25 студзеня споўнiлася 60 гадоў з дня нараджэньня расейскага сьпевака i актора Ўладзiмера Высоцкага.
Да характарыстыкi гэтага творцы заўсёды ўжывалiся самыя моцныя словы. Слова «вялiкi» было занадта звычайным i высоцказнаўцы спаборнiчалi ў пераскокваньнi гэтае планкi. Ненарматыўны творца правакаваў на ненарматыўныя ацэнкi. Найбольш сьмелыя крытыкi адважвалiся на якое-небудзь «абалдзенны» i выляталi з кантэксту лiтаратуры, хоць безумоўна наблiжалiся да сутнасьцi зьявы. У межах жа нарматываў пра Высоцкага кажуць пад самую завязку. У Беларусi так звычайна пiшуць хiба што пра народных песьняроў. У вынiку ствараецца настолькi непрабойны стэрэатып, а творца пакрываецца такiм слоем бронзы, што пачуць за гэтай коркаю жывое сэрцабiцьцё ўжо немагчыма.
Калi ўсё ж вызвалiцца ад звышнарматыўных ацэнак, беларускiх фактаў бiяграфii i магiяў, якiя спадарожаць вобразу Высоцкага, мы адчуем, што бадай так нiчога i не зразумелi ў сутнасьцi гэтае зьявы. «Блазан»? Гэткi Дарыё Фо, леташнi нобэлеўскi ляўрэат? Чаплiн? Вакол Высоцкага мне ўяўляецца атмасфэра «Кабарэ» Боба Фоса, толькi перакладзеная на савецкую рэальнасьць, што, зрэшты, ня цяжка сабе ўявiць. Таленавiтыя артысты-блазны, якiя ўвесь час балянсуюць на канаце памiж жыцьцём i сьмерцю, дакладней, памiж жартам i забойствам, памiж хохмай i бесчалавечнасьцю. Iх атачае жорсткi i несправядлiвы сьвет. I яны, дзецi гэтага сьвету, таксама жорсткiя i несправядлiвыя. Гэты тыпаж нагадвае мне з уласнага дзяцiнства дваравога падлетка-блазна, якi жорстка распраўляўся са слабейшымi раўналеткамi. Звычайна такiя працягвалi сваю бiяграфiю ў крымiнальным асяродку, зь якiм, дарэчы часта зьвязвалi i iмя Высоцкага. Апошнiм часам, калi схлынуў бруталiзм мiнулага часу, то i такiх дваравых блазнаў-паханоў паменела. Пара-тройка сацрэалiстычных тыпажоў рассыпалася на тысячы непаўторнасьцяў, кожная зь якiх заяўляе пра сваю спэцыфiчную вартасьць.
Мне здаецца, Высоцкi ўжо нiколi ня стане культавай фiгурай i культурным героем наступных пакаленьняў. Магчыма, ён застанецца як паэт, аўтар тэкстаў уласных песень. Але валадарыць над душамi мiльёнаў Высоцкi мог толькi там, у таталiтарным савецкiм кабарэ, на канаце памiж жартам i забойствам, за крок ад цывiлiзаванага грамадзтва.
С.П.
