Працяг. Пачатак у «НН» № 19, 21, 23, 26, 29, 31, 33.
Ня тры, а трыццаць тры!..
Алесь Асіпенка быў пісьменьнікам з партызанска-камсамольскага прызыву. Рэдагаваў і газэту «Чырвоная змена», і часопіс «Маладосць». Свой партызанскі й камсамола-кіраўнічы досьвед скарыстоўваў у творах сумленна, наколькі гэта льга было ў тагачасьсі. Дапытлівы, субяседлівы, уважліва ставіўся да нас, маладых, і мы хінуліся да яго, не на багата гадоў старэйшага ад нас. Усё, пра што цяжка было напісаць, стараўся распавесьці, як бы скінуць цяжар з душы. I партызаншчына глядзелася як чорна-белая кроніка, а не як нафарбаванае кіно.
Бярэзьнік. Возера. Малады партызан толькі вярнуўся з заданьня, яшчэ не зусім умеючы, голіцца. Прыляцела карэспандэнтка з «Комсомольской правды». Інтэрвіюе ляснога салдата.
— Колькі ты немцаў забіў?
— Тры.
Камісар, які стаіць неадступна тут жа, амаль крычыць:
— Ня тры, а трыццаць тры!
Герой нясьмела ўдакладняе:
— Усё-такі тры.
Камісар як не выскоквае зь сябе:
— Табе што, фрыцаў шкада? — і да карэспандэнткі: — Пішы пяцьдзясят.
Да слова прыйшлося. Хведар Бачыла, нязьменны фотакарэспандэнт «Чырвонай змены», былы партызанскі падрыўнік, распавядаў, як падрываліся цягнікі.
На баявое заданьне йдзе тройка падрыўнікоў. I на цягу чыгункі ад адной станцыі да другой — каля чатырох-пяці троек. Калі нейкая тройка падрывае адзін цягнік, кожны з гэтых троек запісвае сабе па ўзарваным цягніку. (Партызаны такім чынам зьнішчылі гэтулькі цягнікоў, колькі, відаць, і ў райху не было.)
Пасьля барацьбы з нацдэмаўшчынай у жахотныя трыццатыя гады ацалелыя беларусы баяліся называцца беларусамі (пасьля вайны ласкава дазволілі крамлёўскія мазгаўкладчыкі ціха называць сябе беларусамі тым, што засталіся жыць).
Зноў жа распавядаў зоркі на дэталі пісьменьнік. Саратаў. Алесь Харытонавіч пасьля цяжкога раненьня ледзьве адкляваўся ў тылавым шпіталі. Ідзе па горадзе. У чарзе нейкі мужчына просіць прадаць шкарпэткі. Узрадаваўся земляку партызан:
— Здарова, браток-беларус.
— Я не беларус, я — рускі, — аднекнуўся няўдалы пакупец.
— Дык ты ж просіш шкарпэткі.
— А як па-руску трэба сказаць? — сумеўся зямляк-вырачэнец.
I быў самы, бадай, вясёлы, да трагічнасьці, эпізод у Асіпенкі як камсамольскага кіраўніка.
Поўны варыянт артыкулу глядзіце ў газэце "Нашa Ніва".
