Алесь Кіркевіч. За «Дрот» апавяданне ў адказ за «Маладафронтаўку» 29

— …За «Дрот».

— Хто?

— Не «хто», а «за што», — з націскам прамовіў акулярык, прыцягнуўшы ўвагу хлопца з газетай з-за суседняга століка. — Пацан адзін напісаў чухню поўную, аповед — «Дрот» называецца… Тыпу за нашу арганізацыю. Спускаць такое нельга — адназначна. Ён працуе на кантору, упэўнены…

Як усе а-ля-беларускія кавярні, падвальчык у Ракаўскім прадмесці быў нібыта нават утульным, але ненатуральным. Дакладней небеларускім. Тут было ўсё: старыя прасы на вугалях, вясковая сячкарня, убудаваная ў барную стойку, дрэва, дрэва, дрэва… Драўляная цывілізацыя, як у Ластоўскага. Але разам з тым музыка з савецкіх фільмаў ды расейскамоўныя афіцыянткі ў абцягваючых форменных спадніцах. Трое хлопцаў пілі гарбату.

— А пра што там? — зацікавіўся субяседнік з адкрытым зазвычай ротам.

— Хер-р-рня поўная! Пра п’янкі там, пра бл…ства… Пра актывіста, тыпу… нашага. Фэйсбук, перапосты, там ужо каментаў пад 150…

— А чаму «Дрот»?

— Там на пачатку за зону пара словаў… Але не сутнасць. Іншага гаўна хапае.

— Прыкольна, — сербануў з кубка юнак з разяўленым ротам. — Што рабіць будзем?..

Акулярык дастаў джынсавую сумку, адкуль выцягнуў асадку ды пару аркушыкаў — фірмовых, вынесеных калісьці з нейкага заходняга гатэля як дармавыя. На дне сумкі засталіся штодзённік, такое ж дармавое мыла, шампунь у пакеціку, пара аднаразавых пакуначкаў цукру з лагатыпамі віленскіх кавярняў і адзін са значкам украінскай чыгункі. Акулярык распісаў асадку ды пачаў нешта выводзіць на белых кавалках паперы, хлопцы побач шмыгалі носам ды цягнулі гарбату.

«У природы нет плохой погоды…», — неслася з дынамікаў. Недалёка сядзела англамоўная група: чатыры мужчыны і адна дзяўчына.

— Прыгожая, хіба наша, перакладчыца, — скарыстаўшыся вольнай ад «справы» хвілінкай, заўважыў чарнявы юнак з прабітым вухам.

— Іхнія не такія класныя, — заўсміхаўся разява, глянуўшы спачатку на бландзінку з сабранымі валасамі, што сядзела да яго спіной, а пасля на акулярыка, які так і не падняў вачэй ад паперак.

— … І разумееш, — працягваў чарнявы, — яны ж, гэтыя шведы ці ангельцы думаюць, што гэта — Беларусь, аўтэнтыка, ну, кавярня гэтая. Паглядзі на экран за барам — матрошкі, хахлама. Меню па-расейску. Ну і музыка, бл…, — зглытнуў канчатак, — крыўдна!

Тым часам акулярык ужо нешта дапісаў і працягнуў паперу… спачатку чарняваму. Паперка папаўзла па сталу далей, міма памятай сурвэткі, аднаразавай лыжачкі, меню ў скуранай вокладцы ды двух парваных пакецікаў ад цукру. За столікам запанавала ціша.

— Такія справы, браты… —

нібыта падагульніў акулярык. І зноўку паўза.

— Прабачце! — зусім нечакана для сяброў кінуўся чарнявы да афіцыянткі, што праходзіла міма. — А чаму ў вас зубачысткі з аднаго канца зялёныя? Што, зялёнкай мажаце?

У такія моманты ягоны няголены твар захоўваў каменны выраз і толькі вочы іранічна паблёсквалі не менш за срэбраную завушніцу.

— Ну, у нас они-де-зин-фи-цированы, — не менш сур’ёзна адказала шатэнка ў эрзац-вышыванцы, але хутка знайшлася і з усмешкай дадала: — Если надо, могу спросить у администратора.

— Не, не трэба, — замест сябра адрэзаў акулярык, — рахунак прынясіце.

— …Э-э-э, что?

— Разлічыце нас.

— Угу, — матлянула галавой дзяўчына ды пакорліва пайшла да стойкі.

— Эх, з табой мы ніколі беларусізацыю не правядзём, — усміхнуўся чарнявы, падымаючыся з-за стала. — А дзе тут прыбіральня?

Акулярык зглытнуў ды падціснуў вусны, але глядзеў зусім не на свайго таварыша па «справе».

— Там за шафай такой вялікай, — замахаў рукамі разява, — направа… А над унітазам «Жыве Беларусь» напісана, прыкінь?

— Прыкіну, дзякуй.

— Эта, а хто… — прыхіліўся і шэптам ужо даволі занепакоена запытаўся разява у суседа з джынсавай сумкай на каленях.

— Зараз, Пірсінг ве-е-ернецца… — нібыта абыякава да ўсяго прамовіў акулярык, адкінуўшыся на разную сядушку, — …будзем зубачысткі цягнуць!

Упершыню за ўвесь вечар вусны «правадыра» расплыліся ва ўсмешцы, а вочы сутыкнуліся з вачыма сябра. Той ажно закрыў рот: выцвілыя шэра-блакітныя зеркі глядзелі не толькі скрозь шкельцы, але і скрозь яго, скрозь шведскую кампанію за суседнім столікам, скрозь прыбіральню з надпісам «Жыве Беларусь» ды фанацкімі налепкамі на люстэрка з расколінай, мажліва нават скрозь час і прастору…

Хуткім адпрацаваным рухам яшчэ адзін невыкарыстаны пакецік з цукрам зваліўся на дно джынсавай сумкі.

• * *

Jendrus: у нас залева на тыдні была. цяпер халодна

Nata: у ваве таксама. Імжыць

Jendrus: ага

Ім жыць, А нам?..))

Nata: А вам — залева))

Хударлявы хлопец з раннімі залысінамі ды парай сівых валасоў на скронях пасміхнуўся ўголас. Паходжанне ягоных сівых валасоў было для ўсіх таямніцай — школа, офісы НДА, вучоба за мяжой. Усё неяк роўна, без напругі. Ці то схаваныя стрэсы далі ведаць аб сабе, ці то гены, а мо і пячатка злога лёсу…

Jendrus: Давай, буські…

Трэ было развітвацца ў скайпе ды сыхдзіць, а прывабная і спакусная для ўсёй рэдакцыі «Незалежнага Радыё» Nata на апошнюю рэпліку як на зло нічога не адказвала… Не ў першы раз. Ён жа ёй і кніжку сваю дарыў з аўтографам, і цукеркі ў дадатак.

Нічога. Наперадзе сустрэча ў кавярні са старой знаёмай, яшчэ па колішніх журналісцкіх семінарах — рудой і таму жыццярадаснай Ганкай. Тут можна было ўключыць фантазію — стала крыху лягчэй…

Малады перспектыўны журналіст Андрусь Павіевіч прыязджаў дахаты прыкладна адзін раз на месяц: праца чакала ў Варшаве, перад гэтым была вучоба ў Пазнані, сябры па ўсёй Польшчы. Тут, у даждлівай дэпрэсіўнай Беларусі можна было час-почас сустракацца са старымі сяброўкамі ды сябрамі, набірацца натхнення для пастоў у блогу, рабіць здымкі паўпрафесійным здымачом.

«Take me high, take me high, my airplane…», — паспеў яшчэ праспяваць Вакарчук з нэт-бука… «Хлоп!» — адным рухам агрэгат быў пераведзены ў спячы рэжым. Трэба спяшацца. На стале, як заўсёды, недапітая кава, пара падручнікаў польскай мовы — яшчэ з вучобы, Хадановіч ды Кустава ў мяккіх вокладках (з аўтографамі, вядома), вільготныя сурвэткі, прахадное пасведчанне ў пазнанскае сужывецтва, асадка, падпісаныя паштоўкі з відамі касцёлаў, польская драбяза…

«Бух!» «Чык-чрык!» — жалезныя дзверы зачыненыя. «Сапраўды, імжыць — ім жыць — добрая ідэя, трэба неяк выкарыстаць…» — круцілася ў галаве блогера. Ліфт сёння не працаваў…

«М-м-м-м-м», — заварушылася нешта ў кішэні пухавіка.

«Курдэ!» — схаваўшы ключы на карабіне «Незалежнага Радыё», Павіевіч палез па мабільнік.

Дзявочы голас са слухаўкі цікавіўся наконт нашумелага апавядання «Дрот» у інтэрнэт-версіі «Народнай Нівы» і патрабаваў каментара з першых вуснаў: аповед атрымаў шырокі рэзананс у чытачоў.

Некаторыя Андрусёвы тэксты сапраўды карысталіся надзвычайнай папулярнасцю. Асабліва тыя, дзе нехта камусьці «даваў» на паедзеным шашалем падваконніку вясковай хаты або забіваў касякі з падручнікаў Абэцэдарскага ў будынку правінцыйнай школы… Павіевіч «ставіў дыягназы», «агольваў праўду», збіраў на сайтах каментары, нібыта ў дзяцінстве чарніцы каля роднай вёскі ў Лунінецкім раёне.

Правінцыйную тэму ён ведаў як ніхто з маладых аўтараў.

Апошняе апавяданне выклікала фурор: нехта яго ўхваляў, нехта паспяшаўся назваць аўтара чэкістам альбо наўпрост сугучным назве твора тэрмінам. Мала каго тэкст пакінуў абыякавым.

Трэ было нешта адказваць, шпарка збягаючы па прыступках:

«Мой „Дрот“ — рэзананснае наватарскае апавяданне, так прынамсі адрэагавалі крытыкі…

„Дык-дык-дык-дык-дык-дык-дык-дык“.

…табуяваных тэмаў у свабоднай краіне, на маю думку, быць НЕ МОЖА!..

„Дык-дык-дык-дык-дык-дык-дык-дык“

…Ну, а інтэрнэт-тролі, яны ж на тое і тролі. Грамадства ў нас такое…

„Дык-дык-дык-дык-дык-дык-дык-дык“

…Таталітарнае мысленне, самі разумееце…

„Дык-дык-дык-дык-дык-дык-дык-дык“

…твор адбыўся, таму… нельга сказаць, што я шкадую…

„Дык-дык-дык-дык-дык-дык-дык-дык“

Дзякуй вам! — і падумаўшы роўна імгненне задаволена дадаў: — …Да сустрэчы!»

Скончыўся апошні лесвічны пралёт з выцвілымі зуброўскімі налепкамі над смеццеправодам, абсмаленай пімпай ліфта ды маркерам запісаным крыху вышэй тэлефонам.

«Сhyba ze jest zajebista…» — аўтаматычна ўзгадалася Павіевічу. Ён быў задаволены сабой, непрыемны асадак ад размовы ў скайпе амаль знік.

…Каля выхаду з пад’езду тусіў нейкі гопнік з насунутай на вочы шапкай. Твар журналіста зноўку стаў сур’ёзным, глянуўшы раз, Павіевіч адразу апусціў вочы.

«Хіба з сябрамі тут на суткі кватэру здымаюць пабухаць… Дожылі, нават не ведаем сваіх суседзяў — нехта памёр, нехта здае на суткі. Такім вось… Як тут можна жыць?.."

«Фух!» — характэрна адгукнуўся на ўдар варшаўскі пухавік, «Фух, фух!» — яшчэ двойчы. Андрусь прытуліўся да сцяны, нібыта шукаючы падтрымкі ў прыгажуні з дошкі аб’яваў, якая прапаноўвае перацягнуць канапу за палову леташняга кошту. Павіевіч са здзіўленнем для сябе не крычаў, але скуголіў, па твары пакаціліся слёзы.

Загрукацела па бруднай плітцы адкінутая ўбок заточаная адкрутка.

«П-лам!» — зачыніліся, дагэтуль падпёртыя кавалкам сілікатнай цэглы дзверы дамафона.

У святле пакаселага над пад’ездам ліхтара йшоў ледзь бачны снег.

• * *

— Разрешите.

— Заходи, — не адрываючыся ад камп’ютара, нізкім голасам запрасіў палкоўнік. — Что скажешь?

— …СМИ подают как убийство, «Хартия», «Партизан» — в один голос. Пишут: «Рука КГБ» …и прочее. Он же сам — писака, ну и на «Независимом Радио» работал в последнее время…

— Угу, — сівы палкоўнік падняўся з крэсла ды накіраваўся да падваконніка.

— Есть информация о причастности активистов «Молодого патриота». Данные такого характера мы получили только сейчас, поэтому… предотвратить не смогли. Скорее всего они думали, что журналист… наш агент.

— Почему?

— Журналист этот написал рассказ — там о их организации нелестно, скажем так… За «Дрот», получается.

— Кто задрот?

— Ну, рассказ так называется, Александр Олегович. «Дрот» — колючая проволока…

— А-а-а.

— Во-от… Подумали, что текст заказной и пошли на такие меры… Нетипичные. Две группы готовы выехать по адресам, мобильники у подозреваемых включены…

Палкоўнік моўчкі адпіў зялёнай гарбаты з кубка з графічнай выявай чаплі — пад стыль японскіх гравюраў XVIII ст. Унізе бязшумна рухаўся праспект Незалежнасці, людзі стаялі на святлафорах альбо ішлі па справах, ніяк не звязаных з пытаннямі дзяржаўнай бяспекі (прынамсі, ім так падавалася). Трафейны нямецкі гадзіннік са «сталінкі» насупраць паказваў дзесяць хвілін на адзінаццатую. «Как в рекламе», — прыгадаў палкоўнік.

— Ты за…л, у нас либерализация на носу. Сегодня встреча папского нунция на высшем уровне. Не поверит же никто. Обождать надо, — палкоўнік паставіў кубак на падваконнік. — Вопросы?

— Никак нет.

— Иди.

Дзверы зачыніліся, сівы палкоўнік застаўся сам-насам з дубовым лакіраваным гербам камітэта на сцяне, парай нікім не чытаных падораных кніжак на паліцы — біяграфіі чэкістаў ды юбілейныя выданні, якія пасля пераедуць на дачу або апынуцца ў сметніцы, камп’ютарам з уключаным пасьянсам «Павук». Свінцовыя хмары над сталіцай абяцалі ўсё пакінуць на сваіх месцах яшчэ год на 150… Было халодна, але без снегу.

«Задроты, бл…ть. Ну почему сейчас?..»

Выпадак не адпавядаў логіцы палкоўніка, не ўкладаўся ў план.

Палкоўнік яшчэ раз, нібыта развітваючыся, агледзеў велічны кабінет у стылі ампір.

Экран камп’ютара, на якім былі раскладзеныя каралі, валеты, шасцёркі, незаўважна згас.

11 лістапада 2012, Горадня-Менск

Алесь Кіркевіч

Хочаш падзяліцца важнай інфармацыяй ананімна і канфідэнцыйна? Пішыце рэдактару «Нашай Нівы» ў ТГ