У Сеціве багата прапановаў кшталту «прафэсійны мастак намалюе Ваш партрэт за невялiкiя грошы».
Можна захоўваць грошы, набываючы валюту ці золата. Іншае выйсьце — прыдбаць акцыі ці адкрыць рахунак у банку. А як наконт таго, каб укласьці грошы ў размаляваны кавалак палатніны? Для нас гэта вар’яцтва, але знакамiтыя багацеі даўно зразумелі, што творы мастацтва добра прыдаюцца для інвэстыцыяў. З часам яны толькі даражэюць ды амаль заўсёды знаходзяць пакупніка. Калі гэта творы сапраўднага мастацтва.
У нас няма свайго аўкцыёну накшталт знакамітага «Sotheby’s», але мастацкі рынак у Беларусi iснуе. Найлепш гэта адчуваюць самi мастакi, якiм даводзiцца кiраваць сваёй творчай энэргiяй у залежнасьцi ад ваганьняў спажывецкага попыту ды зьменаў падатковага клiмату.
Мастакi-прадпрымальнiкi
Каб прадаваць працы з выставаў цi ў галерэях, мастак афармляе паперы на атрыманьне статусу iндывiдуальнага прадпрымальнiка. Даводзiцца плацiць адзiны падатак (ад 20 эўра ў месяц) і складкі на абавязковае сацыяльнае страхаваньне (каля 12 эўра ў месяц). Але прадпрымальнiкам, якiя маюць яшчэ адно месца працы, закон дазваляе не плацiць «сацыялкі», таму мастакi наймаюцца весьцi дзiцячыя гурткi i г.д.
Мастаку трэба майстэрня. Цяпер у любым ЖРЭУ ёсьць вольныя памяшканьні. Праўда, арэнда плошчы для вытворчай дзейнасьцi пацягне 5 эўра за м2 у сталiцы і 2,5 эўра — у абласных цэнтрах. І вольны мастак, якi мае ў Менску майстэрню ў 15 м2, мусiць плацiць штомесяц амаль 110 даляраў (уключна з падаткамi на прадпрымальнiцкую дзейнасьць). Праўда, прэзыдэнцкi загад №495 пакiдае льготы для сяброў творчых саюзаў (ім арэнда ў 5 разоў меншая).
Па галерэях
Мастацкая галерэя й мастацкi салён — розныя рэчы. У першыя ходзяць, каб паглядзець на творы, у другiя — каб да iх прыцанiцца.
Карцiна, напiсаная алейнымi фарбамi, каштуе ў менскiх мастацкiх салёнах ад 400 тыс. да 2 млн. рублёў (памер — прыкладна 1,3х1 м). Карцiны вядомых мастакоў — Тоўсьціка, Шчамялёва —каштуюць ад 3—4 млн. А невялікую акварэль (20х15 см) можна набыць і за 20—30 тыс. Батык каштуе пад 130 тыс. рублёў (40х55 см). Авангардны керамічны сэрвіз можна прыдбаць за 100—130 тыс. Арыгінальныя прадметы для інтэр’еру каштуюць 20—150 тыс. Ня блытайце з мастацкiмi салёнамi «модныя» сувэнiрныя крамы. У апошнiх прадаюць па немалой цане вырабы, што набываюць за мяжой па мiзэрным кошце. Твораў беларускiх мастакоў на рэалiзацыю крамы не бяруць. Іх цiкавяць аптовыя партыi, а не ўнiкальныя працы.
Тутэйшыя Манмартры
Менскi арт-рынак увесь час вандруе. Спачатку ён месьцiўся на праспэкце Скарыны ля галерэi «Мастацтва», потым пераехаў на плошчу Свабоды. Калi распачалi аднаўляць менскую ратушу, мастакоў уцiснулi памiж музэем Вялікай Айчыннай вайны ды Палацам прафсаюзаў. Новы «Вэрнiсаж» схаваны ад вачэй пакупнiкоў ды знаходзiцца на скрыжаваньнi каналiзацыйных трубаправодаў. Незадаволеныя мастакi падалiся былi да ўнiвэрмагу «Беларусь», але там гандаль iшоў яшчэ горш.
На «Вэрнiсажы» вобмаль мастацкiх твораў — адно рамесьнiцтва. Насамрэч, там i мастакоў небагата. У асноўным рэалiзатары, якiя прадаюць зробленае iншымi (паводле папераў, вядома, на «Вэрнiсажы» працуюць спрэс творцы). Сярэдняя цана карцiны, напiсанай алеем, — 50 даляраў. Можна адшукаць як маленькiя карцiнкi за 10—20 даляраў, гэтак i вялiзныя за 300 з гакам.
Праз Iнтэрнэт
У беларускiм Сеціве ўсяго некалькi вiртуальных галерэяў, экспазыцыi якiх амаль не абнаўляюцца. Мала знаходзіцца ахвотных набыць карцiну за пару сотняў даляраў на падставе маленечкага фатаздымку ды кароткага апiсаньня. Нямала будзе каштаваць i перасылка. А як плацiць? Дасылаць грошы поштай? Пераводзiць на рахунак? Мала хто рызыкне набываць карціну праз кампутар.
А вось пэрсанальны сайт для мастака — выдатны спосаб самарэклямы, нават калi празь яго нiчога не прадасі. Няблага шукаць праз сайт замовы на творы. У Сеціве багата прапановаў кшталту «прафэсійны мастак намалюе Ваш партрэт за невялiкiя грошы».
Пакупнiкi
Каб арт-рынак запрацаваў, адных вытворцаў ды прадаўцоў мала. Патрэбныя пакупнiкi. Людзі з грашыма. Пра тое, што яны ёсьць, сьведчыць колькасьць дарагiх легкавiкоў, што пралятаюць праспэктам Скарыны за хвiлiну. Мабыць, калi пэрыяд «першапачатковага ўзбагачэньня» мiне, прыйдзе пэрыяд «вялiкага абсталяваньня iнтэр’ераў» — вялікая пара для мастацтва.
Алесь Кудрыцкi
