Бамбіза

Я сяджу ў сваёй сяброўкi — у Рыты, п’ю каву, куру i расказваю. А расказваю во што.

Была серада — такая, ты ведаеш, марудная серада — і было ўжо парадкам часу, калi Герб пасадзiў за адзін з маіх сталоў бамбізу.

Таўсьцейшага таўсьцюка я ў жыцьці ня бачыла, хоць i выглядаў ён ахайна, i апрануты быў непаскудна. Усё ў ім здаравізнае. А найбольш кінуліся ў вочы пальцы. Я забірала талеркі ў старых за столікам, наступным за ягоным, і мой позірк упаў на ягоныя пальцы. Ну, утрая большыя, чым у нармальнага чалавека: даўжэзныя, тоўстыя, тлустыя.

Я аглядаю астатнiя свае столiкi: за адным вячэраюць чацьвёра бiзнэсоўцаў — такія патрабавальныя! — за другім чатыры чалавекі, тры мужыкі i кабета, ды нейкая старая пара. Ліндэр налiў бамбізу вады, і я добра пачакала, пакуль падысьцi.

Добры вечар, кажу. Што будзеце есьці, кажу.

Рыта, але ён быў такi кабан!

Добры вечар, кажа. Здарова. А я ўжо ўсё выбраў, кажа.

І гаворыць так дзіўна, усё носам пасопвае.

Мабыць, пачнём з царскае салаты, кажа. Таксама супу, толькi ж да супу не шкадуйце хлеба і масла, калi ласка. Напэўна, адбіўныя катлеты з маладое бараніны. Ну, і запечанай у сьмятане бульбы. А там пабачым, што на дэсэрт. Вялiкi дзякуй, ён кажа, i аддае мне мэню.

Божа, Рыта, ну ў яго i пальцы былі.

Я ляту ў кухню, аддаю Рудзi замову, а ён яе бярэ з такiм тварам, ну, ты ж ведаеш Рудзі. Ён заўсёды на працы такi.

Толькi я выйшла, а Марго — я табе апавядала пра Марго, тую, што да Рудзі клеіцца? — а Марго ўжо мне шэпча: гэты жыртрэст што, твой сябрук? Ну ён і кабан.

Цяпер я думаю, усё гэта было часткаю нечага большага. Не, праўда, — частка большага.

Я ў яго за столікам перамешваю царскую салату, а ён за кожным маiм рухам назiрае, а сам сабе маслам лусты хлеба шмаруе і ўбок адкладае. А носам усё сабе соп-соп. Дык вось, ці то я такая знэрваваная, цi то што, але ў мяне з рук вады шклянка, што для яго несла, на падлогу як бабахне!

Даруйце, калi ласка, кажу. Гэтак заўсёды, калi сьпяшаешся. Прабачце, кажу. Вас не запляскала? Зараз, кажу, прыбяром.

Нiчога, кажа, усё ў парадку, кажа ён і носам чмыша. Не хвалюйцеся, на нас не папала, кажа.

Усьмiхаецца, рукой махнуў, а я іду клікаць Ліндэра, каб прыбраў. Я падыходжу, каб накласьці яму ў талерку салаты, гляджу — а хлеб і масла ўжо як падмяло.

Я прынесла яму яшчэ хлеба, а салаты ўжо няма. Не, ты ўяўляеш, царскую салату за хвілю як ветрам зьдзьмула.

Ай, дзякуй вам за хлеб, кажа. А хлеб у вас добры, кажа.

Дзякуй на добрым слове, кажу.

Да таго смакуе, кажа. Ну, праўда. Ня кожны дзень такога смачнага хлеба паясі.

А вы скуль, пытаюся. Нешта я вас раней ня бачыла, кажу.

Але! Такога дзядзечку забудзеш, устаўляе свае тры грошыкі Рыта.

З Дэнвэру, кажа.

Я пра гэта далей маўчу, хоць мяне і заінтрыгавала.

Ваш суп, спадару, за хвiлiну прынясуць, кажу я і йду, бо трэба тых чатырох патрабавальных бiзнэсоўцаў абслужыць.

Калi я падаю суп, бачу, хлеба ўжо зноў няма, апошнi кавалак пайшоў у рот.

Далібог, мала калі такога смачнага хлебца паспытаеш. І ўсё сапе. Вы ўжо мне прабачце, кажа.

Што вы, што вы, кажу, ежце на здароўе. Добра, калi чалавек есьць і яму гэта ў смак.

Мо й так, кажа. Мо й праўда, калi вы так лiчыце. І сапе. Папраўляе сурвэтку, потым бярэцца за лыжку.

Ну і ўспушыла пацана, кажа Ліндэр.

Што ён табе, вiнаваты, што такі тоўсты, кажу. Закрый ляпу.

Прыношу яму яшчэ кошычак хлеба і масла. Ну, як вам супчык, пытаюся.

Дзякуй. Добры, кажа, вельмi добры, абцiрае вусны й прыцiскае сурвэтку да потнага падбародзьдзя. Гэта тутака так горача цi гэта мне толькі горача? — пытаецца ён.

Не, гэта так у залі душна.

Тады мы здымем палiто, мусіць.

Калi ласка, кажу, здымайце. Чалавек павiнен быць у камфорце.

Праўда, кажа ён. Гэта вы вельмi-вельмi слушна кажаце. Але пасьля я гляджу, а ён як сядзеў, так i сядзiць у палiто.

Тыя кампаніі i старыя ўжо разышліся. Рэстаран пусьцеў. Калi я падавала таўстуну катлеты, і бульбу, і яшчэ хлеба і масла, ён ужо заставаўся адзiн на ўсю залю. Я лінула на бульбу сьмятаны ад душы, пасыпала шынкай, цыбуляй і прынесла во гэтулькі хлеба і масла.

Мо яшчэ што, пытаюся.

Не, дзякуй, кажа ён і сапе. Выдатна, дзякуй, кажа і зноў сапе.

Смачна есьцi, кажу. Падымаю накрыўку цукарнiчкі і зазiраю туды. А ён утаропiўся ў мяне і ўсё ківае, пакуль я не пайшла.

Цяпер я ведаю, мне нешта было трэба. Але тады я ня ведала што.

Твой жыртрэст, кажа мне Гарыета, табе кішкі выесьць. Ну, ты ж ведаеш Гарыету.

Наш фірмовы дэсэрт, кажу, называецца “Зялёны лiхтарык”, гэта пудынг з соўсам, ёсьць яшчэ пірог з сырам, марозiва з ваніляй і ананасавы шарбэт.

А мы вас не затрымлiваем? Ён пытаецца ў мяне і ўсё сапе заклапочана.

Ані, кажу. Вядома, не. Я, кажу, яшчэ кавы прынясу вам, а вы пакуль думайце.

Мы будзем шчырымi з вамi, кажа ён і гайдаецца. Мы жадаем i фірмовага пудынгу, i марозiва місачку. І на марозіва наверх крапніце капачку шакаляднага сыропу, калi ласка. Мы ж гаварылi, што прагаладалiся, кажа.

Я выходжу на кухню, хачу сама прасачыць, каб яму дэсэрту не пашкадавалі, а Рудзі мне: Гарыета сказала, што ў цябе там туша нейкая вячэрае, хоць ты яго ў цырку паказвай замест клоўна. Што, праўда?

Рудзі фартух зьняў і каўпак зьняў, ну, ты ж разумееш.

Рудзі, кажу, ён тоўсты, але ж ня ў тым справа.

Рудзі сьмяецца. А табе, здаецца, падабаюцца такія сланы.

Ты, Рудзі, ня сьпі ў шапку, пакеплівае Джаана. Яна якраз увайшла й глядзіць.

Я пачынаю раўнаваць, кажа Джаане Рудзі.

Я паставiла перад бамбізам пудынг, а вялікую вазу марозiва з шакалядным сыропам — трохі збоку.

Ну, дзякуй, кажа ён.

На здароўе, кажу, і мяне ахiнае нейкае пачуцьцё.

Верыце вы мне цi не, кажа, але мы не заўсёды так ямо.

А я ўсё ем і ем, кажу, але не магу вагi набраць, як ні пнуся.

Не, кажа. Каб наша воля, нiколi б. Але ж гэта ня ў нашай волі.

Потым за лыжку, і есьць.

А далей што, пытаецца Рыта, зацягваючыся цыгарэтай з майго пачка і падсоўваючыся бліжэй да стала. Дзела пайшло весялей, кажа Рыта.

А ўсё. Больш нiчога. Ён зьеў дэсэрт і пайшоў. І мы з Рудзі таксама пацёпалі дахаты.

Жыртрэст нейкі, кажа Рудзі і разьмінае плечы. Ён гэтак заўжды пацягваецца, калi стомлены. Пасьля ён сьмяецца і зноў iдзе глядзець тэлек.

Я стаўлю ваду на чай і прымаю душ. Кладу сабе далонь між нагамі і дзiвуюся, што было б, каб у мяне былi дзецi і адно зь iх выглядала так, як гэты бамбіза.

Залiваю ваду ў імбрычак, выстаўляю кубкi, цукарнiцу і выношу на падносе для Рудзі.

Рудзі, нібы разважаючы сам сабе, кажа: ведаў я неяк, калi я быў дзiцем, двух бамбізаў, такіх двух слонікаў. Маленькiя, а тлустыя, Божа мой. Ня памятаю, як iх было зваць. Тлушч — так аднаго пацана і гукалі. Тлушч — клікалі мы яго. Ён жыў побач са мной. А другi хлопец прыехаў у наш раён пасьля. У яго мянушка была — Карова. Усе клiкалi яго “Карова”, толькі настаўнiкі па імені. Тлушч і Карова.

Во каб у мяне iхныя фоткi засталіся, кажа.

А мне да галавы нiчога не прыходзiць, проста гарбату п’ём. Я неўзабаве ўстаю і iду класьцiся. Рудзі таксама ўстае, выключае тэлевiзар, засоўвае ўваходныя дзьверы і пачынае расшпiляцца.

Я кладуся ў ложак, пералажу на край і ляжу там на жываце. Рудзі кладзецца ў ложак і пачынае, як толькi выключылі сьвятло. Я пераварочваюся на сьпiну і крыху расслабляюся, хоць ён мяне крыху змусіў. Ды во што дзiўна: калi ён залазiць на мяне, я раптам адчуваю сябе поўнай, я адчуваю сябе жахлiва поўнай, такой поўнай, што Рудзі — нібы ён маляўка якая — амаль зьнiкае.

Гэта прыкол, кажа Рыта, але бачу, што ты ня ведаеш, як яго растлумачыць.

Я адчуваю прыгнечанасьць. Але гэтага я ёй расказваць ня буду. Я й так ужо зашмат ёй распавяла.

Яна сядзiць і чакае, пакручваючы валасы сваiмi мiніятурнымi пальчыкамi. Чакае нечага? Каб жа знацьцё. Цяпер жнiвень.

Маё жыцьцё зьменiцца. Я гэта адчуваю.

Рэйманд Карвэр

Пераклаў з ангельскай А.Д.