Зынгераўская ліхаманка
Апошнім часам у Баранавічах пачалі шалёна скупляць даваенныя швэйныя машынкі нямецкай кампаніі Zinger. Кошты вагаюцца ад 100 да 1000$ за машынку. Кажуць, што ў Менску кошты ў некалькі разоў вышэйшыя. Здаецца, шукае іх усё маладое пакаленьне гораду. Прынамсі ў мяне за апошні месяц пыталіся разоў з 20, прытым людзі, якія ня тое што ніколі не займаліся калекцыянаваньнем, але ж былі абыякавыя да старых рэчаў.
Мяне зацікавіў гэты гармідар — няўжо моладзь вырашыла павальна займацца зьбіральніцтвам швэйных машынак, ці заходняя мода й наша жабрацтва прымусіла брацца за швацтва?
Першыя апытаньні нічога новага не прынесьлі — усіх цікавілі толькі нямецкія машынкі й толькі фірмы Zinger. Іншыя маркі, разнастайныя «кайзэры», нікому не патрэбныя. Як мне патлумачылі, трэба, каб была асаблівая адзнака на корпусе машынкі ў выглядзе літаркі Z у авале й назва цалкам паміж ножкамі зынгера.
Машынкі пачалі выпускацца напрыканцы 1860-х гадоў аднайменнай фірмай. Некаторыя «знаўцы» сьцьвярджаюць, што зьбіралі іх рукамі, што некаторыя часткі машынкі з каштоўнага і трывалага мэталу палядыю, што цяпер немцы вырашылі вярнуць на радзіму ўсе выпускі швэйнай машынкі, што ў Нямеччыне плоцяць за іх ад 3000 да 10000$.
Ня ведаю, што тут праўда, што не. Сам бачыў, як бабуля магла прашыць зынгераўскай машынкай любую тканіну й скуру. Шылі на іх нават буркі з шынялёў. Тую машынку завезьлі зь Нямеччыны ў адну зь мясцовых габрэйскіх крамаў, там і набыла яе мая бабуля ў маладосьці. Вайну машынка перабыла закапаная ў зямлі, пасьля чаго ёй давялося замяніць драўляны столік. Мэханізм жа спраўна працуе да гэтага часу.
У Заходняй Беларусі зынгеры збольшага зьявіліся за панскай Польшчай. На Ўсход жа прывозілі іх салдаты, што вярталіся зь Нямеччыны ў 1945 годзе — як трафэі.
Цяперака нібыта немцы ў парыве патрыятызму і калекцыянаваньня пачалі скупляць тыя машынкі. Такая вэрсія, мабыць, задавальняе большасьць паляўнічых на зынгеры. Зрэшты, адзін зь іх сказаў мне, што яму наагул усё роўна, нашто тыя зынгеры ды каму патрэбныя — галоўнае, каб за гэта плацілі грошы. Нешта падобнае можна было назіраць колькі гадоў таму, калі палявалі каляровыя мэталы.
Сноўдаюць хлапцы па Беларусі, здабываюць зынгеры — дзе за грошы, дзе крадзяжом, дзе запалохваньнем, а дзе й забойствам. Прадаюць іх пасьля іншым, а тыя...
Згадваю, што чытаў у адной расейскай газэце больш за год таму артыкул з назвай кшталту «Піліце Зынгеры — яны залатыя». Быццам бы за Гітлерам, ратуючы каштоўнасьці, нямецкія габрэі распачалі пераплаўку золата ў станіны зынгераўскіх машынак. Дадумаць можна самому — жыдоў фашысты зьнішчылі, рэчы пазабіралі сабе, пасьля прыйшлі савецкія войскі й перацягнулі палову Нямеччыны ў Саюз… Таму ня выключана, што скупленыя машынкі расьпільваюць, не вывозячы на радзіму.
А нам што, абы плацілі…
Руслан Равяка,
Баранавічы
