Майстроўня. Гісторыя аднаго цуду / Сяргей Дубавец. — Радыё Свабодная Эўропа / Радыё Свабода, 2012. — 457 с.
Сяргей Дубавец напісаў кнігу пра сваё пакаленне, якое дае добры прыклад сённяшнiм студэнтам. Кнігу склалі гутаркі з удзельнікамі нефармальнага аб’яднання Майстроўня.
Паўсотні асобаў, якія на пачатку 1980-х аб’ядналіся дзеля супольнай мэты — вяртання традыцыі ў паўсядзённае жыццё: беларускай мовы, народных святаў… Цягам пяці гадоў дзясяткі людзей, кожны са сваімі інтарэсамі, збіраліся для святкавання Калядаў і Купалля, абароны гістарычнага помніка, спеваў. А пасля яны разышліся. І нехта сёння будуе дамы, хтосьці робіць рамонты, хтосьці піша кнігі, хтосьці спявае, іншыя ж выкладаюць па-беларуску ў навучальных установах. Адны з’ехалі за мяжу, але большасць засталася ў Беларусі. Кагосьці ўжо і няма сярод нас.
Можна спрачацца з героямі кнігі, прыдумваць свае аргументы на іх крытыку нас сённяшніх. А можна выкарыстаць іх аповеды ў якасці інструкцыі да дзеянняў.
Чаму нас вучыць гэтая кніга? Сабраныя лёсы паказваюць, што гісторыю рухае моладзь.
І пакуль вам 18-23-28 гадоў, трэба рабіць як мага больш. Бо затым наступае час, калі жыццё ідзе ў іншай плоскасці: праца-сям’я-хата. Змяняецца лад жыцця.
Важна прыцягваць людзей звонкі. Калі б Майстроўня прымала толькі студэнтаў-філолагаў ці гісторыкаў, атрымалася б закрытая тусоўка. А так на беларускае святло сабраліся інжынеры, фізікі, эканамісты.
Ці хочам мы, пакаленні пасля Дубаўца, каб і пра нас напісалі такую кнігу?
Безумоўна. Але галоўнае, каб было што апісваць з нашых дасягненняў. Здаецца ж, усё, што рабіла Майстроўня трыццаць гадоў таму, сёння існуе і квітнее. Каляды і Купалле — ці не па ўсёй Беларусі адзначаюць згодна з народнымі традыцыямі. Беларускія спевы і танцы? Дык іх столькі, што і не пералічыць. Беларуская мова на вуліцах?
Дык цяпер беларускамоўных столькі, што Караткевіч расплакаўся б ад шчасця.
Калі пачыналася ж Майстроўня, кожны беларускамоўны быў, што называецца, на ўліку.
Феномен Майстроўні ў тым, што апантаныя людзі рабілі тое, чаго не мелі.
Як гэта праектуецца на сёння? Беларускасць не прысутнічае ў большасці сфер нават мінімальна. Гэта значыць, трэба абраць метад працы і беларусізаваць. Пісаць лісты ва ўстановы і патрабаваць беларускую мову можна, але гэтага мала і не дае эфекту. Калі не пачаць нешта рабіць самому, то ніхто за гэта не возьмецца. Значыцца, варта працягваць перакладаць на мову падручнікі і даведнікі, беларусізаваць камп’ютарныя праграмы… І гаварыць, гаварыць па-беларуску, пераадольваючы інэрцыю і не баючыся трасянкі й памылак.
Кніга Дубаўца паказвае, што можна стварыць сваю краіну ўнутры рэжыму.
А затым пашыраць яе межы. Выніку толькі не трэба чакаць праз год — настройвайцеся на перспектыву больш аддаленую, чым 30 гадоў.
Майстроўня на Гуканні Вясны ў Заслаўі. 24 красавіка 1982. На пярэднім плане Сяргей Дубавец і Вінцук Вячорка.
Гуканне Вясны ў парку Янкі Купалы, Мінск. 17 красавіка 1983. Лада Шчасная і Янка Медзвядзёў.
Гуканне Вясны ў Заслаўі. 24 красавіка 1982.
Гуканне Вясны ў Заслаўі. 24 красавіка 1982. Генік Лойка з Аленай Амельчыц у цэнтры.
«Цар Максімілян». Філалагічны факультэт БДУ, 1981 год. Алена Амельчыц у ролі кумірыцкай багіні Венеры і Сяргей Запрудскі ў ролі Цара.
Шлюб у нацыянальных строях. 24 ліпеня 1982. Дзеці: Алёна Няхайчык, Андрэй Басалыга, Глеб Басалыга, Вольга Басалыга; другі шэраг: Вера Лазоўская, Ірына Шульдава, Вераніка Надтачэева, Ігар ды Ірына Марачкіны, Міхась Баразна, Люся Капітула, Сяргей Запрудскі, Васіль Шаранговіч, Сяргей Харытонаў.
«Дзянніца» ладзіць Купалле ў Станькаве пад Мінскам. З 6 на 7 ліпеня 1988. Марына Лычкоўская, Віялета Ефіменка, Наталля Васкабойнікава, Юля Лыскова, Марына Мацюш, Югася Волкава, Ліза Лямбовіч (Пятроўская).
Купалле ў Вязынцы. 4 ліпеня 1982. Яўген Валасевіч і Вераніка Надтачэева. На заднім плане Ігар Марачкін.
Алесь Істомін і Марына Лычкоўская на Калядах у мінскай школе № 108. Канец 1983 года.
Паездка ў Кушляны на сядзібу Францішка Багушэвіча. 1984 год. Злева направа: Міхась Казлоўскі, Вінцук Вячорка, Алесь Бяляцкі, Віктар Зубкоў, Сяргей Дубавец, Сяргей Сыс, Вінцэсь Мудроў, Алег Бембель і Алесь Шпакоўскі.
***
31 жніўня (пятніца) за прылаўкам кнігарні «логвінаЎ» (Мінск, пр-т Незалежнасці, 37А, ст. метро «Плошча Перамогі») будзе стаяць аўтар Сяргей Дубавец.
Падчас сваёй кароткай працоўнай змены (з 19:00 да 20:00) спадар Сяргей дасць параду наведнікам, якія кнігі вартыя прачытання ды падпіша усім ахвочым сваю нядаўна выдадзеную кнігу «Майстроўня. Гісторыя аднаго цуду».
Уваход — вольны.
