Міхал Чарвінскі
Дзяцінства буйных дзеячоў культуры і навукі часта праходзіла ў нібыта
несур’ёзных гульнях ды гультайстве.
Будучыя дызайнэры ды мадэльеры сьпелілі сваю неўтаймоўную фантазію апранаючы лялек, біёлягі гадзінамі назіралі за
насельнікамі сажалкі, а славутыя вандроўнікі рабілі свае першыя караблі зь
перакуленых крэслаў…
Цяпер тысячы маленькіх вучняў пасьля тлумных гадзінаў у школе зазвычай бавяць рэшту дня ў студыях, гуртках ды сэкцыях. Бацькі, здаецца, папросту не выносяць выгляду дзіцяці, не занятага чым-небудзь карысным. Іначай, на іхную думку, дзіця зробіцца “цяжкім”.
Тым часам беларускія пэдыятры наракаюць на шырока распаўсюджаныя ў малодшых клясах дзіцячыя нэўрозы ды ўжо хранічныя хваробы эндакрыннай сыстэмы, кровазвароту і страваваньня сярод старшых школьнікаў. Вынікамі дзіцячых перагрузак мэдыкі лічаць нэрвова-псыхічныя адхіленьні кшталту аслабленай памяці, нечаканых пераменаў настрою, раздражняльнасьці ды парушэньняў сну.
Псыхолягі заўважаюць, што людзі з “зарэглямэнтаваным” дзяцінствам вырастаюць бяз творчага пачатку і залішне патрабавальнымі. Пакінутыя без навязанай звонку волі, такія людзі няздольныя да самаарганізацыі. Вядомая ў Вялікабрытаніі дзіцячы псыхоляг Кэтлін Кокс кажа, што дзеці, якім не даводзіцца абапірацца ў жыцьці на ўласныя сілы, ня маюць стымулу для іх зьяўленьня і разьвіцьця. Ледзьве ў дзіцяці разгледзелі якія-кольвек здольнасьці, яму не даюць кроку ступіць “бяз сэнсу”. На думку Кэтлін Кокс, якраз у часе “бессэнсоўных тусовак” дзеці вучацца знаходзіць сабе занятак ды выбіраць тое, што ім падабаецца. Заарганізаваныя ж бацькамі дзеці, выдраўшыся зь сям’і на волю, у ВНУ ці ў шырокі сьвет, сутыкаюцца зь лішкам вольнага часу і губляюцца, бо ня ўмеюць належным чынам яго разьмеркаваць. Вынікам можа быць усё што заўгодна — ад няздольнасьці своечасова здаць пісьмовую працу да загулу на некалькі тыдняў.
Намаганьні бацькоў заняць вольны час дзяцей маюць лёзунгам “Хай у іх будзе ўсё тое, чаго мы, босыя і голыя, у дзяцінстве ня мелі”. Бацькі проста апанаваныя жаданнем трымаць дзяцей у стане заўсёднага шчасьця. Ледзьве тыя пачынаюць плакаць, іх кідаюцца супакойваць і забаўляць, кормяць пры лёгкім голадзе, а пры першых прыкметах суму ім вынаходзяць новую форму дзейнасьці. “Але калі вас увесь час імкнуцца задаволіць, вы ніколі не атрымаеце сапраўднага задавальненьня, бо вам невядомае супрацьлеглае адчуваньне, — піша Кэтлін Кокс. — І тады вы працягваеце адсоўваць мяжу далей, спрабуючы дасягнуць поўнага задавальненьня”.
Тае самае думкі трымаецца і аўтар папулярнай цяпер на Захадзе кнігі “Ці слухаем мы сваіх дзяцей?” італьянскі сацыёляг Паола Крэпэ. Ён піша, што такое выхаваньне даводзіць дзяцей да стану эмацыйнай недасьведчанасьці. “Калі памёр дзядуля ці бабуля, вазьміце дзіця, нават малое, на пахаваньне. Невялікі боль — добры настаўнік”, — раіць Крэпэ. Гэтаксама і сум падчас пэрыядычнай незанятасьці можа дапамагчы бацькам падрыхтаваць дзіця да сутыкненьня з высокімі патрабаваньнямі сучаснага сьвету.
“Калі вы ўвесь час адпавядаеце плянам, якія маюць на вас іншыя людзі, то кім вы ёсьць, калі застаяцеся на адзіноце?” — пытаецца Кэтлін Кокс. Паводле ейнае думкі, дзіця, якое ніколі не пакідаюць сам-насам з сабою, не навучыцца жыць самастойна.
