Лісты ў рэдакцыю
Я пінчук, а не ўкраінец
Хачу «падзякаваць» некаторым аўтарам вашае газэты за адкрыцьцё. З украінскага нумару «Нашай Нівы» я даведаўся, што ўсе мае землякі (і я таксама) не беларусы, а ўкраінцы! Вельмі цікава. Колькі я жыву ў Пінску, ані разу ня чуў, каб хтосьці зь пінчукоў зваў сябе ўкраінцам.
Так, я згодны, што наш дыялект (а можа, асобная мова?) значна адрозьніваецца ад беларускай. Але ж гэта далёка не ўкраінская мова. Ня ведаю як на Берасьцейшчыне, але на Піншчыне ніколі не атаесамлялі сябе з украінцамі. Больш за тое, ледзь ня кожная вёска мае сваю гаворку: у адным сяле кажуць «кот», «конь», «двор»; у другім — «кіт», «кінь», «двір»; у трэцім — «кут», «кунь», «двур». У Моталі замест «жаба», «яма», «зяць» вы пачуеце «жеба», «ема», «зець».
У адной вясковай школе дзеці, пачуўшы ад мяне беларускую мову, проста разьвесяліліся. Для іх зусім нязвыкла было чуць характэрнае дзеканьне і цеканьне.
Магчыма, што на Палесьсі — беларускім, украінскім, польскім — жывуць прадстаўнікі недафармаванага этнасу. Літаратурную мову не было каму распрацоўваць, дзяржавы сваёй ня мелі. Ды й з саманазовам нешта не атрымалася. Слушна было заўважана, што палешукамі звалі цёмных людзей з аддаленых, глухіх сёлаў. Мая мама казала так: пінчукі — гэта жыхары Пінску; сяляне з блізкіх да гораду селішчаў (як цяпер кажуць — з прыгараду) зваліся падгародцы, бо жылі пад горадам. А жыхароў аддаленых вёсак звалі палешукамі. Гэтак было на Піншчыне.
Апошнім часам я сам стаў прыходзіць да той думкі, што я не зусім беларус, ці то беларуская мова не зусім родная мне. Але валодаю я ёй лепш, чым мясцовай, а тым больш украінскай. І, няхай не крыўдуюць паўднёвыя суседзі, я сябе ўкраінцам не ўважаю.
А захоўваць і вывучаць палескія гаворкі трэба, бо гэта найкаштоўнейшы камень у кароне беларускай мовы.
З павагай,
Яўген Салейчук, пінчук
***
Ня плачце па ўкраінцах, што ім Лука трохі «наступіў на хвост» у Берасьці. Яны ніколі не былі і ня будуць нашымі прыяцелямі. Перад вайной у Вільні студэнты-ўкраінцы абяцалі студэнтам-літоўцам даць помач, калі б беларусы мелі замер Віленшчыну прылучыць да Беларусі.
Берасьце, Палесьсе, Беласточчына для ўкраінцаў — гэта Ўкраіна. Прэзыдэнт украінскага эміграцыйнага ўраду Лявіцкі падпісаў умову зь літоўскім урадам даць ваенную помач літоўцам у выпадку наступу беларусаў з мэтай далучыць Віленшчыну да Беларусі. Але потым пасварыліся: кожны зь іх хацеў мець Горадню.
У Заходняй Беларусі многія настаўнікі-палякі зьдзекаваліся над беларускай дзетварчой па вёсках, высьмейваючы беларускую мову і каралі за яе: затым закладалі «Кулка Млодзежы Вейскей», і хто супраціўляўся з насельніцтва, дык даносілі ў дэфэнзыву, што гэта камуніст. Многія празь іх папалі ў Бярозу-Картускую.
Па «вызваленьні» Заходняй Беларусі тыя ж самыя настаўнікі-«палякі» сталі ўкраінцамі і змушалі насельніцтва — галоўнае на Палесьсі — закладаць украінскія школы замест беларускіх: — «тады гэтыя вёскі прылучаць да Ўкраіны, а на Ўкраіне добра родзіць пшаніца...»
Многія з гэтых настаўнікаў дасталі па лобе і мусілі рабіць «махен-драхен». За нямецкай акупацыяй яны падказвалі немцам, хто камуніст, камсамолец, партызан... А як паводзіліся ўкраінскія начальнікі ў нямецкіх лягерох? — Служылі верна, як калісь «цару маскоўскаму, ды каралю польскаму». А колькі вёсак выпалілі ўкраінскія батальёны СС на поўначы Беларусі, колькі пакінулі трупаў нашага насельніцтва, ахоўваючы тылы адступаючай нямецкай арміі?
Няма ў нас прыяцеляў-суседзяў! Гэта ўсё ваўкалакі! Аб гэтым нельга забывацца!
А.Ч., Ольштын
