Алег Кайдаў: «Мы — адзіночкі»
На Віцебшчыне крымінальныя справы супраць апазыцыянэраў заводзяць часьцей, чым у іншых рэгіёнах Беларусі. Быў Плешчанка, Мароз, цяпер — трое полацкіх партызанаў, якія зрывалі сьцягі зь дзяржаўных установаў. Менавіта ў крывіцкім краі дзеіць Мірон. Але тамсама — «расейскае казацтва», праводзяцца «Славянскія базары». Мы запрасілі ў рэдакцыю Алега Кайдава, аднаго зь нядаўна засуджаных, і найперш пацікавіліся, якой была грамадзкая рэакцыя на іхны ўчынак.
Алег Кайдаў: Нехта сьмяецца, думае, што гэта дурасьць. Большасьць, запалоханыя, кажуць: «Вы гэтым не даб’ецеся нічога» — стандартны набор. Ёсьць і тыя, хто прытрымліваецца нашай думкі: хай, можа, і не ў такой, ня надта сур’ёзнай форме, але трэба нешта рабіць, неяк выказвацца. Бо ў Полацку ўсё вельмі замаруджанае, і часам здаецца, што нават надзеі ні на што няма. Наш учынак — гэта, калі хочаце, крок адчаю, каб зрушыць спакой, які пануе. У Полацку мала што адбываецца. У пікетах бярэ ўдзел вельмі мала людзей. Людзі, якія працуюць на карысьць Беларусі на захадзе нашай краіны, адразу бачаць нейкі адказ, вынік. А тое, што робім мы, на поўначы, больш нагадвае дывэрсіі. Гэта акты адзіночак — Мірон, разбурэньне бюсту Суворава, сьцягі. Мы самі сабе праводзім сумную паралель з Грынявіцкім, што забіў у свой час цара. Не стае ў нас людзей для стваральнай грамадзянскай працы. Я сам ні ў адну палітычную партыю не ўваходжу. Жыву ў ваенным гарадку Баравусе пад Полацкам. Там, па-мойму, на 5 тысяч насельніцтва ёсьць толькі трое тых, хто здольны на ўчынак, скажам так, начны ўчынак.
— Подзьвіг заўжды быў справай адзіночак.
— Мой ідэал — Каліноўскі. Але іншы раз пачынаеш адчуваць, што ты са сваімі ідэаламі нікому не патрэбны, што натыкаесься на суцэльную сьцяну пагарды.
— Але гэтая пагарда ці ня ёсьць проста маскай, вынікам выцясьненьня пачуцьця сораму за сябе, за сваю баязьлівасьць, расьліннасьць?
— Асяродзьдзе ўплывае на наша ўспрыманьне рэчаіснасьці. Ваенны гарадок, а ваенныя — найбольш рэакцыйная частка насельніцтва, бо лепш зарабляюць, чым астатняе насельніцтва. Абсалютная большасьць афіцэраў запраграмаваныя, і іх дзеці падзяляюць рэакцыйныя погляды.
— Лавейкіна не звальняюць з войска?
— Раней ён быў кантрактнікам, але калі нас злавілі, яго адразу перавялі на тэрміновую, і ён цяпер мусіць даслужыць тэрмін. 27-га верасьня дэмабілізуецца.
— На судзе Вы не адмаўлялі зрываньне сьцягоў. Гэта нешта незвычайнае.
— Калі такія ўчынкі робяцца, яны маюць на мэце ня толькі выказваньне сваіх поглядаў, але й дэманстрацыю нечага астатнім. Тым больш, што злавілі нас ужо ня першы раз. Пад час сьледзтва першай рэакцыяй было — адмаўляцца, яно натуральна. Потым мы зразумелі, што ў сьледзтва не было абсалютна ніякіх доказаў нашай вінаватасьці. Тое, што мы прызналі сваю віну — вынік шантажу кагэбістаў. Яны выкарыстоўвалі тое, што я і Блізьняцоў — студэнты. Адзін з супрацоўнікаў КГБ заявіў: «Даю вам чэснае слова, што інфармацыя пра суд ня пойдзе ва ўнівэрсытэт. Хлопцы, калі ўсё прызнаеце, вам нічога ня будзе. 186-ы артыкул несур’ёзны. Гэтая справа на нас вісіць з 98-га, нам трэба яе пазбыцца, таму прызнавайцеся. На першы выпадак — будзе маленькі штраф, і ўсё. Ва ўнівэрсытэце ні пра што не даведаюцца». Вось такім чынам. Купілі, карацей кажучы.
— А ва ўнівэрсытэце ёсьць нейкая рэакцыя?
— Даволі нечаканая. Ухваляюць. Ніякіх сур’ёзных санкцыяў супраць нас не было, ні ў мяне на радыётэхнічным, ні ў Блізьняцова на гісторыка-філялягічным.
— А бацькі што?
— Бацька ў мяне з Пастаўскага раёну, а матка — з Глыбоцкага. Калі ў Віцебску толькі паўставаў БНФ, бацька быў сярод ягоных арганізатараў. Маці перажывала, бо сьледчы не хаваў ад нас, што на яго ідзе ціск зьверху, каб павярнуць усё больш сур’ёзна для нас.
— Штрафы ў Вас ёсьць чым сплаціць?
— Толькі ў аўторак прысуд уступіў у сілу, пакуль яшчэ не плацілі. Маем кантакт зь «Вясной-96», можа, яна трохі дапаможа.
— Як суд ішоў?
— Суд быў ваенны. Склалася ўражаньне, што судзьдзя рабіў усё, каб нас судзіць не па менш сур’ёзным артыкуле пра зьнявагу дзяржаўнай сымболікі, які не прадугледжвае пазбаўленьня волі, а па 201-м, «злосным хуліганстве», за якое пагражае да пяці гадоў турмы. Па-мойму, у іх такая практыка: калі злачынства носіць яўна палітычны характар, робіцца ўсё, каб яго прадставіць як звычайнае крымінальнае. Такім чынам дасягаюцца дзьве мэты: па-першае, за хуліганства даецца больш жорсткае пакараньне, па-другое, дыскрэдытуецца сам учынак. Так было і са справай Уладзімера Плешчанкі.
— Калі б Вам ня штраф далі, а пасадзілі? Думалі пра гэта?
— Прыйшлося б трымацца.
Гутарыў Барыс Тумар
