Сюжэт наступны (усе супадзенні выпадковыя).На ўрачыстым сходзе ў Адміністрацыі ён абвяшчае, што падпісаў загад аб падзеле краіны на тры саюзныя дзяржавы — Заходнюю, Усходнюю і Цэнтральную Беларусь. Кіраваць імі мусяць тры сыны прэзідэнта — Георгій, Раман і Коля. Старэйшыя дзеці адзін за адным кажуць словы ўдзячнасці і хваляць мудрае кіраванне бацькі.87-гадовы прэзідэнт Беларусі, які кіраваў краінай 50 гадоў, вырашае перадаць уладу дзецям.
Малодшы ж і самы любімы сын Коля, якому стары прэзідэнт планаваў пакінуць Цэнтральную Беларусь з Мінскам і рэзідэнцыяй, раптам папракае старога: «Некаторыя не лічаць нашу краіну свабоднай… кажуць, што ты узурпаваў уладу, а выбары былі несумленныя… Ёсць тыя, хто сядзеў у турмах за свае перакананні…»
Прамова выклікала дзікі гнеў кіраўніка. Прэзідэнт, прозвішча якога нідзе ў рамане не называецца, выганяе малодшага сына паслом у Брусэль, а краіну дзеліць усяго на дзве часткі — між старэйшымі. А пасля разумее, што, аддаўшы ўладу, давядзецца адмовіцца ад многіх звычак, набытых цягам доўгага кіравання…
Футурыстычны раман Prezident L., які з’явіўся ў інтэрнэце, чытаецца на адным дыханні. Яго напісаў (Як адзначана ў паслямове, гэта псеўданім. Аўтару 27 гадоў, ён «са зразумелых прычын» жыве і працуе ў Маскве.па-расейску ) Антон Дыбаў.
Гэта класічны постмадэрнізм: фабула ад пачатку да канца ўзятая з «Караля Ліра». І аўтар нават падкрэслівае гэта: у самыя драматычныя моманты мова герояў робіцца шэкспіраўскай — узвышанай, яраснай.Як падчас гэтай сцэны сутычкі між бацькам і сынам:
— Ты вырадак! Хай чуюць усе! Ты — вырадак! Бяздушны робат! Даруй, што дакучаў табе… Даруй, што бацькам быў табе і пакрываў твае дзялы ў мінулым. Даруй, што даў табе я здуру прэзідэнцтва і краіну памерам з Аўстрыю на раскраданне. Мне ясна ўсё! І ты больш мне не сын. Мы адбываем, едзем на Радзіму. У любы Шклоў, на землі Магілёва… Каб кіраваць народам, трэба болей, многа болей. А ты не навучыўся ні храна.
Уяўляючы такія прамовы ў вуснах прататыпаў, цяжка стрымаць усмешку. Так, постмадэрнісцкі раман заўжды іранічны. І ўсё ж перад намі — трагедыя, шэкспіраўская трагедыя. Трагедыя асобы, сям’і, грамадства.
Паколькі дочкі караля Ліра ў беларускай інтэрпрэтацыі ператвараюцца ў сыноў, змяняецца пол і некаторых іншых персанажаў. Так замест падступнага Эдмунда з’яўляецца Ганна Мікалаеўна, каханка Георгія і Рамана, інтрыганка з КДБ — адзінай структуры, якую браты ніяк не могуць падзяліць.
Ролі шэкспіраўскіх графаў і герцагаў размеркаваныя між чыноўнікамі і спецслужбістамі. Лёсамі краін кіруюць яны. Народ маўчыць.Нават алкаш, якога сустракаюць стары прэзідэнт і яго пашкамутаныя прыхільнікі ў кароўніку на Шклоўшчыне, выяўляецца апальным палкоўнікам КДБ.
Да гэтай арганізацыі ў творы — асаблівае стаўленне. Многія чытачы будуць уражаныя: аўтар, які не пашкадаваў фарбаў на апісанне аўтарытарнай рэчаіснасці ў
У чым бачыць афіцэрскі гонар верны старому прэзідэнту сівавалосы кіраўнік КДБ, зорка якога ўзышла пасля збіцця апазіцыйнага кандыдата ў2010-м ? «У мяне за сем гадоў ніводнага мітынгу. Ніводнай гадзіны тут камеры не пуставалі».
Шэкспіраўская фабула ўпісаная ў геаграфію Беларусі.
Мяжа Заходняй і Усходняй Беларусі ідзе па лініі мінскага праспекта Незалежнасці, сумеснымі намаганнямі спецназы Георгія і Рамана штурмуюць Брэст, у якім з дапамогай Еўрасаюза акапаўся Коля…
Сустрэне чытач у творы знаёмыя імёны
Час застыў у раманнай краіне. У Расіі ўсё яшчэ кіруе Пуцін, амерыканскі прэзідэнт кажа прамову «ў пасляваенным Тэгеране»…
Батальныя сцэны і дадатковыя сюжэтныя лініі выпісаныя ў творы слабей за асноўную. Нібы ўзятыя з якогасьці рамана серыі «Спецназ» ці адпаведнага серыяла.
Шэкспіраўскі размах затое — у трагедыі старога, які страціў уладу. А яна перагукаецца і з іншымі класічнымі творамі на тэмы абсалютнай улады.Апальнаму гэбісту сніцца, што старога кіраўніка дзяржавы засмажылі і падалі на стол на бульбяным троне. Падобная дэталь была ў рамане Маркеса «Восень патрыярха» і ў жыцці угандыйскага кіраўніка Ідзі Аміна.
Нібы з «Рыбінага горада» Бабінай узята снежная віхура, якая за кароткі час злізвае ўвесь плён 50 гадоў кіравання — аліўкавыя сады ўздоўж дарог, вінаграднікі, якія стары дарэмна спрабуе ўратаваць. Апошнюю ягаду на замерзлай лазе з’ядае салдат спецпадраздзялення КДБ, пасланага схапіць былога прэзідэнта.
І пачынаецца ў старога, як у Ліра, распад асобы. Ён пачынае разважаць у кароўніку: «Што такое чалавек? Проста двухногая жывёла… У каровы чатыры нагі, а ў чалавека дзве.Але яго дакладна гэтак сама можна паставіць у боксы, толькі не ў кароўнік, а ў чалавечнік. І даіць, даіць, даіць… А потом пусціць на кілбасу…"
Уладу, пры падтрымцы верных чэкістаў, бярэ прэм’У ролі шэкспіраўскага блазна —ер-міністр — вечна затурканы гаспадарнік, якім пагарджаў і старэйшы прэзідэнт, і малодшыя. Чыноўнікі, партыя пераможцаў, не маюць у творы імёнаў. Завуцца паводле пасады: прэм’ер, спецпасланнік, губернатар, кіраўнік адміністрацыі.
Хто можа быць аўтарам рамана, які сам характарызуе свой твор як «Настолькі ж дасканала аўтар (аўтарка) разумее бюракратычную логіку і логіку цырыманіялаў, настолькі прапусціў праз сябе тэатральнасць дыктатуры і палітычную філасофію галоўнага персанажа. У гэтым сэнсе цікава, якія думкі аўтар укладае ў вусны старэнькага прэм’дакументальна-мастацкае даследаванне прыроды палітычнай улады ў Рэспубліцы Беларусь»? Рызыкнем выказаць меркаванне, што гэта можа быць хтосьці з цяперашніх ці былых чыноўнікаў.
«Так ужо паказала гісторыя, што людзі лепш за ўсё жывуць у тых краінах, дзе кіруюць «слабакі».Бо чалавек моцны любіць прыгоды. Яго цягне на авантуры. Успомніце гісторыі моцных кіраўнікоў… А гэта, ведаеце, не заўсёды зручна для насельніцтва».
Аўтар — хтосьці цынічны: у рамане няма сілаў дабра, няма сілаў прагрэсу. Ёсць толькі асноўныя інстынкты: прага ўлады, сэксу, сіла бацькоўскай і сыноўняй любові, ёсць інтарэсы, але няма нацыянальнага пачуцця, а ідэалісты высмейваюцца.Зірніце, як выпісаны стары прэзідэнт! А як — апазіцыя і апазіцыйная інтэлігенцыя.
Так можа пісаць толькі інсайдар, чалавек з таго, «Ліравага» боку. І гэта стварае сілу твора. Можа быць, гэта найлепшы твор аб гэтай сістэме, які дагэтуль быў напісаны.
«Глупая либеральная ересь не могла его тронуть — это всё была лишь красивая сказка. Нет никакой демократии. Не существует в природе. Нет никаких прав. Нет никакой свободы. Ничего из этой белиберды нет. Есть только одно правило: захватив власть, её надо укрепить и никогда никому не отдавать. До самой смерти. Кто хочет её отнять — враг, который должен быть безжалостно уничтожен и раздавлен».
Нездарма аўтар хаваецца пад псеўданімам: ніколі нельга выключаць, што такі
Між тым
раман смелы не толькі сваім палітычным пасланнем, а і ў мастацкім сэнсе. Ён глыбокі ідэяй: аўтакратыя кладзецца цяжкім грузам на плечы ўладароў, і, галоўнае, гэта сістэма, якая ў пэўны момант самазнішчаецца, і той момант калапсу будзе выпрабаваннем для дзяржавы як такой.
А што з братамі і бацькам? Усё паводле Шэкспіра. Супадзенні з рэальнасцю, нагадаем, — выпадковыя.