьць.
***
Рымска-каталіцкі касьцёл - няпольскі і нерасейскі, а ўнівэрсальны касьцёл
***
Некаторыя філёзафы кажуць: chrestianitas et humanitas convertuntur. Чалавечае і хрысьціяскае паняткі ўзаемазамяняльныя. Хрыстос - гэта Бог-чалавек, які дапамагае нам быць поўным чалавекам
Быць хрысьціянінам - гэта перадусім любіць.
якое Ваша стаўленьне да высылкі польскіх ксяндзоў з Беларусі і ўвогуле да іх прысутнасьці тут?;
як цяпер у беларускім Касьцёле з пакліканьнямі;
як прывесьці да Хрыста блізкага табе чалавека, душа якога вытраўлена атэістычнай прапагандай, без маральнага гвалту над гэтым чалавекам?
***
1. Што тычыцца касьцёла на Гарадзеншчыне, дык Вы вельмі добра акрэсьлілі Касьцёл выбіраецца з польскасьці паціху. Часам з розных прычын на месца пальшчызны прыходзіць расейшчына, але я ня думаю, што гэта дамінуючая тэндэнцыя. Што тычыцца ўсіх астатніх дыяцэзій, апрач Гарадзенскай, ды там беларускмоўная опцыя даволі выразная і хіба незваротная.
2. Стаўленьне да высылкі польскіх ксяндзоў вельмі неадназначнае. Прынамсі, некаторыя зь іх, недалюблівалі (мякка кажучы) беларускасьць. Хоць з гледзішча духоўнага адраджэньня, думаю, што прыносілі больш карысьці, чым шкоды.
3. З пакліканьнямі ў беларускім Касьцёле горш чым у Польшчы, але значна лепш, чым у Францыі, Нямеччыне, ці Ірляндыі - або іншых краінах Заходняй Эўропы "Прасіце Госпада, каб паслаў работнікаў на жніво сваё"
4. Перадусім малітвай і цярплівасьцю. Галоўнае правіла - рабіць гэта ненавязьліва, але час ад часу словам і прыкладам паказваць перспэктыўнасьць Хрыстовага Эвангельля.
***
Навекі хвала! Перадусім "кадравая" праблема. Я ўжо папярэдне казаў, што паволі вяртаюцца з-за мяжы сьветлыя маладыя людзі з навуковымі ступенямі ў багаслоўскіх навуках і, магчыма, яны будуць субстратам нечага накшталт "Каталіцкай Акадэміі" або, што, больш рэалістычна аналягу польскага Клюбу каталіцкай інтэлігенцыі. Калі такая ініцыятыва ўзьнікне, то, ня думаю, што каталіцкі епіскапат яе заблякуе.
***
Уявіце сабе, што ў Віцебску пачуваюся намнога лепш, чым у Кракаве (адзіны недахоп - няма такой бібліятэкі і таго культурнага асяродку, што ў Кракаве, ну і па некаторых сябрах з Кракава сумую). А ў астатнім, у Віцебску маю амаль усё, што хацеў бы мець: працу са студэнтамі, навучаньне дзетак катэхізе, ну і пісаньне артыкулаў ў Архэ і Нашу Ніву.
***
Занадта асабістае пытаньне, давайце дамовімся наступным чынам. Праз 50 год я выдам аўтабіяграфію і там Вы прачытаеце, ці хацелася мне жаніцца, ці не. : ))
***
Вы маеце на ўвазе галадоўку ў Юрацішках і Лаздунах? Я перакананы, што гэта была цалкам апраўданая галадоўка, асабіста ня ведаю, таго ксяндза зь Юрацішак, але веру, што ён шмат добрага зрабіў для сваіх авечак. Духоўна і малітоўна я падтрымліваў гэту галадоўку.
Што тычыцца галадоўкі пратэстантаў, то я быў перадусім станоўча ўзрушаны іхніым радыкалізмам і настойлівасьцю. Я б на галадоўку пайшоў бы, калі б мяне прымусіла сумленьне.
***
Перадусім сьвятой памяці ксёндз Апалінар Зубялевіч, пробашч Канвеліскай парафіі, які мяне хрысьціў. Сьвяты чалавек. І ёсьць таксама шмат іншых сьвятароў, у тым ліку і ў Віцебскай дыяцэзіі, якія ў цяжкіх умовах будуюць касьцёлы, навучаюць людзей, і служаць Беларусі. Я не дарастаю да іхняга ўзроўню.
***
Я пераканаўся, што падзел на Ўсходнюю і Заходнюю Беларусь намнога больш лагодны, чым падзел на Ўсходнюю і Заходнюю Украіну. Мабыць, слушна падчас адной з размоваў Дынько прыкмеціў, што Віцебск мае яшчэ з часоў царскай Расеі дысыдэнцкія традыцыі. Калі я ініцыяваў студэнцкія спатканьні, то на адной зь першых сустрэч зрабіў апытаньне наконт пажаданай мовы на спатканьнях. І што вы думаеце? Большасьць гэтых "усходнікаў" аддала перавагу беларускай мове. Беларусь дыфірэнцыяваная, і ідэалёгічна і палітычна падзелена, але не настолькі, каб можна было гаварыць пра "дзьве ці болей" Беларусі. Яна адна, а мы дапамагайма яшчэ больш беларусам наблізіцца адзін да аднаго.
Наконт галадоўкі, я хіба ўжо адказаў і магу толькі ўдакладніць, што на галадоўку трэба ісці толькі тады, калі кліча сумленьне. Нельга ісьці зь якіхсьці палітычных калькуляцый.
 |
Вельмі балюча ўспрымаю такога тыпу рэфэрэндумы, балюча па дзьвюх прычынах. Па-першае, гэта адна з праяваў лібэральнай дэмакратыі, якую ўсё ж такі паважаю. З другога боку гэта хіба той прыклад, калі адбываецца "самаатручваньне адкрытага грамадзтва", як казаў філёзаф Лешак Калакоўскі. Жыцьцё чалавека ад зачацьця і да канца - сьвятое.
Тым ня менш я б асьцерагаўся дэманізацыі Эўропы. Чалавецтва цягам усёй сваёй гісторыі пазначана рознымі грахамі і тым ня менш нельга пасьпешліва акрэсьліваць тую ці іншую частку чалавецтва "Варотамі Пекла". Тэндэнцыі ў Эўропе, хутчэй, несуцяшальныя ў гэтым пляне. Думаю, што ў будучым будзе, на жаль, нарастаць тэндэнцыя дрэнна зразуметай "лібэралізацыі". Але гэта выклік для тых, каму важныя духоўныя каштоўнасьці, а выйсьці насустрач гэтаму выкліку не магчыма, дэманізуючы Зах. Эўропу.
***
Я вельмі ўдзячны Паўлу Севярынцу, што ён спрычыніўся да наданьня хрысьціянскага характару нацыянальнаму адраджэньню, інакш кажучы, ён дазволіў Хрысту ўвайсьці ў нашу культуру і ў наша жыцьцё. Але думаю, усё ж, што яго публіцыстыка занадта перанасычана рэлігійнай фразэалёгіяй. Калі такой фразэалёгіі зашмат, то яна баналізуецца. Становіцца чымсьці звыклым і звычайным. Хрысьціянства - гэта фэрмэн, а фэрмэнту не павінна быць зашмат. Дастаткова крышачку.
***
У Канвелішках рэдка бываю. Апошні раз быў паўмесяцы таму, на 70-годзьдзе маці. Народ разьвіваецца. Канвелішкі належаць да пэрспэктыўных мястэчак.
***
А якія вы прапануеце крытэры "капітуляцыі"? У блогах я зазвычай ахвотна размаўляю, але пры ўмове, што атмасфэра добрая і здаровая, а калі бачу, што размова ў блогах нагадвае сварку разьюшаных чалавекаў, дзе ані аргумэнты, а ні рацыянальны аналіз не маюць ніякага значэньня, то тады я добраахвотна эвакууюся.
***
Мне вельмі падабаецца пераклад Біблійных чытаньняў, зроблены каталіцкай літургічнай камісіі (хоць гэта і існуе ў студыйнай вэрсіі -- пакуль што), на другім месцы - пераклад Сёмухі, на 3-м - а. Чарняўскага і г.д. Але калі мэдытую над Біблійным тэкстам, то чамусьці мне больш пасуе расейскі пераклад або лацінскі, ну і канечне грэцкія арыгіналы.
***
Гэта вельмі далікатная справа. На дадзены момант у мяне ёсьць пэўны бар'ер перад сьвятарствам, спрабую распазнаць Божую волю.
На дадзены момант атрымаць дазвол на будову новага касьцёла - справа нерэалістычная. Дай Божа, дабудаваць тыя касьцёлы, будова якіх ужо распачатая.
***
У мяне асабіста няма асаблівых праблем з філязафаваньнем па-беларуску. Абы толькі былі філёзафы - беларуская мова выйдзе ім насустрач. У справах філязафічнай беларускай тэрміналёгіі рэкамэндую Юрася Пацюпу.
***
Бывае
 |
***
Разумею Ваш боль і абурэньне. Я ўжо неаднойчы пісаў пра "польскае пытаньне" ў Гарадзенскай дыяцэзіі. Не, гэта не "рука Кашкевіча", а папросту заганны этас, устойлівы кансэнсус пасярод большасьці каталіцкага духавенства на Гарадзеншчыне, наконт таго, што трэба любой цаной захаваць польскасьць у касьцёлах. І захоўваюць яны гэту польскасьць такім мэтадам, які адпавядае іхняй асабістай культуры - мэтадам прыніжэньня беларускай культуры.
***
Дахрысьціянская рэлігія мела характар ідалапаклонства, у чым нічога цікавага ня бачу. Некаторыя форты этнічнай культуры, канечне ж вартыя ўвагі, але пры ўмове, што ім не надаецца якоесь рэлігійнае значэньне.
***
Перачытайце апошнія нумары Архэ: www.arche.bymedia.net.
Бабкова я паважаю і ў значнай ступені разумею стуацыю, у якую ён трапіў. Ён рабіў і робіць шмат добрай справы. Але яго праблемай было і ёсьць тое, што ён палічыў сябе адзіным і па-за крытыкай.
***
Учора я выступаў на канфэрэнцыі "Беларусь и Большая Европа" з дакладам на тэму "Ролі рэлігіі ў геапалітычным самавызначэньні беларусаў". Тыя пытаньні і рэплікі, якія прагучалі пасьля дакладаў, здаецца, пацьвярджаюць Вашую тэзу шэрагу перасудаў. Але хацеў бы тое-сёе ўдакладніць у тым, што Вы кажаце. Адносна вялікая ступень уплыву (хоць можа і недастатковая) назіраецца ў сфэры нацыянальнага адраджэньня. Намнога меншая ступень уплыву ў справе пабудовы грамадзянскай супольнасьці. Сацыяльнае вучэньне Касьцёла (і Царквы) сапраўды ёсьць і яно даволі прадуманае і адаптаванае да сучаснасьці. Але пакуль што ў Беларусі яно толькі на паперы. Духоўныя ўлады - як праваслаўнай, так і каталіцкай цэркваў - ня маюць дастатковай маральнай кандыцыі і адпаведных кадраў , каб прасоўваць гэтае сацыяльнае вучэньне. Так, варта Касьцёлу і грамадзянскай супольнасьці больш цаніць адзін аднаго.
уэб-рэдактар Наша онлайн-канфэрэнцыя скончана. Дзякуй усім за пытаньні.
❏
Пётра Рудкоўскі нарадзіўся ў 1978 г. у Канвелішках (Воранаўскі р‑н Гарадзенскай вобл.). Скончыў Ягелёнскі унівэрсытэт. Сталы аўтар «НН» і часопісу Arche. Ляўрэат прэміі Arche «За сумленнае слова» (2005).
Два тыдні таму ў «Кнігарні «Наша Ніва» выйшла ягоная кніга «Паўстаньне Беларусі».
❏
Папярэдняя онлайн-канфэрэнцыя прайшла з галоўным рэдактарам "Нашай Нівы" Андрэем Скурко
Фота Юліі Дарашкевіч
Станіслаў