«Каралеўства Беларусь»
Фэст новае беларускае культуры ў Падкове Лесьнэй «Каралеўства Беларусь», сьцiрае сёньня многiя стэрэатыпы пра Беларусь. Рэцэнзii i рэпартажы з акцыi беларусаў зьявiлiся ў розных польскiх СМI. Выстава «Каралеўства Беларусь» цяпер працягваецца ў Варшаве, пасьля, верагодна, пераедзе ў Познань.
Асноваю фэсту стала мастацкая выстава. Асноваю выставы сталi творы мастакоў, чые iмёны гучалi са старонак «НН». На ёй былi задэманстраваныя фотатворы Саўчанкi, Баразны, Раманюка i Алены Адамчык; жывапiс i iнсталяцыi Пятрова-Хруцкага, Клiнава, Дарашкевiча, Поклада, Бабарэкi, Вераб’ёва; графiка Басалыгi i Локiця. Але перад усiм быў экспромт — пэрфоманс вiленчука Валеры Самусёнка на матывы Шагала. Другая частка праграмы, якая распачалася ўжо ўначы, улучала ў сябе канцэрт хору «Унiя», гурта «NRM», барда Бартосiка, дэклямацыi вершаў Глёбуса, Сапач, Анемпадыстава, Бабкова, матэрыялы да кiнафiльма «Кароткi слоўнiк Беларусi 1996-97», i гэтак далей, далей, далей... Калi спусьцiлася ўжо глыбокая ноч, на двары запалалi вогнiшчы. Да ранiцы кожны мог сабе абiраць вiдовiшча на свой густ — выставу, канцэрт, скокi ля вогнiшчаў, альбо бар...
... Зь неба, на якiм дагарала апошняя зарнiца i ўзыйшла першая зорка, зьявiлася жаночая постаць у белым уборы нявесты на тле бялюткiх старых бярозаў. Нявеста кружляла над страхою, над белымi комiнамi, спусьцiлася з ганку на зямлю... Сьцiшаныя людзi адзiн за адным падыходзiлi да постацi ў белым. Блiжэй, блiжэй i блiжэй. Але нiхто так i ня здолеў да яе дакрануцца.
Мы апынулiся ў прыцемненых пакоях, дзе няможна ў смузе пабачыць уласнае рукi, а на сьценах палалi вочы пачвараў, зьзялi нябачаныя краявiды. Гучэў глухi рытм. Лекар у белым халаце, у непамытых гумовых пальчатках, з чорнымi акулярамi, за якiмi не вiдаць вачэй, упэўнена ладзiў свой незразумелы, а таму страшнаваты рыштунак. Пасьля звыклымi рухамi, да якiх ён прывык, як прывыкаем мы завязваць матузкi на абутку, альбо адкрываць навобмацак кран з вадою, ён пачаў рабiць тое, што абавязаны рабiць. Крэсьлiць месца болю, расьсякаць яго. Пасьля пачаў заспакойваць, гаiць... Мы з табою ўратуемся? Уратуемся. Ён выратуе. Ён доктар? Так, ён мастак. Хруцкi-Пятроў.
А там што? Самотны расповед пра аднаго чалавека. Ён скульптар. Але тут няма ягоных скульптураў. Ён пачаў баяцца, што нiхто не заўважыць, што ён жыве. Ён пачаў баяцца, што забудзе сам, што ён жыў. Ён вырашыў штодня маляваць па чалавечку, каб не забываць. Даўжэзная йстужка з чалавечкаў тут не зьмясьцiлася.
А гэты чалавек пра сябе й не хацеў гаварыць. Ён фатограф, але нiчога не фатаграфаваў. Ён нахiлiўся i ўбачыў сярод пазалеташняга лiсьця чужы, незнаёмы твар. Ён пытаўся ва ўсiх, хто гэта... Нiхто не адказаў. Тады ён забраў гэты твар сабе. I гэты, i вунь той. Забраў iхныя гады, ўсьмешкi, рукi, гузiкi i спаднiцы, кветкi i зброю.
А гэта — графiк. Але ягоных гравюраў тут няма. Ён сам тут ёсьць на здымках, на сваiх здымках. Ёсьць тыя, каго ён ведае, а табе можна й ня ведаць. Але ты цяпер будзеш ведаць ягоныя здымкi.
А гэта — доктарка, але яна нiкога ня лечыць. Яна толькi сочыць, як гуляюцца дзецi. I фатаграфуе дзяцей.
Як ты пачуў, што згасла сьвятло?
На двары танчыць Арлекiна. Хто прыдумаў клоўна, якi плача? Але гэты Арлекiна ня плача. Ён распавядае. Пра зямлю, якая з намi гуляецца. Яна нас накормiць, пацешыць, зацярушыць вочы, засыпле, суцешыць. I ўсё наноў. Пра чалавека, якi гуляецца зь зямлёю. Ён яе лепiць, топча, рые, гладзiць, песьцiць. Арлекiна больш няма. Ёсьць яна, зямля, i ён, чалавек...
У вялiкай чорнай залi запяялi людзi ў чорных фраках. Яны пяюць пра нашу краiну. Iх сьпеў лунае над цiхай заляю, над цiхiм мястэчкам, над цiхаю зямлёю. Яны моляць начныя нябёсы за Каралеўства. Яны свабодныя. Як ты. У чорную цiхую ноч...
Полымя паходняў накрэсьлiла кола. Ён, спрытны як зьвер, з вострымi рогамi, увайшоў у кола агню. Ён прыручыў агонь, ён забiў дзiкага зьвера, ён усклаў ахвяру. Вогнiшча з трэскам узьляцела дагары, сыплючы чырвоныя зоркi ў неба.
Зорак становiцца болей i болей, цэлымi зiхоткiмi карагодамi лятуць яны прэч ад зямлi. З рокатам i сьвiстам. Уздоўж i ўпоперак яны рэжуць аксамiт нябёсаў.
А гэта — пяе мастак, але ён ня пiша карцiны, бо ён прагне сьпяваць. Сьпяваць разам зь сябрамi. Чуеш сьпеў? Яны сьпяваюць пра нас з табою. Пра нашу i нашых сяброў свабоду. Мы можам быць вольнымi ўжо сёньня, толькi трэба жыць незалежна ў сваёй краiне, у Каралеўстве Беларусь...
Сьвята нашага Каралеўства працягнулася i ў Познанi. Але пад iншым годлам — «Рэзкае вяртаньне дэкадансу». Што такое дэкаданс сёньня? Гэта ўпэўненасьць у тым, што ўсё цячэ нармальна, а таму можна спакойна пад’есьцi i паслухаць добры стары рок, якi ўжо даўно не ў падпольлi. Беларусы ўмеюць гэта рабiць. Але тая культура, якую мы нясем у сьвет, далёкая ад самазаспакаеньня. Таму аголеныя нэрвы нашага стрыманага аптымiзму прыцягваюць увагу эўрапейцаў. На гэтым тыднi выстава «Каралеўства Беларусь» у Варшаве. Пра гэта прасiлi нашыя польскiя сябры...
Сяргей Харэўскі
