Manifest “Šlachu z Varahaū u Hreki”
29—30 чэрвеня ў Наваградку ладзіцца вялікі рыцарскі фэст, на які зьбяруцца 890 ваяроў з усёй Усходняй Эўропы. Апроч баёў і спэктакляў, на Замкавай гары будзе збудаваная і “Легенда зь пяску”. Гурт мастакоў пад кіраўніцтвам Геніка Лойкі на Замкавай гары зьлепіць з гурбы пяску двухмэтровую скульптуру караля Міндоўга. Кароль будзе сядзець на троне, трымаючы ў руках шчыт і меч. Арганізатары абяцаюць машыну пяску і бочку вады. Выглядаць наш першы кароль будзе так, як на гэтым Генікавым малюнку.
Такая мастацкая акцыя ўжо адбывалася летась і пазалетась. У Заслаўі зь пяску адкапалі князёўну Рагнеду, а ў Магілёве — магілу Лява. Маніфэст-зварот ініцыятараў гэтай акцыі мы друкуем ніжэй.
Skulpturny plener “Lehienda ź piasku” — heta niezarehistravanaja supołka maładych ludziej (školniki, studenty, maładyja mastaki dy inš.), jakija ź piasku vylaplajuć, vykopvajuć lehiendy Baćkaūščyny ū vyhladzie vializnych skulptur.
My kapajem piasok. My šukajem Biełaruś.
Piasok — materyjał nietryvały. Skulptura ź jaho nieūzabavie rassypajecca. Ubačyć jaje možna tolki adzin raz za ūsio žyćcio. Z hetaj nahody my sklikajem hledačoū i ładzim festy biełaruskaje kultury.
Naš deviz: „Arena volat, mythus manet”— piasok źlataje, a lehienda zastajecca.
Naša meta — abudzić Biełarusaū. Bo Biełaruś rassypajecca i moža źniknuć, jak skulptury ź piasku.
Dzieciuki! Budźcie pilnymi! Šanujcie biełaruskuju movu! Bo ništo tak nia łučyć našu nacyju, jak mova.
U krajinie “Lehienda ź piasku” dziaržaūnaja mova — tolki biełaruskaja. A kab było jašče kruciej, dyk pišam łacinkaju. Choć heta dajecca nam davoli ciažka, čynim sabie lišni kłopat. Navošta? A navošta skulptury ź piasku, kali jany źnikajuć? A navošta naahuł być Biełarusam?
Być Biełarusam — heta značyć paūsiul razmaūlać tolki pa-biełarusku. Kali havoryš na movie akupanta, tady nie havoryš na movie prodkaū, tady rodnaja mova źnikaje, tady rodnuju movu źniščaješ. Takim čynam padpisvaješ sabie vyrak i papaūniaješ saboju zusim inšuju nacyju, jakaja isnuje paralelna ź biełaruskaj. Imia joj — Savok. Savok nia moža kapać Lehiendu ź piasku. Jon moža adno niščyć.
My źviartajemsia da Biełarusaū. Da tych, chto maryć stvaryć svajimi rukami svaju krajinu. Chaj sabie maleńkuju, u miežach adnaho tydnia, u miežach adnaho piaščanaha karjeru. My zaklikajem roznych admysłoūcaū, kab hurtam stvaryć prajekt pad nazvaju “Mižnarodny plener piaščanaj skulptury “Šlach z Varahaū u Hreki”. Heta budze nie tradycyjny vodny šlach: sučasnyja reki abmialeli, drakary pa ich nia projduć. Heta budze łancuh piaščanych skulptur, jakija adlustrujuć lehiendy Skandynaviji, Bałtyji, Ukrajiny, Małdovy dy Hrecyji — tych nacyjaū, što žyvuć na poūnač i poūdzień ad Biełarusi. Uschodnie-zachodni vektar siudy nie dapuskajecca, navat u vyhladzie rasiejskaj movy. My zaprosim pa 3—4 pradstaūniki ad kožnaj krajiny. Heta buduć skulptar ci mastak, pierakładčyk na anhelskuju movu, kulturolah ci historyk z dakładam pra svaju nacyju na Šlachu, artyst. Nam patrabujecca stolki ž Biełarusaū (30—40 čał.), jakija buduć dapamahać kožnaj hrupie haściej.
Jakuju biełaruskuju lehiendu my pakažam na ūvieś śviet? Skulptary dy mastaki, prynoście svaje eskizy lubych estetyčnych napramkaū dy “izmaū”.
Jakuju Biełaruś my pakažam haściam? Ekskursavody, prapanoūvajcie cikavyja maršruty. My budziem žyć u namiotach. Chto voźmiecca achoūvać tabar?
Pry ahulnym vohniščy naładzim navukovyja kanferencyji. Historyki, filozafy, paety! Što vy chacieli b skazać pra Biełaruś pry hetkaj ścižmie ludziej?
Amatary falkloru! Što my zaśpiavajem la vohnišča? Z čym Biełarusy vyjduć na eūrapiejski šlach?
Artysty dy akuły biełaruskaha šoū-biznesu! Jakim festam my zavieršym svoj Šlach?
Pa vynikach pleneru vydadzim kataloh z fatazdymkami skulptur, udzielnikaū, z tekstami lehiendaū na rodnych movach, biełaruskaj dy anhielskaj. Fatohrafy i vydaūcy, heta praca dla vas.
Nas čakaje šmat pracy na hetaj nivie. My volnyja ū vybary luboj kancepcyji. I tolki adna ūmova bieskampramisnaja: prajekt “Šlach z Varahaū u Hreki” budzie zrobleny na biełaruskaj movie.
Pry žyvoj dziaržaūnaj movie razmaūlać pa-rasiejsku — amaralna.
Kiraūnik Skulpturnaha pleneru “Lehienda ź piasku” Hienik Łojka. T.: 209-05-81
