Астаповіч: У будучыні трэба будзе ставіць пытанне аб зносе «Ля Траецкага» падзяліцеся сваім меркаваннем 34

Жылы комплекс «Ля Траецкага», які будуе кампанія «Трайпл» мільянера Юрыя Чыжа, знаходзіцца ў гістарычнай частцы Мінска, на вуліцы Старажоўскай.

Што думаюць пра гэты праект вядомыя архітэктары, гісторыкі і людзі, неабыякавыя да таго, як выглядае Мінск сёння і што стане з ім заўтра?

Антон Астаповіч, Старшыня Прэзідыума Рэспубліканскага савета ГА «Беларускае добраахвотнае таварыства аховы помнікаў гісторыі і культуры»: «У будучыні трэба ставіць пытанне аб зносе»

— Вы не раз публічна патрабавалі прызнаць будаўніцтва «Ля Траецкага» незаконным. Якія на тое ёсць падставы?

— Грубым чынам парушаныя адразу некалькі артыкулаў Закона аб ахове гісторыка-культурнай спадчыне! Незваротна знішчаныя гісторыка-планіровачная структура квартала, ландшафт, без вывучэння застаўся культурны пласт. Комплексных навуковых даследаванняў, як належыць па законе, на аб’екце ніхто не праводзіў. Фармальны архітэктурны нагляд арганізавалі спехам, калі на ўсю моц арудаваў экскаватар. Калі вам цікава,

у мастака Аляксея Марачкіна ёсць прыватная калекцыя артэфактаў XVIII–XIX стагоддзяў: кераміка, шкло.

Усё гэта ён сабраў проста ў катлаване гэтага дома. Археолагаў там ён не сустрэў…

Любыя працы з гісторыка-культурнай спадчынай павінны быць навукова абгрунтаваныя. Гэта патрабаванне закону. Тут жа ўсё абгрунтавана выключна асабістымі фінансавымі інтарэсамі забудоўшчыка. Пры ўзгадненні праектнай дакументацыі прыярытэт павінен аддавацца захаванню гісторыка-культурнай каштоўнасці — гэта таксама артыкул закона. Што мы бачым у рэчаіснасці:

Мінкульт і навукова-метадычная рада пры ім зрушылі прыярытэты ў бок фінансавых інтарэсаў прыватнай бізнэс-асобы. Заканадаўства прагінаецца пад інтарэсы інвестара.

Ці не з’яўляецца гэта непрыхаванай карупцыяй? Сумленнага адказу на гэтае пытанне я спрабую дамагчыся ад чыноўнікаў з 2008 года, калі толькі пачаліся геолага-разведачныя работы.

— Нядаўна вы сфармулявалі вельмі ёмісты тэрмін для характарыстыкі сучаснай беларускай архітэктуры: аграгламур. «Ля Траецкага» — ўзор такога стылю?

— За апошнія 15 гадоў у Беларусі не з’явілася ні аднаго годнага аб’екта, суцэльная інтэрвенцыя безгустоўнасці. Але абмяркоўваць архітэктурныя вартасці або недахопы комплексу, калі гаворка ідзе аб найгрубейшых парушэнні закона, цяпер недарэчна. Не выключаю:

у будучыні будзе ўзнята пытанне аб дэмантажы гэтага будынка.

І не на аснове яго архітэктурных заган (юрыдычнай падставай для зносу гэта не з’яўляецца), а па прычыне найгрубейшага парушэння гісторыка-культурнай спадчыны. Вядома, пры дэмакратычнай улады паваліць такі дом будзе амаль немагчыма: ўзнікаюць маёмасныя інтарэсы, закранаюцца правы людзей, але пытанне аб зносе ставіць ўсё ж трэба.

Алег Ладкін, аўтар «Ля Траецкага»: «Камусьці не падабаецца мой дом? Успомніце гісторыю Эйфелевай вежы!»

— На інтэрнэт-форумах думкі пра дом «Ля Траецкага» па большай частцы негатыўныя. Ды і ў асяроддзі прафесіяналаў-архітэктараў ў вас досыць апанентаў…

— Думаю, спрэчкі вакол гэтага дома будуць весціся яшчэ доўга, але час расставіць усё па сваіх месцах. Як стваральніку праекта мне крыўдна, што ўжо пачаліся фальсіфікацыі. Так званыя эксперты бяруцца сцвярджаць: будоўлю нібыта задумалі на культурным пласце. Нічога падобнага!

Мы атрымалі дазвол Міністэрства культуры. Заказчык аплаціў экспертызу — камісія правяла даследаванне і зрабіла выснову: дом размешчаны за мяжой гістарычных помнікаў.

Якія могуць быць прэтэнзіі?

— Велічэзны аб’ём паглынуў сваім маштабам Траецкае прадмесце. Вы так не лічыце?

— Наадварот, за кошт кантрасту ён падкрэсліў старую забудову. Дом «Ля Траецкага» мае асаблівую мастацкую каштоўнасць, і, думаю, цалкам можа стаць гістарычным этапам для цэнтра Мінска, такім жа як і Траецкае прадмесце. Паглядзіце, як ён пышна «трымае» Свіслач! А якая прыгажосць будзе, калі запрацуе вячэрняя падсветка! Палеміка вакол яго з часам сціхне, а скептыкі і фальсіфікатары адыдуць у нябыт, як і тыя, якія не прымалі Эйфелеву вежу.

Сяргей Сергачоў, доктар архітэктуры, прафесар, загадчык кафедры «Архітэктура грамадскіх будынкаў» БНТУ: «Гэты дом — драма нашай архітэктуры»

— Не так даўно на старонках часопіса «Архітэктура і будаўніцтва» вы распавялі, што раней выхоўвалі студэнтаў на станоўчых прыкладах, а цяпер сталі падбіраць негатыўныя: так не трэба праектаваць і будаваць. Дом «Ля Траецкага» — тыповы антыпрыклада?

— Безумоўна.

Яго з’яўленне ў гэтым месцы, як і некаторых іншых будынкаў у цэнтры, — следства горадабудаўнічай ўседазволенасці…

Калі казаць пра тое, што архітэктура — гэта мастацтва, гэта значыць у яго і свае жанры: паэзія, камедыя, фантастыка. Напэўна, павінна быць сярод іх месца і драме. Для мяне гэты дом ля Свіслачы — драма нашай архітэктуры. Была камфортнае асяроддзе: спакойная акваторыя, мілае, кранальнае Траецкае прадмесце. І раптам уварвалася нешта чужое, адзін аб’ём наехаў на іншы, на трэці. Паўстала напружанне, якое там зусім ні да чаго.

Сваім аўтарытэтным меркаваннем мы папрасілі падзяліцца і вядомага блогера Darriussa.

— Гэты дом як быццам бы усплыў з самага канца 1980-х — першай паловы 1990-х. Тады нашы архітэктары, атрымаўшы доўгачаканую свабоду творчасці, але не маючы заказчыка для яе рэалізацыі, на ўсю моц захапіліся папяровымі постмадэрнісцкім эксперыментамі. Скрынкі будынкаў сталі багата абрастаць хаатычнымі дэкаратыўнымі элементамі, надранымі з розных архітэктурных стыляў. Калоны, паўкалоны, пілястры, эркеры і балюстрадкі, фігурныя барочныя шчыты і ратонды на дахах, шкляныя пірамідкі і шпілі грувасціліся адзін на аднаго і білі ўяўленне, змучанае дзесяцігоддзямі савецкага мінімалізму.

З тых часоў мінула два дзесяцігоддзі, і тое, што арыгінальна выглядала на фоне перабудоўнага дэкадансу, цяпер глядзіцца неверагодна пахабным кітчам. Архітэктура краін «залатога мільярда», хутка перахварэўшы на дзіцячы вірус постмадэрнізму, упэўненым крокам пайшла наперад, наша ж, з дазволу сказаць, дойлідства закансервавалася ў сваім ўласным соку і працягвае ў ім варыцца. Падазраю, што нават з задавальненнем. У краінах буржуазіі гэта назвалі б застоем, у нас жа (зразумела) праходзіць па графе «стабільнасць».

І вось праз амаль 20 строга стабільных гадоў у Самым-Чыстым-Горадзе-у-свеце, у непасрэднай блізкасці ад рэшткаў яго гістарычнага цэнтра, з’яўляецца грандыёзны жылы комплекс у абавязковай цяпер бэжавай каляровай гаме. А на ім — зноў усе гэтыя эркеры, ратонды, шпілі і шкляныя піраміды, якія выраслі да памераў дачных парнікоў, з часопіса «Архітэктура і будаўніцтва» за які-небудзь 1994 год.

Алег Ладкін, аўтар «Ля Траецкага», яшчэ ў 1982 годзе спраектаваў раённую бібліятэку ў Чыжоўцы, вытанчаны, стыльны будынак каля кінатэатра «Дружба», цалкам справядліва удастоены ў свой час адной з усесаюзных архітэктурных прэмій. Мне здаецца, таварыш Ладкін ўзору пачатку 1980-х гадоў, скажам так, не зразумеў бы спадара Ладкіна 2000-х. Не зразумеў бы неапраўдана буйных маштабаў жылога комплексу, сапсаваных гарадскіх перспектыў, канчатковага прыніжэння Траецкага прадмесця да ўзроўню квартала фантастычна прыгожых цацачных хатак. Нарэшце, не зразумеў бы самога мастацкага вобраза будынка, які бессаромна патурае немудрагелістым густам нядаўніх выхадцаў з глыбінкі і не мае нічога агульнага з сучаснай архітэктурай у агульнапрынятым яе разуменні. Сумна, што

чалавек у пачатку свайго творчага шляху падаваў вялікія надзеі, а ў канчатковым выніку, упэўнены, увойдзе ў гісторыю горада і падручнікі архітэктуры як тыя цынічны вандал, які пагнаўся за доўгім рублём ўплывовага заказчыка.

Realt.onliner.by

Хочаш падзяліцца важнай інфармацыяй ананімна і канфідэнцыйна? Пішыце рэдактару «Нашай Нівы» ў ТГ