Летась яму споўнілася 90. Стары з рэдкім прозьвішчам жыў на цяністай менскай вуліцы Чарнышэўскага за сябе і за сваіх рэпрэсаваных сяброў — Ізі Харыка, Зэліка Аксельрода, Уры Фінкеля. Па-беларуску Гірш будзе «Рыгор», так яго часьцей за ўсё і называлі. Цёзка Барадулін пераклаў на беларускую багата Рэлесавых вершаў. Яшчэ месяц таму Рэлес з аптымізмам зьбіраўся ў Вільню, на штогадовы ідышысцкі сэмінар. Зьезьдзіў, прэзэнтаваў сваю новую кніжку — і трапіў у шпіталь. Сэрца ня вытрымала перагрузкі.
Такіх пісьменьнікаў, як Рэлес, больш ня будзе. Не таму, што ніхто ў сучаснай Беларусі ня піша вершаў на ідыш. Атмасфэру даваеннага мястэчка захоўваў толькі ён, ураджэнец Чашнікаў. І ў сталінскім «Вожыку» працаваў таксама толькі ён. Ад таго часу Рэлес захоўваў нянавісьць да Сталіна ды ягонага рэжыму. Цаніў кожную іскрынку свабоды, друкаваўся ў свабодных пэрыёдыках. Спрабаваў дапамагчы ўсім, каго крыўдзілі. Мне асабліва дарагое яго заступніцтва ў гісторыі зь дзялкамі, што марылі праз суд «утылізаваць» мой часопіс.
Зіхрано левраха — няхай блаславёна будзе памяць аб праведніку.
Вольф
